Espagetizazio

Astrofisikan, espagetizazioa oso grabitazio-eremu indartsu baten eraginpean dauden objektuek izaten duten tenkaketa bertikala eta konpresio horizontalari deritzo^[1]. Fenomeno hau izugarrizko marea-indarren eraginez gertatzen da. Muturreko kasuan, zulo beltzen inguruan, tenkaketa hain da indartsua, ezen inolako objekturik ezin duen jasan, objektuaren erresistentzia edozein dela ere.

Stephen Hawkingek fikziozko astronauta baten hegaldia deskribatu zuen, zeina zulo beltz bateko gertaeren horizontetik igarotzean «espageti bat bezala luzatuta» geratzen baita burutik oinetara doan grabitazio-gradientearen (grabitazio-indarraren desberdintasunaren) eraginez^[2]. Hau gertatzearen arrazoia, singularitateak eragindako indar grabitatorioa, gorputzaren mutur batean bestean baino askoz handiagoa izatea litzateke. Norbait zulo beltz batean eroriko balitz oinak aurretik dituela, grabitatea oinetan buruan baino askoz indartsuagoa izango litzateke, eta horrek pertsona bertikalki luzatzea eragingo luke. Horrekin batera, gorputzaren eskuineko aldea ezkerrerantz botako litzateke, eta gorputzaren ezkerreko aldea eskuinerantz botako litzateke, pertsona horizontalki konprimituz. Hala ere, espagetizazio terminoa askoz lehenago sortu zen^[3]. Izar baten espagetizazioa 2018an ikusi zuten lehen aldiz ikertzaileek, Lurretik 150 milioi argi urte ingurura pare bat galaxiaren arteko talka behatzen ari zirelako^[4].

1. ↑ Wheeler, J. Craig. (2007). Cosmic catastrophes: exploding stars, black holes, and mapping the universe. (2nd ed. argitaraldia) Cambridge university press ISBN 978-0-521-85714-7. (Noiz kontsultatua: 2024-08-21).
2. ↑ Hawking, Stephen. (1988). A brief history of time. (Updated and expanded tenth anniversary edition. argitaraldia) Bantam Books ISBN 978-0-553-10953-5. (Noiz kontsultatua: 2024-08-21).
3. ↑ Calder, Nigel. (1977). The key to the universe : a report on the new physics. New York : Viking Press ISBN 978-0-670-41270-9. (Noiz kontsultatua: 2024-08-21).
4. ↑ (Ingelesez) «Astronomers See Distant Eruption as Black Hole Destroys Star» National Radio Astronomy Observatory (Noiz kontsultatua: 2024-08-21).

• Datuak: Q788017