Liste von Rennsteiggrenzsteinen im Abschnitt Saarzipfel–Hohe Heide

Die Liste von Rennsteiggrenzsteinen im Abschnitt Saarzipfel–Hohe Heide enthält Grenzsteine entlang des Rennsteiges, eines historischen Grenzwegs im Thüringer Wald.

Zwischen den Dreiherrensteinen am Saarzipfel bei Siegmundsburg und Hohe Heide bei Goldisthal markierten auf eine Streckenlänge von 7,8 Kilometer ursprünglich 120 Grenzsteine die Grenze zwischen dem Fürstentum Sachsen-Coburg (ab 1680 Sachsen-Hildburghausen und ab 1826 Herzogtum Sachsen-Meiningen) und der Grafschaft Schwarzburg (ab 1599 Grafschaft Schwarzburg-Rudolstadt, ab 1710 Fürstentum Schwarzburg-Rudolstadt). Heute sind noch 99 Steine vorhanden. Als Inschriften tragen die Grenzsteine SHH für Sachsen-Hildburghausen oder HSM für Herzogtum Sachsen-Meiningen sowie SR für Schwarzburg-Rudolstadt oder FSchR für Fürstentum Schwarzburg-Rudolstadt. Auf Schwarzburger Seite befinden sich auf den Steinen aus dem 17. bis 19. Jahrhundert oft Gabeldarstellungen in unterschiedlichen Formen, auf sächsischer Seite der Rautenkranz.

Zusätzlich sind die Grenzsteine mit einer laufenden Nummer versehen sowie oft mit der Jahreszahl ihrer Setzung. Vor allem in den Jahren 1589, 1598 und 1617 wurden sie gesetzt. Im Zuge der Verwaltungsreformen in Sachsen-Meiningen erfolgte 1794 eine größere Neuvermarkung. Eine weitere Neuvermessung wurde 1847 durchgeführt.[1]

