Friedrich Krupp Germaniawerft

Friedrich Krupp Germaniawerft

Typ stoczni	okrętowa
Data powstania	1882
Data zamknięcia	1945
Państwo	Niemcy
Miasto	Kilonia
Dawne nazwy	Schiff und Maschinenbau Germania
Pochylnie	13
Multimedia w Wikimedia Commons

Friedrich Krupp Germaniawerft (stocznia „Germania” Friedricha Kruppa) – niemieckie przedsiębiorstwo stoczniowe zlokalizowane w Gaarden-Ost, dzielnicy Kilonii, jedna z największych i najważniejszych stoczni budujących okręty dla Kaiserliche Marine podczas I wojny światowej oraz Kriegsmarine w trakcie II wojny światowej. Specjalizowała się w okrętach podwodnych, oprócz tego budowała także okręty innych klas, jak pancerniki, krążowniki oraz niszczyciele, oraz statki cywilne. Zniszczona w trakcie II wojny światowej, nie została po 1945 roku reaktywowana, jednakże w późnych latach 60. teren dawnej stoczni został nabyty przez Howaldtswerke-Deutsche Werft z przeznaczeniem na miejsce budowy okrętów podwodnych.

Przedsiębiorstwo zostało założone pod nazwą Schiff und Maschinenbau Germania w 1882 roku, na terenie powstałej w 1867 roku dawnej stoczni Norddeutsche Schiffbau-Gesellschaft. W roku 1896 stocznia została wydzierżawiona przez koncern Friedrich Krupp AG z Essen na okres 25 lat^[1]. Zgodnie z warunkami kontraktu, Krupp uprawniony był do wprowadzenia takich zmian w stoczni, jakie uzna za konieczne; na rzecz Kruppa zastrzeżone zostało także prawo kupna stoczni, co nastąpiło 1 kwietnia 1902 roku, a przedsiębiorstwo przyjęło ostateczną nazwę Friedrich Krupp Germaniawerft (stocznia Germania).

Dzięki kupnu zakładu przez koncern Kruppa, stocznia uzyskała wielomilionowe inwestycje, które pozwoliły jej na znaczną rozbudowę, powstanie wielkich pochylni i uzyskanie statusu największej i najlepiej wyposażonej stoczni w Niemczech, zdolnej do wykonania każdego zadania w zakresie budowy okrętów i statków^[1]. Wybudowane zostały cztery pochylnie o długości od 150 do 200 metrów, trzy o długości od 100 do 150 metrów oraz sześć krótszych. Germania nie była jednak wyposażona w doki^[1]. Umożliwiło to Germanii budowę pancerników, krążowników, kutrów torpedowych, a przede wszystkim jej specjalności – okrętów podwodnych.

Pierwszym okrętem podwodnym wybudowanym przez Germaniawerft był zwodowany w 1903 roku „Forelle”, który został sprzedany carskiej Rosji. Przedsiębiorstwo jednak rozpoczęło produkcję okrętów podwodnych na dużą skalę dzięki wykorzystaniu słabej ochrony patentowej wynalazków amerykańskiego wynalazcy i konstruktora, jednego z pionierów budowy okrętów podwodnych Simona Lake’a^[2]. Największym wkładem Lake’a było opracowanie działających sterów głębokości, które zostały wprzęgnięte w proces zanurzania okrętu, utrzymywania głębokości i wynurzania. Pierwsze okręty Lake’a nie zyskały uznania w oczach US Navy, ich plany zostały jednak sprzedane do Rosji i Austro-Węgier (typ U-1), Germaniawerft i jej główny konstruktor okrętów podwodnych Raimondo Lorenzo D'Equevilley-Montjustin bez zgody Lake’a wykorzystali uzyskane od niego w trakcie negocjacji licencyjnych plany i informacje do produkcji własnych pierwszych jednostek podwodnych (poza kontrolą Lake’a), sprzedawanych Rosji, Austro-Węgrom i Norwegii, a ostatecznie także niemieckiej Kaiserliche Marine^[2].

