Boguszów (Boguszów-Gorce)

Ten artykuł dotyczy dzielnicy miasta Boguszów-Gorce. Zobacz też: inne miejsca z tą nazwą.
Boguszów
Dzielnica Boguszowa-Gorców
ilustracja
Herb
Herb
Państwo

 Polska

Województwo

 dolnośląskie

Powiat

wałbrzyski

Miasto

Boguszów-Gorce

Data założenia

1499

Prawa miejskie

1499–1972

W granicach Boguszowa-Gorców

1 stycznia 1973

SIMC

0983830[1]

Populacja (2004)
• liczba ludności


8.795[potrzebny przypis]

Strefa numeracyjna

74

Kod pocztowy

58-370

Tablice rejestracyjne

DBA oraz DB

Położenie na mapie Boguszowa-Gorców
Mapa konturowa Boguszowa-Gorców, w centrum znajduje się punkt z opisem „Boguszów”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, po lewej nieco na dole znajduje się punkt z opisem „Boguszów”
Położenie na mapie województwa dolnośląskiego
Mapa konturowa województwa dolnośląskiego, blisko centrum na dole znajduje się punkt z opisem „Boguszów”
Położenie na mapie powiatu wałbrzyskiego
Mapa konturowa powiatu wałbrzyskiego, blisko centrum na lewo znajduje się punkt z opisem „Boguszów”
50°45′11,3″N 16°12′07,9″E/50,753139 16,202194

Boguszów (niem. Gottesberg) – dzielnica miasta Boguszów-Gorce na Dolnym Śląsku, w latach 1499–1972 samodzielne miasto.

Historia

Boguszów powstał jako osada górnicza po odkryciu w masywie góry Chełmiec żył rudy srebra i ołowiu w XIV wieku. Odkrywcami złoża i pierwszymi mieszkańcami wsi byli gwarkowie z Saksonii. Osada pierwszy raz wymieniana w 1392 szybko się rozwijała i już w 1499 z rąk czeskiego króla Władysława II Jagiellończyka otrzymała prawa miejskie i liczne przywileje górnicze. W roku 1613 śląski regionalista i historyk Mikołaj Henel z Prudnika wymienił miejscowość w swoim dziele o geografii Śląska pt. Silesiographia podając jej łacińskie nazwy: Gotsbergum, Gotzbergum, Holibergiorum[2].

Przez całą swoją historię głównym źródłem bogactwa miasta było górnictwo. Oprócz eksploatacji złóż rud sztolniami lokowanymi w stoku Chełmca, od 1529 działała też kopalnia głębinowa, a jej szyb znalazł się na środku rynku miejskiego. Miasto początkowo było własnością władz państwowych, a następnie sprzedawano je właścicielom prywatnym, by w końcu trafić w ręce właścicieli Książa – rodziny Hochberg (górna część miasta) i Czetryców (część dolna). W 1554 Boguszów został spalony w wielkim pożarze, później doznał zniszczeń w czasie wojny trzydziestoletniej i znów w pożarze 1724. Od XVII oprócz kopalń rozwijały się też intensywnie zakłady włókiennicze i tekstylne, a w 1701 otwarto duży browar. W 1710 Hochbergowie wykupili dolną część miasta, a popierając manufaktury tkackie wpłynęli na ożywienie gospodarki. W 1724 wielki pożar zdziesiątkował zabudowę miasta, a w 1741 epidemia sprawiła, że większość mieszkańców zmarła[3]. W 1865 w związku z wyczerpaniem się złóż zamknięto ostatnie kopalnie rud srebra i ołowiu, jednoczenie zaczęły powstawać kopalnie węgla kamiennego. W 1875 wprowadzono w mieście oświetlenie gazowe, na początku XX wieku elektryczność, a w 1922 zakończono kanalizację. Po I wojnie światowej Boguszów stał się modnym kurortem i otworzono tu pierwsze na Dolnym Śląsku kasyno. II wojna światowa nie przyniosła miastu zniszczeń.

W 1945 Boguszów został wcielony do państwa polskiego (początkowo pod nową nazwą Boża Góra, ostatecznie od 1946 jako Boguszów[4]), zaś jego ludność wkrótce wysiedlono do Niemiec i zastąpiono polskimi osadnikami. Zmiany polityczne i społeczne doprowadziły do zaniku znaczenia turystyki w gospodarce miasta, które znów stało się wyłącznie ośrodkiem górniczo-tekstylnym. W 1973 Boguszów połączono w jedno miasto z sąsiednimi miejscowościami: Gorce, Kuźnice Świdnickie i Stary Lesieniec, a nowe miasto uzyskało nazwę Boguszów-Gorce.

Herb Boguszowa z 1716

Przypisy

  1. ↑ TERYT (Krajowy Rejestr Urzędowego Podziału Terytorialnego Kraju). GUS. [dostęp 2021-01-09].
  2. ↑ Detlef Haberland: Die „Silesiographia” und „Breslo-Graphia” von Nicolaus Henel von Hennenfeld. Arkadiusz Cencora, Diana Codogni-Łańcucka. Wrocław: Biblioteka Uniwersytecka we Wrocławiu, 2011, s. 176. ISBN 978-83-910595-2-4.
  3. ↑ JanuszJ. Czerwiński JanuszJ., RyszardR. Chanas RyszardR., Dolny Śląsk – przewodnik, Warszawa: Wyd. Sport i Turystyka, 1977, s. 269 .
  4. ↑ Zarządzenie Ministrów: Administracji Publicznej i Ziem Odzyskanych z dnia 7 maja 1946 r. (M.P. z 1946 r. nr 44, poz. 85).

Bibliografia

  • Gołębiowski P., 2007: Srebro i turystyka. Słowo Polskie, 22 II 2007.

Linki zewnętrzne

  • Boguszów-Gorce
  • Gottesberg (niem.), [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. II: Derenek – Gżack, Warszawa 1881, s. 755 .
  • p
  • d
  • e
Części miasta wg TERYT
Dzielnice

Herb Boguszowa-Gorców

  • p
  • d
  • e
Powiat wałbrzyski (1946–1975)
Przynależność wojewódzka
  • woj. wrocławskie
Miasta (1945–75)
Osiedla (1954–72)
Gminy wiejskie
(1945–54 i 1973–75)
  • Głuszyca
  • Gorce (do 1954)
  • Jedlina Zdrój (do 1954)
  • Kuźnice Świdnickie (do 1954)
  • Mieroszów (1953–54 i od 1973)
  • Pełcznica (do 1954)
  • Stare Bogaczowice
  • Szczawienko (do 1950 →→)
  • Walim
Gromady (1954–72)
  • Dziećmorowice (1954–70)
  • Glinik (1954–72)
  • Głuszyca (1954)
  • Głuszyca Górna (1954–72)
  • Gorce (1954)
  • Grzmiąca (1954–59)
  • Jedlina Zdrój (1954)
  • Kuźnice Świdnickie (1954)
  • Lubomin (1954–68)
  • Mieroszów (1954–72)
  • Sokołowsko (1954–56)
  • Stare Bogaczowice (1954–72)
  • Szczawienko (1954–70)
  • Unisław Śląski (1954–68)
  • Walim (1954–56)
  • Wałbrzych (1970–72)
  • Zagórze Śląskie (1954–72)