Stein Nr. und Lage Foto Foto
Dreiherrenstein Saarzipfel

50° 28′ 26,7″ N, 11° 2′ 22,8″ O50.4740828311.0396696

Sachsen-Hildburghausen

Schwarzburg-Rudolstadt
1

50° 28′ 26,5″ N, 11° 2′ 18,1″ O50.47403333333311.038361111111

coburgisch

schwarzburgisch
3

50° 28′ 26,7″ N, 11° 2′ 12,1″ O50.47407511.036705

Sachsen-Hildburghausen

Schwarzburg-Rudolstadt
4

50° 28′ 27,4″ N, 11° 2′ 8,9″ O50.47426611.035813

coburgisch

schwarzburgisch
6

50° 28′ 28,5″ N, 11° 2′ 0,2″ O50.4745911.033389

Sachsen-Hildburghausen

Schwarzburg-Rudolstadt
8

50° 28′ 30,8″ N, 11° 1′ 52,9″ O50.47521111.031357

coburgisch

schwarzburgisch
9

50° 28′ 32,1″ N, 11° 1′ 50″ O50.47557111.030543

coburgisch

schwarzburgisch
10

50° 28′ 32,3″ N, 11° 1′ 48″ O50.47565111.029991

Sachsen-Hildburghausen

Schwarzburg-Rudolstadt
11

50° 28′ 33,1″ N, 11° 1′ 43,4″ O50.47586611.028722

coburgisch

schwarzburgisch
12

50° 28′ 33,1″ N, 11° 1′ 40,6″ O50.4758711.027946

Herzogtum Sachsen-Meiningen

Schwarzburg-Rudolstadt
13

50° 28′ 32,8″ N, 11° 1′ 38,2″ O50.4757911.027266

Herzogtum Sachsen-Meiningen

Schwarzburg-Rudolstadt
14

50° 28′ 33,3″ N, 11° 1′ 36,1″ O50.47591411.026694

Sachsen-Hildburghausen

Schwarzburg-Rudolstadt
15

50° 28′ 34″ N, 11° 1′ 33,1″ O50.47612111.025859

Herzogtum Sachsen-Meiningen

Schwarzburg-Rudolstadt
17

50° 28′ 34,1″ N, 11° 1′ 26,2″ O50.47614211.023937

coburgisch

schwarzburgisch
18

50° 28′ 35,2″ N, 11° 1′ 22,2″ O50.47645811.022838

Sachsen-Hildburghausen

Schwarzburg-Rudolstadt
19

50° 28′ 35,9″ N, 11° 1′ 20,8″ O50.47663416666711.022453833333

coburgisch

schwarzburgisch
20

50° 28′ 36,9″ N, 11° 1′ 21,7″ O50.476930511.022707333

coburgisch

schwarzburgisch
21

50° 28′ 38,5″ N, 11° 1′ 21″ O50.4773496611.02249633

coburgisch

schwarzburgisch
22

50° 28′ 39,6″ N, 11° 1′ 18″ O50.47766311.021658

coburgisch

schwarzburgisch
23

50° 28′ 40″ N, 11° 1′ 14,9″ O50.47776711.020812

coburgisch

schwarzburgisch
24

50° 28′ 40,6″ N, 11° 1′ 12,9″ O50.47795611.0202615

coburgisch

schwarzburgisch
25

50° 28′ 43,7″ N, 11° 1′ 9,3″ O50.478811811.0192622

Herzogtum Sachsen-Meiningen

Schwarzburg-Rudolstadt
27

50° 28′ 45,1″ N, 11° 1′ 7,9″ O50.479198711.0188483

coburgisch

schwarzburgisch
29

50° 28′ 45,8″ N, 11° 1′ 5,6″ O50.4794026611.01821983

coburgisch

schwarzburgisch
30

50° 28′ 47,2″ N, 11° 1′ 0,7″ O50.4797893311.01687166

Herzogtum Sachsen-Meiningen

Schwarzburg-Rudolstadt
31

50° 28′ 48,3″ N, 11° 0′ 56,5″ O50.48009316611.01568133

coburgisch

schwarzburgisch
33

50° 28′ 47,8″ N, 11° 0′ 50,8″ O50.47995411.01409766

coburgisch

schwarzburgisch
34

50° 28′ 46,6″ N, 11° 0′ 46,1″ O50.47962211.01279316

coburgisch

schwarzburgisch
35

50° 28′ 44,7″ N, 11° 0′ 41,3″ O50.4790873311.011476

coburgisch

schwarzburgisch
36

50° 28′ 42,9″ N, 11° 0′ 37,5″ O50.4785761611.0104085

coburgisch

schwarzburgisch
37

50° 28′ 41,7″ N, 11° 0′ 36″ O50.4782378311.0100083

coburgisch

schwarzburgisch
38

50° 28′ 40,9″ N, 11° 0′ 35,1″ O50.478037511.009755

coburgisch

schwarzburgisch
39

50° 28′ 39,9″ N, 11° 0′ 31,7″ O50.477746511.00879183

coburgisch

schwarzburgisch
42

50° 28′ 38,1″ N, 11° 0′ 27,3″ O50.4772398311.00758283

coburgisch

schwarzburgisch
