Albin Siwak
| Ten artykuł od 2020-07 może zawierać nierzetelne źródła. Informacje oparte na nierzetelnych źródłach mogą zostać usunięte. Zweryfikuj hasło i dodaj przypisy do wiarygodnych, najlepiej recenzowanych publikacji. Dokładniejsze informacje o tym, co należy poprawić, być może znajdują się w dyskusji tego artykułu. Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {{Dopracować}} z tego artykułu. |
Albin Siwak (1981) | |||
Data i miejsce urodzenia | 27 stycznia 1933 | ||
---|---|---|---|
Data i miejsce śmierci | 4 kwietnia 2019 | ||
Miejsce spoczynku | cmentarz w Rembertowie | ||
Zawód, zajęcie | robotnik, polityk, dyplomata | ||
Partia | |||
Rodzice | Józef, Czesława z d. Mielczarek | ||
Dzieci | 3 | ||
Odznaczenia | |||
| |||
|
Albin Siwak (ur. 27 stycznia 1933 w Wołominie, zm. 4 kwietnia 2019 w Warszawie[1]) – polski robotnik, polityk i związkowiec komunistyczny, autor książek wspomnieniowych oraz działacz społeczny. Członek Biura Politycznego KC PZPR w latach 1981–1986 oraz radca ambasady PRL w Trypolisie w latach 1986–1990.
Życiorys
Syn Józefa i Czesławy z domu Mielczarek. Urodził się w Wołominie. W 1935 r. razem z rodziną przeprowadził się na warszawską Pragę. Jego ojciec był mistrzem budowlanym oraz członkiem Polskiej Partii Socjalistycznej, matka pracowała jako gospodyni domowa[2]. Okres okupacji niemieckiej spędził wraz z rodziną w Warszawie[3]. Po zakończeniu wojny razem z ojcem wyjechał na Ziemie Odzyskane, gdzie we wsi Lutry Józef Siwak otrzymał stanowisko wójta[2][4]. Ukończył siedem klas szkoły podstawowej[5]. W 1950 r. wyjechał w poszukiwaniu pracy do Warszawy[6]. Został skierowany do brygady murarskiej na MDM-ie. Szybko stał się przodownikiem pracy i awansowano go na brygadzistę w Zakładzie Robót Montażowych Kombinatu Budownictwa Miejskiego „Warszawa-Wschód”. Należał do Powszechnej Organizacji „Służba Polsce”[3]. W jej szeregach pracował przy budowie Nowej Huty. Wielokrotnie wyróżniany wysokimi odznaczeniami państwowymi także po zakończeniu innych większych budów, w których brał udział[potrzebny przypis]. Zmarł 4 kwietnia 2019 r.[1]
Działalność polityczna
PRL
Od lat 50. był aktywnym działaczem w związkach zawodowych. W 1968 r. wstąpił do Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej[7]. W PZPR związał się z nieformalną narodowo-komunistyczną frakcją tzw. „moczarowców”[8]. Delegat na VIII, IX i X Zjazd PZPR[3]. W latach 1972–1981 pełnił funkcję I sekretarza POP w Zakładzie Robót Montażowych Kombinatu Budowlanego „Warszawa Wschód” (pracował tam od 1953)[3]. Był członkiem Komitetu Warszawskiego, a od 1978 r. należał do jego egzekutywy[3]. W latach 1980–1982 był wiceprzewodniczącym Zarządu Głównego Niezależnego Związku Zawodowego Budowlanych, Przemysłu Budowlanego i Spółdzielczości Mieszkaniowej. W 1979 r. Kongres Związków Zawodowych wybrał go na członka Światowej Federacji Związków Zawodowych[potrzebny przypis].