Zerwanie przez Kruppa współpracy z obcokrajowcem D’Equevilleyem otworzyło Germaniawerft drogę do współpracy z marynarką wojenną Niemiec i szybki rozwój technologiczny poprzedzający wybuch I wojny światowej^[2]. Efektem był rozwój techniczny oraz wzrost w zakresie wielkości i zdolności bojowych nowych konstrukcji Germaniawerft^[2]. Rezultatem tego rozwoju był zwodowany 4 sierpnia 1906 roku pierwszy niemiecki U-Boot, który otrzymał oznaczenie U-1. Stocznia budowała następnie kolejne jednostki dla niemieckiej marynarki wojennej U-5, U-16 i U-23, a w konsekwencji bardzo udany typ U-31, stanowiący dzięki swojej prostocie, wytrzymałości i niezawodności, według niektórych opinii jeden z 5 kamieni milowych rozwoju konstrukcji okrętów podwodnych^[3]. Stocznia opracowała także i zwodowała sześć okrętów typu U-51, stanowiących pierwszy zestandaryzowany typ na potrzeby mobilizacji wojennej^[4].

Przedsiębiorstwo budowało także statki komercyjne, duża ich liczba została zbudowana na zamówienie Norddeutscher Lloyd oraz HAPAG. Budowano także holowniki, parowozy, pogłębiarki i parowce. W przedsiębiorstwie produkowano ponadto turbiny, a także silniki okrętowe instalowane w jednostkach pływających jej produkcji^[1]. Najbardziej jednak odróżniał Germianię od innych niemieckich stoczni fakt, że nie została zbudowana w drodze ewolucyjnego rozwoju, lecz poprzez jednorazowy, wielomilionowy zastrzyk inwestycyjny koncernu Kruppa^[1].

Wśród jednostek nawodnych zwodowanych dla niemieckiej marynarki wojennej we Friedrich Krupp Germaniawerft, znajdują się pancerniki „Wörth”, „Kaiser Wilhelm der Grosse”, „Zähringen”, „Braunschweig”(inne języki), „Hessen”, „Deutschland”, „Schleswig-Holstein”, „Posen”, „Prinzregent Luitpold”, „Kronprinz Wilhelm”, „Sachsen”, krążowniki „Kaiserin Augusta”, „Karlsruhe” i „Prinz Eugen”, niszczyciele G 37, G 38, G 39, G 40, G 41, G 42 i G 85 oraz typów 1934 (Z9–Z13) i 1936 (Z37-Z39). Podstawowy produkt stoczni Germania stanowiły jednak okręty podwodne. Obok wcześniej wymienionych, do 1945 roku w stoczni tej wodowano okręty podwodne typów U-63, U-66, U-139, U-142, U-51, UB I, UB III, UC II, II, VII, X, XIV, XVII oraz XXIII, z czego 131 jednostek wybudowano w trakcie II wojny światowej. Ostatnim wybudowanym okrętem podwodnym był U-4714 typu XXIII, zwodowany 26 kwietnia 1945 roku, który nie zdążył jednak wejść do służby^[5].

Znaczenie stoczni Germaniawerft dla niemieckiego wysiłku wojennego powodowało, że stocznia była w trakcie wojny przedmiotem bombardowań ze strony lotnictwa aliantów. Pod koniec wojny, w stoczni pracowało około 10 tys. pracowników, z czego 11% stanowili robotnicy przymusowi z krajów zajętych i okupowanych przez III Rzeszę. Po zajęciu Kilonii przez wojska koalicji antyhitlerowskiej, w znacznej mierze zrujnowaną stocznię zlikwidowano.

• Gaarden
• STS Siedow – żaglowiec zbudowany w tej stoczni w roku 1921

• Paul E. Fontenoy: Submarines: An Illustrated History of Their Impact (Weapons and Warfare). ABC-CLIO, marzec 2007, s. 68–72. ISBN 1-85109-563-2.
• Germania-Werft Actien-Gesellschaft (Fried Krupp). Global Security. [dostęp 2013-07-11]. (ang.).