Czarny Dunajec (gmina)

Czarny Dunajec

gmina miejsko-wiejska


Herb	Flaga

Państwo

Polska

Województwo

małopolskie

Powiat

nowotarski

TERC

2111032

Siedziba

Czarny Dunajec

Burmistrz

Marcin Ratułowski (2018)

Powierzchnia

218,34 km²

Populacja (31.12.2019)
• liczba ludności

22 626^[1]

• gęstość

102,6 os./km²

Nr kierunkowy

Tablice rejestracyjne

KNT

Adres urzędu:

ul. Piłsudskiego 2
34-470 Czarny Dunajec

Położenie na mapie powiatu

49°26′22″N 19°51′15″E/49,439444 19,854167

Multimedia w Wikimedia Commons

Strona internetowa

Biuletyn Informacji Publicznej

Czarny Dunajec – gmina miejsko-wiejska w województwie małopolskim, w powiecie nowotarskim. W latach 1975–1998 gmina położona była w województwie nowosądeckim. Pod względem powierzchni była do czasów nadania praw miejskich największą gminą wiejską w powiecie nowotarskim.

Siedziba gminy to Czarny Dunajec.

Według danych z 2011^[2] gminę zamieszkiwało 21 959 osób.

Historia

Gmina zbiorowa Czarny Dunajec została utworzona 1 sierpnia 1934 roku w powiecie nowotarskim w woj. krakowskim z obszarów zniesionego miasta Czarny Dunajec i dotychczasowej jednostkowej gminy wiejskiej Wróblówka^[3].

Podczas II wojny światowej zachowała granice przedwojenne. Włączono ją do dystryktu krakowskiego Generalnego Gubernatorstwa (powiat Neumarkt). W 1943 roku liczyła 3416 mieszkańców^[4].

Po wojnie powrócono do stanu sprzed wojny. Według stanu z dnia 1 lipca 1952 roku gmina składała się z 2 gromad: Czarny Dunajec i Wróblówka^[5]. Gmina została zniesiona 29 września 1954 roku wraz z reformą wprowadzającą gromady w miejsce gmin^[6], a jej obszar podzielono na gromady Czarny Dunajec i Wróblówka^[7].

Gminę Czarny Dunajec reaktywowano 1 stycznia 1973 roku w zupełnie innej, wielokrotnie więkzej odsłonie w powiecie nowotarskim w woj. krakowskim^[8]. Objęła 10 sołectw: Czarny Dunajec, Dział, Koniówka, Odrowąż, Piekielnik, Pieniążkowice, Podczerwone, Podszkle, Wróblówka i Załuczne (a więc dawną gminę Czarny Dunajec, prawie cały obszar dawnej gminy Odrowąż oraz częściowo gminy Chochołów (Podczerwone)^[9].

1 czerwca 1975 gmina znalazła się w nowo utworzonym woj. nowosądeckim^[10].

15 stycznia 1976 zniesiono sąsiednią gminę Ratułów, a jej obszar (sołectwa Ciche, Czerwienne, Nowe Bystre, Ratułów i Stare Bystre) włączono do gminy Czarny Dunajec^[11].

1 lipca 1977 od gminy Czarny Dunajec odłączono sołectwo Nowe Bystre, włączając je do nowo utworzonej gminy Tatrzańskiej. Równocześnie do gminy Czarny Dunajec włączono sołectwo Chochołów ze zniesionej gminy Kościelisko-Witów^[12]. Odtąd gmina Czarny Dunajec obejmuje największy obszar historycznie, bo aż 15 sołectw: Chochołów, Ciche, Czarny Dunajec, Czerwienne, Dział, Koniówka, Odrowąż, Piekielnik, Pieniążkowice, Podczerwone, Podszkle, Ratułów, Stare Bystre, Wróblówka i Załuczne.

W 1999 roku gmina powróciła do powiatu nowotarskiego w nowo utworzonym województwie małopolskim^[13].