6 października 1980 r. został zastępcą członka Komitetu Centralnego PZPR. Był członkiem Komitetu Centralnego PZPR od lipca 1981 r. do stycznia 1990 r. (do czasu rozwiązania partii)[9]. W latach 1981–1986 członek Biura Politycznego PZPR[10]. W tych latach jednocześnie pełnił funkcję przewodniczącego Komisji Skarg i Interwencji w KC PZPR[2].
Lata 80.
W latach 80. (obok m.in. Tadeusza Grabskiego, Stefana Olszowskiego, Stanisława Kociołka i Mirosława Milewskiego) był przedstawicielem frakcji dogmatycznej[11]. Po tzw. karnawale „Solidarności” przestał odgrywać pierwszoplanową rolę w Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej[12].
W latach 80. był przeciwnikiem i krytykiem NSZZ „Solidarność”[13]. Oskarżał członków „Solidarności” o przestępstwa kryminalne i posiadanie bardzo dużych majątków[14]. Według biuletynu „Solidarności” 30 września 1980 r. mówił przedstawicielom reżimowych związków zawodowych, że powstały specjalne jednostki armii i milicji do tłumienia oporu społecznego (w tym do tłumienia działaczy „Solidarności”). Według relacji siły te miały zostać wykorzystane w okolicach grudnia 1980 r., kiedy PZPR spodziewała się spadku poparcia dla „Solidarności”. W przekazie Siwak wspomniał o sześcioosobowym Komitecie Ocalenia Narodowego z Wojciechem Jaruzelskim i Czesławem Kiszczakiem na czele[15]. Uważał, że są robotnicy, którzy z powodu presji „Solidarności” popełnili samobójstwo[16]. Sam Siwak tłumaczył, że niesłusznie uznano go za przeciwnika „Solidarności”, gdyż w związku zawodowym byli również jego koledzy. Zaznaczał jednak, że ostrzegał swoich kolegów przed działaczami Komitetu Obrony Robotników[17]. Pomimo swoich poglądów i trudności w wyrażaniu myśli (według niepotwierdzonych informacji, wszystkie przemówienia Siwakowi pisał Ryszard Gontarz[18]) Siwak stał się jednym z czołowych przedstawicieli nurtu robotniczego PZPR, lansowanym przez część partii jako główny przeciwnik Lecha Wałęsy i prawdziwy przedstawiciel robotników[19]. Pod koniec maja 1981 r. w Telewizji Polskiej ukazał się reportaż, krytykujący Siwaka. W odpowiedzi 105 przewodniczących organizacji związkowych z województwa łódzkiego podpisało list w obronie Siwaka[20]. Siwak miał kontakt z radzieckimi związkami zawodowymi oraz otrzymał poparcie Międzynarodowego Zrzeszenia Związków Zawodowych Budownictwa, Przemysłu Drzewnego i Przemysłu Materiałów Budowlanych z siedzibą w Helsinkach[21].
Siwak wiódł prym w oskarżaniu członków PZPR o nadużycia w partii. Politykę Stanisława Kani oceniał negatywnie[22]. Siwak uważał, że inteligencja jest niepewna pod względem wierności marksizmowi, w przeciwieństwie do klasowo ukształtowanych, lecz prostych robotników[23]. Krytycznie odnosił się o nurcie reformatorskim, reprezentowanym m.in. przez wiceprezesa Rady Ministrów i redaktora naczelnego „Polityki” Mieczysława Rakowskiego[13]. Siwak i Rakowski byli często ze sobą porównywani[24]. Zdaniem Siwaka Rakowski miał skrycie wspierać „Solidarność”[25] oraz prowadził „oportunistyczną i kapitulancką politykę wobec Solidarności i kontrrewolucji”. W odpowiedzi Rakowski wielokrotnie przekonywał Wojciecha Jaruzelskiego, że Siwak swoją aktywnością działa na niekorzyść PZPR[24]. Ponadto Siwak szczególnie niechętnie wyrażał się o prezesie Stowarzyszenia Dziennikarzy Polskich Stefanie Bratkowskim, z którym był skonfliktowany[26]. W obronie Siwaka stawała redakcja tygodnika „Rzeczywistość”[27].
