Tympanaal orgaan

Tympanale organen van twee soorten motten. De foto's tonen de onderkant van het achterlijf, verwijderd van het borststuk. De letter m duidt het vlies, het 'membraan' aan.

Een tympanaal orgaan is een gehoororgaan bij insecten. Het bestaat uit een vlies (tympaan) dat over een kader gespannen staat, met daarachter een luchtzak en sensorische zenuwen. Geluiden doen het vlies trillen en de trillingen worden waargenomen door een chordotonaal orgaan.[1] De gevoeligheid voor geluid ontstaat doordat het tympaan veel dunner is, één micrometer in cicaden, 40-100 micrometer in sommige krekels, dan het cuticulum eromheen.[2]

Tympanale organen kunnen in bijna elk deel van het insect voorkomen: het borststuk, de vleugelbasis, het achterlijf, de poten, enzovoort, afhankelijk van de groep insecten. Men neemt aan dat deze organen verscheidene keren onafhankelijk van elkaar zijn geëvolueerd. Men kan daardoor hun ligging en structuur gebruiken om de taxonomie van een soort te helpen bepalen. Zo hebben alle leden van de familie der spanners opvallende gepaarde abdominale[3] tympanale organen met de opening naar de voorkant van het eerste abdominale segment. Binnenin het orgaan variëren de vormen van de verschillende onderdelen, wat het mogelijk maakt de gemeenschappelijke voorouders van onderfamilies te bepalen. Andere vlinderfamilies kunnen de opening in een andere richting hebben en structuren met een andere vorm.[1]

Tympanale organen komen bij minstens zeven verschillende ordes van insecten voor: rechtvleugeligen, vlinders, halfvleugeligen, kevers, kakkerlakachtigen,[4] netvleugeligen en tweevleugeligen.[2]

voetnoten
  1. ↑ a b MJ Scoble. The Lepidoptera: Form, function, and diversity, 1992. Oxford University Press ISBN 9780198549529
  2. ↑ a b C Gillot. Entomology, 2005. Springer ISBN 978-1402031823
  3. ↑ Abdomen is achterlijf.
  4. ↑ Dit is volgens andere bronnen is een superorde waarvan beide ordes, de bidsprinkhanen en Blattodea, soorten met tympanale organen omvatten, wat het totaal op acht brengt.
bronvermelding
  • Dit artikel of een eerdere versie ervan is een (gedeeltelijke) vertaling van het artikel Tympanal organ op de Engelstalige Wikipedia, dat onder de licentie Creative Commons Naamsvermelding/Gelijk delen valt. Zie de bewerkingsgeschiedenis aldaar.