4 lutego 2021 radni gminy Czarny Dunajec zdecydowali o przeprowadzeniu konsultacji z mieszkańcami w sprawie przywrócenia Czarnemu Dunajcowi statusu miasta^[14]. Konsultacje odbędą się pod koniec lata 2021^[15]. 8 lipca 2021 gmina rozpoczęła kampanię informacyjną na ten temat^[16]. Konsultacje potrwają 1-30 września 2021, a zagłosować będą mogli wszyscy mieszkańcy od 13 roku życia^[17]. Spośród 19 153 uprawnionych do głosowania, w konsultacjach ważny głos oddały 5834 osoby (frekwencja 30,46%). Za nadaniem statusu miasta Czarnemu Dunajcowi oddano 3954 głosy (67,8% ważnych głosów), przeciwko było 1107 osób (19%), a 773 mieszkańców gminy wstrzymało się (13,2%). W Czarnym Dunajcu w konsultacjach oddano 1266 ważnych głosów, z czego 733 (57,9%) uczestników konsultacji opowiedziało się za nadaniem statusu miasta, 472 (37,3%) było przeciwnych, a 61 (4,8%) wstrzymało się od zajęcia jednoznacznego stanowiska^[18]. odczas sesji w dniu 14 lutego 2022 Rada Gminy Czarny Dunajec podjęła uchwałę o wystąpieniu z wnioskiem o nadanie statusu miasta miejscowości Czarny Dunajec^[19]^[20]. Ostatecznie Czarny Dunajec status miasta odzyskał 1 stycznia 2023, a gmina Czarny Dunajec zmieniła charakter z gminy wiejskiej na gminę miejsko-wiejską^[21].

Struktura powierzchni

Według danych z roku 2007^[22] gmina Czarny Dunajec ma obszar 218,34 km², stanowi 14,81% powierzchni powiatu, w tym:

użytki rolne: 74%
użytki leśne: 15%

Demografia

Dane z GUS 2011^[2]:

Opis	Ogółem		Kobiety		Mężczyźni
jednostka	osób	%	osób	%	osób	%
populacja	21 959	100	11 191	51,0	10 768	49,0
gęstość zaludnienia (mieszk./km²)	97		49		47,3

Piramida wieku mieszkańców gminy Czarny Dunajec w 2014 roku^[23].

Sołectwa

Chochołów, Ciche, Czarny Dunajec, Czerwienne, Dział, Koniówka, Odrowąż, Piekielnik, Pieniążkowice, Podczerwone, Podszkle, Ratułów, Stare Bystre, Wróblówka, Załuczne.

Miejscowości bez statusu sołectwa: Brzuchacze, Chraca, Górny Młyn, Szeligówka.

Wójtowie

Józef Babicz (2002–2018)
Marcin Ratułowski (2018 – nadal)

Sąsiednie gminy

Biały Dunajec, Jabłonka, Kościelisko, Nowy Targ, Poronin, Raba Wyżna, Szaflary. Gmina sąsiaduje ze Słowacją.

Zobacz też

gmina Tatrzańska

Przypisy

↑ Ludność. Stan i struktura ludności oraz ruch naturalny w przekroju terytorialnym. Stan w dniu 31.12.2019. GUS, 2020. [dostęp 2020-01-21].
↑ ^a ^b [http://stat.gov.pl/cps/rde/xbcr/gus/LUD_bilans_ludnosci_31-12-2011.xls Baza demograficzna – Tablice predefiniowane – Wyniki badań bieżących; Stan i struktura ludności; Ludność w gminach według stanu w dniu 31.12.2011 r. bilans opracowany w oparciu o wyniki NSP’2011=GUS]. [dostęp 2012-08-13]. (pol.).
↑ Dz.U. z 1934 r. nr 68, poz. 594
↑ Gemeinde- und Dorfverzeichnis für das Generalgouvernement (1943)
↑ Wykaz Gromad Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej według stanu z dnia 1.VII 1952 r., PRL, GUS, Warszawa
↑ Dz.U. z 1954 r. nr 43, poz. 191
↑ Uchwała Nr 27/IV/54 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Krakowie z dnia 6 października 1954 r. w sprawie podziału na gromady powiatu nowotarskiego; w ramach Zarządzenia Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej w Krakowie z dnia 17 listopada 1954 r. w sprawie ogłoszenia uchwał Wojewódzkiej Rady Narodowej w Krakowie z dnia 4 października 1954 r., dotyczących reformy podziału administracyjnego wsi (Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Krakowie z dnia 29 listopada 1954 r., Nr. 11, Poz. 50)
↑ Dz.U. z 1972 r. nr 49, poz. 312
↑ Uchwała Nr XVIII/92/72 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Krakowie z dnia 6 grudnia 1972 w sprawie utworzenia gmin w województwie krakowskim oraz ustalenia siedzib gminnych rad narodowych (Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Krakowie z dnia 8 grudnia 1972 Nr 18, poz. 268).
↑ Dz.U. z 1975 r. nr 17, poz. 92
↑ Dz.U. z 1976 r. nr 1, poz. 12
↑ Dz.U. z 1977 r. nr 20, poz. 82
↑ Ustawa z dnia 24 lipca 1998 r. o wprowadzeniu zasadniczego trójstopniowego podziału terytorialnego państwa (Dz.U. z 1998 r. nr 96, poz. 603)
↑ Czarny Dunajec chce znowu być miastem. Zdecydują mieszkańcy
↑ “Czarny Dunajec chce się bardzo mocno rozwijać”. Stąd starania o odzyskanie praw miejskich
↑ Warto być miastem. Fakty, a nie plotki
↑ Czarny Dunajec chce być miastem. Teraz czas, by mieszkańcy powiedzieli, czy chcą takich zmian
↑ Wyniki konsultacji
↑ Uchwała XLII/418/2022
↑ Głosowanie Czarny Dunajec. Dwóch radnych nie oddało głosu mimo obecności na sesji
↑ Dz.U. z 2022 r. poz. 1597.
↑ Portal Regionalny i Samorządowy REGIOset. regioset.pl. [dostęp 2010-09-14]. (pol.).
↑ Gmina Czarny Dunajec w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2016-03-15] , liczba ludności na podstawie danych GUS.