Był jednym z naczelnych antysemitów w PZPR. W latach 80. sugerował, że Mieczysław Rakowski był Żydem oraz obcym agentem. Głosił, że przedstawiciele „Solidarności” założyli żydowski związek zawodowy, złożony z doradców żydowskich i czerpią informacje z radia izraelskiego[13]. Antysemickie oskarżenia kierował również wobec Stefana Bratkowskiego[23].
Bronił wprowadzenia stanu wojennego. Uważał, że stan wojenny był kosztem poniesionym za błędy rządu Edwarda Gierka[28].
W 1986 r. został wiceprezesem Budowlanego Klubu Sportowego „Skra”. Był inicjatorem budowy pomnika „Poległym w Służbie i Obronie Władzy Ludowej” w Warszawie[3]. Od 1986 r. pełnił funkcję radcy ambasady PRL w Trypolisie. W 1987 r. został wybrany na przewodniczącego komitetu ds. trwałego upamiętnienia Polaków poległych w II wojnie światowej w obronie Tobruku i okolicznych miejscach[2]. Odwołany ze swojego stanowiska dyplomatycznego w marcu (według innego źródła w styczniu[29]) 1990 r. przez ministra spraw zagranicznych Krzysztofa Skubiszewskiego[30].
III RP
Po 1990 r. był członkiem Socjaldemokracji Rzeczypospolitej Polskiej. Z partii został usunięty po konflikcie z Leszkiem Millerem. Związał się na krótki czas ze Stronnictwem Narodowym „Ojczyzna”. Na emeryturze zajął się działalnością pisarską i publicystyczną. Był członkiem zarządu Społecznego Komitetu Obrony Symboli Pamięci Ofiar Wojen[31][32].
Pod koniec życia związał się z turbosłowianami. Głosił, że odnalazł ślady państwa lechickiego w Libii[33].
Albin Siwak w kulturze
Ze względu na wzbudzane kontrowersje oraz braki w edukacji, w latach 80. Albin Siwak stał się tematem dowcipów i ataków personalnych. Większość żartów i ataków odnosiła się do jego inwalidztwa. Stefan Bratkowski nazwał go Falconettim (od postaci z serialu Pogoda dla bogaczy, która miała szklane oko), za co frakcja liberalna domagała się od Bratkowskiego przeproszenia Siwaka[34]. Podczas I Ogólnopolskiego Przeglądu Piosenki Prawdziwej pt. „Zakazane piosenki” Maciej Zembaty wykonał piosenkę Brygadzista Albin. Z Siwaka żartował również Jacek Fedorowicz[35]. Jego wyuczony zawód (betoniarz) nabrał podwójnego znaczenia i kojarzył się przede wszystkim z partyjnym „betonem” niż z zawodem[9]. W reakcji na dowcipy w sierpniu 1981 r. Siwak powiedział, że gorsze jest kalectwo umysłowe od fizycznego. Ataki na Siwaka relacjonowała szczegółowo wschodnioniemiecka prasa. „Neues Deutschland” informowało, że pod domem Siwaka zgromadzeni chuligani obrażali go i obrzucali kamieniami[20].
W 2001 r. powstał film dokumentalny Ja, robotnik budowlany (reżyseria Maria Zmarz-Koczanowicz, scenariusz Teresa Torańska), poświęcony Albinowi Siwakowi[36].
Życie prywatne
Żonaty, miał trójkę dzieci. Mieszkał w Rembertowie[5]. Został pochowany na tamtejszym cmentarzu[37].