45a

50° 28′ 40,8″ N, 11° 0′ 14,5″ O50.478005511.0040226

Sachsen-Hildburghausen

Schwarzburg-Rudolstadt
46

50° 28′ 41,5″ N, 11° 0′ 10,5″ O50.478203511.00290816

coburgisch

schwarzburgisch
47

50° 28′ 42,1″ N, 11° 0′ 6,1″ O50.4783608311.00170783

coburgisch

schwarzburgisch
47a

50° 28′ 42,5″ N, 11° 0′ 4″ O50.4784778311.0011025

Sachsen-Hildburghausen

Schwarzburg-Rudolstadt
49

50° 28′ 41,9″ N, 10° 59′ 59″ O50.47830210.9997145

coburgisch

schwarzburgisch
50

50° 28′ 40,8″ N, 10° 59′ 55,3″ O50.4780028310.99870483

Sachsen-Hildburghausen

Schwarzburg-Rudolstadt
50a

50° 28′ 40,8″ N, 10° 59′ 53,2″ O50.478008310.9981015

Sachsen-Hildburghausen

Schwarzburg-Rudolstadt
50b

50° 28′ 40,1″ N, 10° 59′ 51,3″ O50.4778191610.9975865

Sachsen-Hildburghausen

Schwarzburg-Rudolstadt
50c

50° 28′ 38,9″ N, 10° 59′ 48,3″ O50.47746110.996743

Sachsen-Hildburghausen

Schwarzburg-Rudolstadt
51

50° 28′ 37,9″ N, 10° 59′ 44,8″ O50.477203310.995783

coburgisch

schwarzburgisch
52

50° 28′ 37,9″ N, 10° 59′ 40,8″ O50.4771944410.994666

coburgisch

schwarzburgisch
53

50° 28′ 38,8″ N, 10° 59′ 35,5″ O50.4774388910.9931944

coburgisch

schwarzburgisch
55

50° 28′ 41,8″ N, 10° 59′ 25,7″ O50.4782851610.99048416

coburgisch

schwarzburgisch
55a

50° 28′ 43,1″ N, 10° 59′ 23,6″ O50.478631510.9898976

Sachsen-Hildburghausen

Schwarzburg-Rudolstadt
56

50° 28′ 44,4″ N, 10° 59′ 21,7″ O50.47899110.989368

coburgisch

schwarzburgisch
57

50° 28′ 48,2″ N, 10° 59′ 16,6″ O50.4800598310.987946

coburgisch

schwarzburgisch
58

Kieselstein

50° 28′ 49,3″ N, 10° 59′ 16,4″ O50.48035510.987877

coburgisch

schwarzburgisch
59

50° 28′ 55,2″ N, 10° 59′ 16,6″ O50.4819901610.98794883

Sachsen-Hildburghausen

Schwarzburg-Rudolstadt
59a

50° 28′ 58,9″ N, 10° 59′ 17″ O50.4830281610.988048

Sachsen-Hildburghausen

Schwarzburg-Rudolstadt
60a

50° 29′ 6,3″ N, 10° 59′ 12,2″ O50.485083310.9867222

Sachsen-Hildburghausen

Schwarzburg-Rudolstadt
61a

50° 29′ 8,1″ N, 10° 59′ 12,4″ O50.485591510.9867706

Herzogtum Sachsen-Meiningen

Schwarzburg-Rudolstadt
61b

50° 29′ 9,3″ N, 10° 59′ 14,5″ O50.485913510.98737

Sachsen-Hildburghausen

Schwarzburg-Rudolstadt
62

50° 29′ 10,8″ N, 10° 59′ 16,1″ O50.486329510.98781416

coburgisch

schwarzburgisch
63

50° 29′ 13,1″ N, 10° 59′ 17,1″ O50.486974310.9880923

Sachsen-Hildburghausen

Schwarzburg-Rudolstadt
64

50° 29′ 16,3″ N, 10° 59′ 17,8″ O50.4878671610.98829083

coburgisch

schwarzburgisch
65

50° 29′ 18,8″ N, 10° 59′ 16,7″ O50.48856110.98797483

coburgisch

schwarzburgisch
66

50° 29′ 22,3″ N, 10° 59′ 13,7″ O50.489526310.9871476

coburgisch

schwarzburgisch
67

50° 29′ 23,1″ N, 10° 59′ 11,5″ O50.48973910.9865205

Herzogtum Sachsen-Meiningen

Fürstentum Schwarzburg-Rudolstadt
67b

50° 29′ 24,6″ N, 10° 59′ 11,5″ O50.490166710.9865278

Sachsen-Hildburghausen

Schwarzburg-Rudolstadt
68

50° 29′ 25,1″ N, 10° 59′ 10,2″ O50.490317610.9861753

coburgisch

schwarzburgisch
69

50° 29′ 28,4″ N, 10° 59′ 11,5″ O50.4912341610.986516

coburgisch

schwarzburgisch
71

50° 29′ 31,1″ N, 10° 59′ 15″ O50.491958510.9875125

coburgisch

schwarzburgisch
72

50° 29′ 32,4″ N, 10° 59′ 16,5″ O50.49232610.98791416

Sachsen-Hildburghausen

