Rijksmatrikel

Een rijksmatrikel^[1] (Duits: Reichsmatrikel, ook wel Heeresmatrikel oftewel "legermatrikel"), was een lijst van de rijksstanden (Duits: Reichsstände) van het Heilige Roomse Rijk, waarin met precieze aantallen stond geschreven hoeveel troepen zij dienden te leveren aan het Rijksleger (Duits: Reichsarmee of Reichsheer, Latijn: exercitus imperii; niet te verwarren met het Keizerlijk leger) en/of de financiële bijdrage die zij dienden te leveren voor het onderhouden van het leger (de zogenaamde Römermonat). Een lemma in de matrikel werd vaak gezien als een belangrijke indicatie van de rijksvrijheid of rijksonmiddellijkheid (Duits: Reichsfreiheit of Reichsunmittelbarkeit) van een rijksstand, maar dat was niet altijd onomstreden. De betekenis van de rijksmatrikels voor historisch onderzoek is vooral dat alle rijksstanden van het Heilige Roomse Rijk erin genoemd worden. Er zitten echter ook overduidelijke fouten in.

Het woord 'matrikel' is afgeleid van het Latijnse woord mātrīcula, een verkleinwoord van mātrīx ("lijst", "register").^[2]

• "Reichs-Matrickel." In: Johann Heinrich Zedler: Grosses vollständiges Universal-Lexicon Aller Wissenschafften und Künste. Deel 31 (Leipzig 1742), kolom 114–158.

Werken van of over dit onderwerp zijn te vinden op de pagina Heeresmatrikel von 1422 op de Duitstalige Wikisource.

Werken van of over dit onderwerp zijn te vinden op de pagina Reichsmatrikel von 1521 op de Duitstalige Wikisource.

Werken van of over dit onderwerp zijn te vinden op de pagina Hernach volgend die zehen Krayß op de Duitstalige Wikisource.

Werken van of over dit onderwerp zijn te vinden op de pagina Reichsmatrikel beruhend auf den Beschlüssen des Nürnberger Exekutionstages, 1663 op de Duitstalige Wikisource.