Ordery i odznaczenia
- Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski (1984)[2]
- Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski (1980)[potrzebny przypis]
- Złoty Krzyż Zasługi (1974)[2]
- Srebrny Krzyż Zasługi (1969)[potrzebny przypis]
- Brązowy Krzyż Zasługi (1957)[potrzebny przypis]
- Złota Syrenka za Odbudowę Stolicy (1971)[potrzebny przypis]
- Złota odznaka honorowa „Za Zasługi dla Warszawy” (1972)[38]
- Złota Odznaka „Zasłużony dla Budownictwa i Przemysłu Materiałów Budowlanych”[potrzebny przypis]
- Złota Odznaka „Zasłużony działacz związkowy”[potrzebny przypis]
- Złota Odznaka „Zasłużony wychowawca młodzieży” (1980)[potrzebny przypis]
- Złota Odznaka „Zasłużony dla KBM Warszawa Wschód”[potrzebny przypis]
- Złoty Medal „Opiekuna Miejsc Pamięci Narodowej” (1987, przyznany przez Radę Ochrony Pomników Walki i Męczeństwa)[potrzebny przypis]
- Człowiek roku w TVP (1979)[potrzebny przypis]
- Medal 100 Rocznicy Urodzin Georgi Dymitrowa (Bułgaria, 1983)[39]
- Medal jubileuszowy „Czterdziestolecia zwycięstwa w Wielkiej Wojnie Ojczyźnianej 1941–1945” (ZSRR, 1985)[40]
Publikacje
- Od łopaty do dyplomaty. Wydawnictwo Projekt, Warszawa 2000. ISBN 83-87168-21-1.
- Rozdarte życie. Wydawnictwo Projekt, Warszawa 2000. ISBN 83-87168-23-8.
- Trwałe ślady. Wydawnictwo Żywe Kamienie, Toruń 2002. ISBN 978-83-913800-2-4.
- Historie niewiarygodnie prawdziwe z zakątka Warmii. Wydawnictwo Regionalista, Olsztyn 2009. ISBN 978-83-927282-3-8[4]
- Bez strachu tom I, Printed by Europa, 2008.
- Bez strachu tom II, Warszawa 2009. ISBN 978-83-930071-2-7.
- Bez strachu tom III, Warszawa 2011. ISBN 978-83-930071-3-4.
- Chciałbym dożyć takich dni, Warszawa 2013. ISBN 978-83-930071-4-1.
- Syndrom gotowanej żaby, Warszawa 2015. ISBN 978-83-930071-1-0.
- Utajniony wyrok, Warszawa 2018. ISBN 978-83-930071-6-5.
Przypisy
- ↑ a b Nie żyje Albin Siwak. jednodniowka.pl, 2019-04-12. [dostęp 2020-07-28].
- ↑ a b c d e f Albin Siwak – Bez strachu – WSPOMNIENIA STARE I NOWE – czyli jak ujarzmiano Polskę i Polaków.. aferyprawa.eu, 2011-06-20. [dostęp 2020-07-28].
- ↑ a b c d e f Dane osoby z katalogu kierowniczych stanowisk partyjnych i państwowych PRL. katalog.bip.ipn.gov.pl. [dostęp 2020-07-28].
- ↑ a b Historia. Ochrzcili mnie betonem i ciemniakiem. gazetaolsztynska.pl, 2013-09-09. [dostęp 2020-07-28].
- ↑ a b Od łopaty do dyplomaty. fakty.interia.pl, 2007-01-19. [dostęp 2020-07-28].
- ↑ Albin Siwak: To ja puściłem szczura o stanie wojennym. polskatimes.pl, 2011-07-22. [dostęp 2020-07-28].
- ↑ Maciej Eckardt: Trwały ślad po Siwaku…. mysl-polska.pl, 2019-04-21. [dostęp 2020-07-28].
- ↑ Mateusz Pawlak, Robert Mazurek: Gołębiem może nie byłem – rozmowa Mazurka z Albinem Siwakiem. rp.pl, 2014-08-22. [dostęp 2020-07-28].