Linki zewnętrzne

Oficjalny System Informacji Przestrzennej Gminy Czarny Dunajec. czarny-dunajec.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-02-16)].

Gmina Czarny Dunajec

Siedziba gminy: Czarny Dunajec

Miasto	Czarny Dunajec
Wsie	Chochołów Ciche Czerwienne Dział Koniówka Odrowąż Piekielnik Pieniążkowice Podczerwone Podszkle Ratułów Stare Bystre Wróblówka Załuczne
Osady	Brzuchacze Chraca Górny Młyn Szeligówka
Integralne części miejscowości	Babice Balidza Bałkówka Bednarze Beskid Biekieszówka Bielańscy Biernaty Bobkówka Bojasi Borek Bryjowa Brzeźniaki Bugaj (Czarny Dunajec) Bugaj (Podszkle) Bukowińska Cholewówka Chosanowa Chuda Ciągwy Cygańska Czopy Czyżowa Dół (Piekielnik) Dół (Stare Bystre) Dolańska Dolina Gądkówka Goczali Góra (Piekielnik) Góra (Podszkle) Góra (Stare Bystre) Górki Górzańska Gruszkowie Gwizdówka Habernówka Habryla Hurchocia Iwańcza Jacki Jantołówka Jasienie Jędraszkowa Jędrzejówka Kadłubowa Kalety Karwacki Kiety Kocańdy Kojsia Komperdówka Koryciarze Kościaki Kowalówka Królowa Krowiarki Krużlacka Kubaki Kubaniowa Kuczkowa Lejowska Leligdonowa Lenarty Łopaty Malatowa Mardułówka Maślnice Masna Matułówka Miętustwo Morawy Motycy Mrózkówka Mulice Na Dół Naciaskowa Nędze Niedźwiedzie Osie Paksimowa Pałki Piaskówka Pikujdowa Piotry Płazówka Pod Grapą Podczerwieńska Rokicka Rychlikowa Rzepkowa Sabały Skałka Skorusia Skubisy Skupnie Smutkowa Solarska Sołtysia Sołtystwo (Odrowąż) Sołtystwo (Pieniążkowice) Sołtystwo (Ratułów) Sołtystwo (Stare Bystre) Sołtystwo Niżnie Sołtystwo Wyżnie Sroki Stary Jaz Stochy Stopkowa Studzianki Szczurkowa Szczurówki Szepty Szewcówka Szlachtowa Szymusiaki Świńskie Miasto Takuśki Tylkowa Ubocz Wesołe Wierch-Ciche Wojcieszaki Wójcikowa Wójtowa Wrony Za Górę Za Grapą Zagroda Zagrody Zatłoki Zawodzianie Zawodzie Zązelowa Zązelówka Ziemiaństwo Zoki Żary Żydowa

Powiat nowotarski

Miasta	Czarny Dunajec Nowy Targ Rabka-Zdrój Szczawnica
Gminy miejskie	Nowy Targ
Gminy miejsko-wiejskie	Czarny Dunajec Rabka-Zdrój Szczawnica
Gminy wiejskie	Czorsztyn Jabłonka Krościenko nad Dunajcem Lipnica Wielka Łapsze Niżne Nowy Targ Ochotnica Dolna Raba Wyżna Spytkowice Szaflary

