Akcja cywilna

Akcja cywilna – postępowanie w procesie karnym, zmierzające do załatwienia kwestii odpowiedzialności cywilnej oskarżonego.

W starszej literaturze akcja cywilna była używana jako synonim procesu adhezyjnego^[1].

Akcja cywilna jest korzystna zarówno dla wymiaru sprawiedliwości, jak i oskarżonego i pokrzywdzonego. Akcja cywilna jest korzystna dla wymiaru sprawiedliwości, bo kwestiami dwóch rodzajów odpowiedzialności prawnej zajmuje się jeden sąd. Dla pokrzywdzonego, gdyż nie musi stawać przed dwoma sądami, z kolei drugi odpowiada tylko w jednym procesie, przez co jest narażony na niższe koszty sądowe^[2]. Według polskiego kodeksu postępowania cywilnego ustalenia prawomocnego wyroku skazującego wydanego w postępowaniu karnym wiążą sąd w postępowaniu cywilnym (art. 11 zd. 1).

Formami akcji cywilnej w polskim procesie karnym są:

• postępowanie adhezyjne (przydatkowe),
• orzeczenie obowiązku naprawienia wyrządzonej szkody,
• orzeczenie odszkodowania z urzędu,
• orzeczenie nawiązki,
• orzeczenie świadczenia pieniężnego,
• orzeczenie zwrotu korzyści majątkowej.

• Stanisław Waltoś, Proces karny. Zarys systemu, Warszawa 2008, s. 29-36.
• Jerzy Skorupka (red.), Proces karny, Warszawa 2017, s. 59-61.