- ↑ a b Sławomir Cenckiewicz (opr.): Chleb będzie bronią ideologiczną. Przemówienie Albina Siwaka na plenarnym posiedzeniu KW PZPR w Gdańsku, 10 czerwca 1983 r.. polska1918-89.pl. [dostęp 2020-07-28].
- ↑ Piotr Osęka: Twardogłowi towarzysze z PZPR kontra „zdrowy nurt robotniczy” Albina Siwaka. wyborcza.pl, 2019-01-28. [dostęp 2020-07-28].
- ↑ Gasztold-Seń 2013 ↓, s. 183.
- ↑ Gasztold-Seń 2013 ↓, s. 186.
- ↑ a b c Gasztold 2019 ↓, s. 193.
- ↑ Gasztold 2019 ↓, s. 209.
- ↑ MacEachin 2011 ↓, s. 220.
- ↑ Gasztold 2019 ↓, s. 242.
- ↑ Gasztold 2019 ↓, s. 213.
- ↑ Gasztold 2019 ↓, s. 448.
- ↑ Gasztold 2019 ↓, s. 223, 442.
- ↑ a b Gasztold 2019 ↓, s. 223.
- ↑ Gasztold 2019 ↓, s. 271.
- ↑ Gasztold 2019 ↓, s. 360.
- ↑ a b Gasztold 2019 ↓, s. 446.
- ↑ a b Przeperski 2021 ↓, s. 273.
- ↑ Gasztold 2019 ↓, s. 369.
- ↑ Gasztold 2019 ↓, s. 446, 456.
- ↑ Gasztold 2019 ↓, s. 298.
- ↑ Gasztold 2019 ↓, s. 555.
- ↑ Gasztold 2019 ↓, s. 705.
- ↑ Piotr Gontarczyk. Myśli betoniarza. „Życie”, 2000-10-21.
- ↑ Społeczny Komitet Obrony Symboli Pamięci Ofiar Wojen. rejestr.io. [dostęp 2020-07-28].
- ↑ Społeczny Komitet Obrony Symboli i Pamięci Ofiar Wojny. krs-pobierz.pl. [dostęp 2020-07-28].
- ↑ Piotr Głuchowski: Adam i Ewa mówili po polsku, a to był dopiero początek. wyborcza.pl, 2022-01-21. [dostęp 2022-01-26].
- ↑ Gasztold 2019 ↓, s. 222.
- ↑ Gasztold 2019 ↓, s. 222–223.
- ↑ Ja, robotnik budowlany. sfp.org.pl. [dostęp 2020-07-28].
- ↑ Spacer po cmentarzu tropem rembertowskiej historii [online], bprembertow.waw.pl, listopad 2022 [dostęp 2023-04-30] .
- ↑ Dziennik Urzędowy Rady Narodowej m.st. Warszawy, nr 7, 30 kwietnia 1972, s. 5.
- ↑ Wojskowy Przegląd Historyczny, nr 1 (107), styczeń-marzec 1984, s. 116.
- ↑ Wojskowy Przegląd Historyczny, nr 4 (114), październik-grudzień 1985, s. 265.
Bibliografia
- Przemysław Gasztold: Towarzysze z betonu. Dogmatyzm w PZPR 1980–1990. Warszawa: Instytut Pamięci Narodowej, 2019. ISBN 978-83-8098-865-1.
- Przemysław Gasztold-Seń. Partia zjednoczona czy podzielona? Różne nurty PZPR w ostatniej dekadzie PRL. „Studia Politologica X”, 2013. Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Pedagogicznego im. Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie.
- Douglas J. MacEachin: Amerykański wywiad i konfrontacja w Polsce 1980–1981. Poznań: Dom Wydawniczy REBIS, 2011. ISBN 978-83-7510-760-9.
- Michał Przeperski: Mieczysław F. Rakowski. Biografia polityczna. Warszawa: Instytut Pamięci Narodowej, 2021. ISBN 978-83-8229-221-3.