Eolacertilia
| Eolacertilia | |||
| Robinson, 1967 | |||
| Okres istnienia: perm–trias późny PreꞒ Ꞓ O S D C P T J K Pg N Q 298.9/201.4 298.9/201.4 | |||
 Rekonstrukcje czaszek i szczęk gadów z grupy Eolacertilia i rodziny Kuehneosauridae: Pamelina (A) z Polski, Kuehneosaurus (B) z Wielkiej Brytanii i Icarosaurus (C) z Ameryki Północnej | |||
| Systematyka | |||
| Domena | eukarionty | ||
|---|---|---|---|
| Królestwo | zwierzęta | ||
| Typ | strunowce | ||
| Podtyp | kręgowce | ||
| Gromada | zauropsydy | ||
| Podgromada | diapsydy | ||
| (bez rangi) | Neodiapsida | ||
| Infragromada | |||
| Nadrząd | |||
| Infrarząd | Eolacertilia | ||
| |||
Eolacertilia – wymarły klad zauropsydów istniejący już w permie (270–250 mln lat) i przetrwały do triasu[1]. Przedstawiciele tej grupy zasiedlali tereny dawnej Pangei, najwięcej skamieniałości odkryto w Afryce, ale także w Ameryce Północnej i Europie. Obecnie do tej grupy gadów wlicza się rodzinę Kuehneosauridae oraz rodzaj Paliguana (wchodzący w skład monotypowej rodziny Paliguanidae)[2]. Wyglądem i budową kości przypominały jaszczurki (Lacertilia), obie grupy zwierząt mają charakterystyczny kształt i budowę okolicy skroniowej.
Według Richarda Estesa (1983) Eolatertilia to takson nadrzędny wobec Lacertilia, jednak według innych podobny wygląd to przykład konwergencji[3]. Natomiast taksonami siostrzanymi do tej grupy są np. rodzaje Marmoretta, Sophineta, a także łuskonośne (Squamata) i sfenodonty (Sphenodontia), wchodzące w skład Lepidosauromorpha[2]. Sam takson Eolacertilia należy do Neodiapsida, lecz czasem zaliczany do Archosauromorpha lub Lepidosauromorpha[4].
Niektórzy przedstawiciele Eolacertilia jak: Kuehneosaurus, Icarosaurus czy Pamelina mieli zdolność do lotu. U rodzaju Pamelina takowe „skrzydła” nie są jeszcze dobrze rozwinięte, lecz potrafiła już dobrze szybować, natomiast rodzaj Icarosaurus miał lepiej rozwiniętą błonę lotną, dzięki czemu mógł szybować w triasowych lasach[5]. Odkryta na stanowisku Czatkowice 1 w Polsce Pamelina jest jedną z pierwszych skamieniałości z rodziny Kuehneosauridae w Polsce[2], zaś lądowa Paliguana pochodziła z Afryki[6]. Została odnaleziona wraz ze skamieniałościami lystrozaurów[6]. Podobny sposób lokomocji wykształcił się u jaszczurek z rodzaju Draco oraz wymarłego rodzaju Coelurosauravus[5][7]. Zarówno te wymarłe gady, jak i jaszczurki z rodzaju Draco dzięki swej błonie lotnej mogą/mogły poruszać się lotem ślizgowym[5].
Przypisy
- ↑ Marc EHM.E. Jones Marc EHM.E. i inni, Integration of molecules and new fossils supports a Triassic origin for Lepidosauria (lizards, snakes, and tuatara), „BMC Evolutionary Biology”, 13, 2013, DOI: 10.1186/1471-2148-13-208, PMID: 24063680 (ang.).
- ↑ a b c Susan E.S.E. Evans Susan E.S.E., An early kuehneosaurid reptile (Reptilia: Diapsida) from the Early Triassic of Poland, „Palaeontologia Polonica”, 65, 2009, s. 145–178 (ang.).
- ↑ †infraorder Eolacertilia Robinson 1967 (diapsid). Fossilworks.org. [dostęp 2022-02-16]. (ang.).
- ↑ Adam C.A.C. Pritchard Adam C.A.C., Sterling J.S.J. Nesbitt Sterling J.S.J., A bird-like skull in a Triassic diapsid reptile increases heterogeneity of the morphological and phylogenetic radiation of Diapsida, „Royal Society Open Science”, 4 (10), 2017, DOI: 10.1098/rsos.170499, PMID: 29134065 (ang.).
- ↑ a b c Jimmy A.J.A. McGuire Jimmy A.J.A., RobertR. Dudley RobertR., The Biology of Gliding in Flying Lizards (Genus Draco) and their Fossil and Extant Analogs, „Integrative and Comparative Biology”, 51 (6), 2011, s. 983–990 (ang.).
- ↑ a b David P.D.P. Ford David P.D.P. i inni, A reassessment of the enigmatic diapsid Paliguana whitei and the early history of Lepidosauromorpha, „Proceedings of the Royal Society B: Biological Sciences”, 288 (1957), 2021 (ang.).
- ↑ Susan E.S.E. Evans Susan E.S.E., HartmutH. Haubold HartmutH., A review of the Upper Permian genera Coelurosauravus, Weigeltisaurus and Gracilisaurus (Reptilia: Diapsida), „Zoological Journal of the Linnean Society”, 90, 1987, s. 275–303 (ang.).