Schwarzburg-Rudolstadt
73

50° 29′ 34,1″ N, 10° 59′ 16,3″ O50.4928101610.98784783

coburgisch

schwarzburgisch
74

50° 29′ 35,3″ N, 10° 59′ 15,1″ O50.49315110.9875323

Sachsen-Hildburghausen

Schwarzburg-Rudolstadt
75

50° 29′ 36,3″ N, 10° 59′ 14,2″ O50.4934141610.9872726

Herzogtum Sachsen-Meiningen

Schwarzburg-Rudolstadt
76

50° 29′ 38,6″ N, 10° 59′ 15,9″ O50.4940651610.9877615

coburgisch

schwarzburgisch
77

50° 29′ 40,2″ N, 10° 59′ 16,7″ O50.494494310.9879763

coburgisch

schwarzburgisch
78

50° 29′ 41,7″ N, 10° 59′ 17,2″ O50.494929310.9881196

coburgisch

schwarzburgisch
82

50° 29′ 45,9″ N, 10° 59′ 13″ O50.4960798310.986954

Sachsen-Hildburghausen

Schwarzburg-Rudolstadt
83

50° 29′ 46,3″ N, 10° 59′ 9,7″ O50.49620410.9860315

coburgisch

schwarzburgisch
83a

50° 29′ 47,6″ N, 10° 59′ 7,6″ O50.496551310.9854423

Sachsen-Hildburghausen

Schwarzburg-Rudolstadt
84

50° 29′ 48,5″ N, 10° 59′ 6,4″ O50.496806310.98510083

coburgisch

schwarzburgisch
85

50° 29′ 48,6″ N, 10° 59′ 3,2″ O50.4968248310.9842115

coburgisch

schwarzburgisch
86

50° 29′ 46,7″ N, 10° 58′ 59,5″ O50.4963171610.9831873

coburgisch

schwarzburgisch
87

50° 29′ 45,8″ N, 10° 58′ 55,9″ O50.49605810.982191

Sachsen-Hildburghausen

Schwarzburg-Rudolstadt
88

50° 29′ 47,1″ N, 10° 58′ 49,5″ O50.496419310.98042683

coburgisch

schwarzburgisch
89

50° 29′ 47,3″ N, 10° 58′ 46,5″ O50.496458510.9795896

Sachsen-Hildburghausen

Schwarzburg-Rudolstadt
90

50° 29′ 47,6″ N, 10° 58′ 44,3″ O50.4965598310.9789695

Sachsen-Hildburghausen

Schwarzburg-Rudolstadt
91

50° 29′ 48,2″ N, 10° 58′ 41,6″ O50.496734510.97822883

coburgisch

schwarzburgisch
93

50° 29′ 50,3″ N, 10° 58′ 35,2″ O50.497304510.9764325

Sachsen-Hildburghausen

Schwarzburg-Rudolstadt
94

50° 29′ 53″ N, 10° 58′ 33,8″ O50.4980521610.97606616

coburgisch

schwarzburgisch
95

50° 29′ 55,3″ N, 10° 58′ 34,5″ O50.4987011610.9762523

Sachsen-Hildburghausen

Schwarzburg-Rudolstadt
96

50° 29′ 57,6″ N, 10° 58′ 33,2″ O50.4993268310.9758945

Sachsen-Hildburghausen

Schwarzburg-Rudolstadt
97

50° 30′ 0″ N, 10° 58′ 31,6″ O50.50000610.975443

Sachsen-Hildburghausen

Schwarzburg-Rudolstadt
98

50° 30′ 0,8″ N, 10° 58′ 31,4″ O50.5002301610.975391

coburgisch

schwarzburgisch
99

50° 30′ 3,5″ N, 10° 58′ 33,1″ O50.500982310.975857

coburgisch

schwarzburgisch
100

50° 30′ 5,2″ N, 10° 58′ 35,7″ O50.501434510.9765805

coburgisch

schwarzburgisch
101

50° 30′ 7,5″ N, 10° 58′ 37,1″ O50.5020791610.9769763

coburgisch

schwarzburgisch
103

Dreiherrenstein Hohe Heide

50° 30′ 11,6″ N, 10° 58′ 38,1″ O50.50323310.97724383

Herzogtum Sachsen-Meiningen

Schwarzburg-Rudolstadt

Literatur

  • Manfred Kastner, Ulrich Rüger: Der Rennsteig. Historische Grenzsteine. RhinoVerlag, Ilmenau u. a. 2008, ISBN 978-3-939399-05-6.
Commons: Rennsteig Saarzipfel-Hohe Heide – Sammlung von Bildern, Videos und Audiodateien
  • Der Rennsteig und seine Grenzsteine

Einzelnachweise

  1. Thomas Schwämmlein: Landkreis Sonneberg (= Denkmaltopographie der Bundesrepublik Deutschland. Kulturdenkmale in Thüringen. Bd. 1). E. Reinhold, Altenburg 2005, ISBN 3-937940-09-X, S. 147.
 Karte mit allen Koordinaten: OSM | WikiMap