Powiat nowotarski (1920–1975)

Siedziba powiatu – Nowy Targ

Przynależność wojewódzka

woj. krakowskie (1920–39)
dystrykt krakowski (GG) (1939–45)
woj. krakowskie (1945–75)

Miasta / Prawa miejskie (1920–34 →)

Nowy Targ
Zakopane (od 1933)

Miasteczka (1920–34)

Krościenko

Gminy miejskie (1920–39 i 1945–75)

Czarny Dunajec (1925–34)
Nowy Targ
Rabka (od 1953)
Szczawnica (1962–72 →)
Szczawnica-Krościenko (←← od 1973)
Zakopane (do 1951 →)

Osiedla (1954–72)

Krościenko (1958–72 →)
Szczawnica (1958–62)

Gminy wiejskie zbiorowe
(1934–39, 1945–54 i 1973–75)

Biały Dunajec (od 1973)
Bukowina (Tatrzańska)
Chochołów (do 1954)
Ciche (do 1954)
Czarny Dunajec
Czorsztyn
Głodówka (← 1938–39 →)
Jabłonka (do 1939 ← i → 1945–54)
Jaworzyna Spiska (← 1938–39 →)
Kościelisko (do 1954)
Kościelisko-Witów (od 1973)
Krościenko (do 1954)
Lasek (od 1973)
Lipnica Wielka (od 1973)
Ludźmierz (do 1954)
Łapsze Niżne (do 1939 ← i → 1945–54)
Łopuszna
Ochotnica (Dolna)
Odrowąż (do 1954)
Poronin
Raba Wyżna
Rabka (do 1953)
Rabka (od 1973)
Ratułów (od 1973)
Szaflary
Szczawnica Wyżna (do 1939 i 1945–54)
Zakopane (1945–46)

Gromady
(1954–72)

Bańska (1954–72)
Białka (1954–61)
Biały Dunajec (1954–72)
Bukowina (B. Tatrzańska) (1954–72)
Bukowina-Podszkle (1954–60)
Chabówka (1954–72)
Chochołów (1954–72)
Chyżne (1954–61)
Ciche (1954–68)
Czarna Góra (1954–72)
Czarny Dunajec (1954–72)
Czorsztyn (1954–72)
Dzianisz (1954–61)
Frydman (1954–61)
Gronków (1954–60)
Groń (1960–72)
Grywałd (1954–72)
Harklowa (1954–72)
Jabłonka (1954–72)
Klikuszowa (1954–72)
Kościelisko (1954–72)
Krościenko (1954–57)
Lasek (1954–60)
Leśnica (1954–60)
Lipnica Mała (1954–72)
Lipnica Wielka (1954–72)
Ludźmierz (1954–72)
Łapsze Niżne (1954–61)
Łapsze Wyżne (1954–72)
Łopuszna (1954–60)
Maniowy (1954–61)
Maruszyna (1954–61)
Międzyczerwienne (1954–60)
Murzasichle (1954–61)
Niedzica (1954–72)
Nowa Biała (1954–72)
Ochotnica Dolna (1954–72)
Ochotnica Górna (1954–72)
Odrowąż (1954–72)
Ostrowsko (1960–72)
Piekielnik (1954–72)
Podczerwone (1954–60)
Podwilk (1954–72)
Ponice (1954–61)
Poronin (1954–72)
Raba Wyżna (1954–72)
Ratułów (1954–72)
Sieniawa (1954–60)
Sromowce Wyżne (1954–61)
Stare Bystre (1954–61)
Szaflary (1954–72)
Szczawnica (1954–57)
Tylmanowa (1954–72)
Waksmund (1954–60)
Witów (1954–72)
Wróblówka (1954–60)
Zubrzyca Górna (1954–72)
Zubsuche (Ząb) (1954–72)

Gminy (1939–45)

Miejskie	Jordanów (←→) Maków (←→) Neumarkt Zakopane
Wiejskie^[A]	Bukowina Bystra (←→) Chochołów Ciche Czarny Dunajec Czorsztyn Kościelisko Krościenko Ludźmierz Łętownia (←→) Łopuszna Maków (←→) Ochotnica Odrowąż Poronin Raba Wyżna Rabka Skawa (←→) Szaflary Szlachtowa (1940–44) Szczawnica (1940–44) Zawoja (←→)