Al-Adijat

Al-Adijat (سورة العاديات) – zaliczana jest zwykle do wczesnych sur mekkańskich (ze względu na tematykę oraz formę literacką). Podobnie jak inne sury z okresu mekkańskiego zaczyna się od „przysięgi”. Jej nazwa pochodzi od pierwszego wyrazu „al-adijjat” (arab. ‘galopujące’).

Pierwsze 5 wersetów to niezwykle poetycki fragment, i to on budzi największe kontrowersje wśród egzegetów. Po pierwsze ze względu na archaizmy i wyszukane słownictwo, a po drugie na niejasne sformułowania, właśnie z uwagi na to, że ma formę „przysięgi”. Najwyraźniej opisują one „ghazw” – natarcie wojsk muzułmańskich. Beduini ze względu na upały panujące na Półwyspie Arabskim przemieszczali się w nocy, tym bardziej wojownicy w pełnym rynsztunku, i atakowali nad ranem przeciwników jeszcze nie całkiem rozbudzonych ze snu. Taką interpretację proponował m.in. Ibn Abbas. Ale w tafsirach At-Tabariego (838-923), oraz Az-Zamachszariego (1075–1144), przytoczony został hadis, w którym Ali Ibn Abi Talib upomina Ibn Abbasa, żeby nie pouczał ludzi o tym, o czym nie ma pojęcia. Według Alego chodzi tu nie o bitwę, bo w tej używano zwykle koni, a nie wielbłądów, lecz o jeden z rytuałów odprawianych w czasie hadżdżu, kiedy przepędzane są wielbłądzice między wzgórzami Muzdalifa i Arafa.

Egzegeci nie są zgodni, czy chodzi tu o konie, czy o wielbłądy. Zwolennicy tezy, że chodzi tu o konie podnoszą argument, iż „dyszenie” (ad-dabh) to odgłos „dobywający się ze środka”, które wśród zwierząt wydają jedynie konie i psy; jeszcze inny komentator, w tafsirze Az-Zamachszariego, dodaje do tego lisy. Słowo nak’ (arab. نقعا) w czwartym wersecie, przetłumaczone przez J. Bielawskiego jako „kurz”, Al-Bajdawi w swoim tafsirze tłumaczy również jako zgiełk, wrzawę (صياح).

Sajjid Kutb w swoim w tafsirze „Fi zilal-i al-Kuran” podkreśla walory rytmiczne sury. Zauważa, że pierwszych 5 wersetów charakteryzuje się dynamiką i oddziałują one mocno na odbiorcę, przechodząc od jednego do drugiego niejako skokami. Następnie nagle się uspokajają, jakby skaczący osiągnął cel. Z kolei rytm i dynamika kolejnych wersetów współgrają z ich treścią: wizją wywróconych wnętrz grobów oraz ujawnionych wnętrz piersi, czyli serc ludzkich. Ten ostatni egzegeta, Sajjid Kutb (1906–1966), jest o tyle warty przywołania, iż posługuje się w swojej egzegezie językiem stosunkowo współczesnym, z uwzględnieniem zmian w arabszczyźnie, do jakich doszło bez wątpienia od okresu średniowiecza. Ponadto warto zwrócić uwagę na aliteracje w pierwszych 5 wersetach sury ("wa" i "fa") oraz paronomazje - zestawienie wyrazów o podobnych długościach samogłosek w sąsiadujących ze sobą wersetach (adijat - murijat - mughirat العاديات - الموريات - المغيرات), wreszcie rymy (صبحا ضبحا قدحا dabh-an, kadh-an, subh-an), które wpływają na jej rytmizację. Na podstawie tego widać, że tekst arabski Koranu traci wiele walorów w przekładzie na języki obce, nie tylko w sferze leksykalnej, ale i w warstwie fonetycznej^[1]. Są to cechy tzw. sadż, gatunku literackiego nazwanego w literaturze polskiej "prozą rymowaną". Sadż znajdzie zastosowanie w późniejszych latach, np. w literaturze adabowej i makamach.

• wa-al-adijjat dabh-an
• fa-al-murijat-i kadh-an
• fa-al-mughirat-i subh-an
• fa-asarna bi-hi nak'-an
• fa-wasatna bi-hi dżam'-an
• inna al-insan-a li-rabbi-hi la-kanud
• wa-inna-hu li-hubb-i al-chajr-i la-szadid
• a-fa-la ja'lamu iza bu'sira ma fi al-kubur
• wa-hussila ma fi-as-sudur
• inna rabba-hum bi-him jawma-izin la-chabir

• Na galopujące, zadyszane,
• krzeszące iskry ognia,
• które ruszają do ataku rankiem,
• wzbijając tuman kurzu,
• i wdzierają się w sam środek gromadnie!
• Zaprawdę, człowiek jest niewdzięczny względem swego Pana!
• I, zaprawdę, on sam jest tego świadkiem!
• Zaprawdę, jego miłość do dóbr jest ogromna.
• Czyż on nie wie, że kiedy zostanie wywrócone to, co jest w grobach,
• i kiedy zostanie wydobyte na jaw to, co jest w piersiach
• - zaprawdę, tego Dnia, ich Pan będzie o nich doskonale powiadomiony!

• http://altafsir.com/indexArabic.asp

• Koran, (tłum.) J. Bielawski, PIW Warszawa, 1986