Gibboniec
| Nomascus | |||
| G.S. Miller, 1933[1] | |||
 Samica i samiec gibbońca białolicego (N. leucogenys) | |||
| Systematyka | |||
| Domena | eukarionty | ||
|---|---|---|---|
| Królestwo | zwierzęta | ||
| Typ | strunowce | ||
| Podtyp | kręgowce | ||
| Gromada | ssaki | ||
| Podgromada | żyworodne | ||
| Infragromada | |||
| Rząd | naczelne | ||
| Podrząd | |||
| Infrarząd | |||
| Parvordo | |||
| Nadrodzina | |||
| Rodzina | gibbonowate | ||
| Rodzaj | gibboniec | ||
| Typ nomenklatoryczny | |||
| Hylobates leucogenys Ogilby, 1840 | |||
| Gatunki | |||
| |||
| |||
| |||
Gibboniec[2] (Nomascus) – rodzaj ssaków naczelnych z rodziny gibbonowatych (Hylobatidae).
Zasięg występowania
Rodzaj obejmuje gatunki występujące w Chińskiej Republice Ludowej, Mjanmie, Laosie, Kambodży i Wietnamie[3][4][5].
Morfologia
Długość ciała 43–54 cm; masa ciała 5,8–10 kg[4][6]. Wyraźny dymorfizm płciowy w kolorze sierści: u samców sierść jest koloru czarnego natomiast u samic od jasnego do ciemnopłowego[4].
Systematyka
Rodzaj zdefiniował w 1933 roku amerykański botanik i zoolog Gerrit Smith Miller w artykule poświęconym klasyfikacji gibbonów, opublikowanym w czasopiśmie „Journal of Mammalogy”[1]. Na gatunek typowy Miller wyznaczył (oryginalne oznaczenie) gibbońca białolicego (N. leucogenys).
Etymologia
Nomascus: etymologia niejasna, Miller nie wyjaśnił znaczenia nazwy rodzajowej[1].
Podział systematyczny
Do rodzaju należą następujące gatunki[7][6][3]:
| Grafika | Gatunek | Autor i rok opisu | Nazwa zwyczajowa[2] | Podgatunki[4][3][6] | Rozmieszczenie geograficzne[4][3][6] | Podstawowe wymiary[4][6][a] | Status IUCN[8] |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | Nomascus hainanus | (O. Thomas, 1892) | gibboniec hainański | gatunek monotypowy | Chińska Republika Ludowa (zachodni Hajnan (kiedyś szeroko rozpowszechniony, dziś ograniczony do rezerwatu przyrody Bawangling)) | DC: około 48–49 cm[b] MC: 5,8–10 kg | CR |
 | Nomascus nasutus | (Künckel d’Herculais, 1884) | gibboniec reliktowy | gatunek monotypowy | obecnie ograniczony do małego obszaru w północno-wschodnim Wietnamie (dystrykt Trùng Khánh w prowincji Cao Bằng) i Chińskiej Republice Ludowej (Jingxi, Kuangsi) | brak danych | CR |
| Nomascus concolor | (Harlan, 1826) | gibboniec czubaty | 2 podgatunki | południowo-środkowa Chińska Republika Ludowa (środkowy i południowo-zachodni Junnan), północny Wietnam (prowincje Lào Cai, Sơn La i Yên Bái) i północno-zachodni Laos (prowincje Bokéo i Louang Namtha) | DC: 43–54 cm MC: 6,9–10 kg | CR | |
 | Nomascus leucogenys | (Ogilby, 1840) | gibboniec białolicy | gatunek monotypowy | południowo-środkowa Chińska Republika Ludowa (skrajnie południowy Junnan), północny Laos (na południe do prawdopodobnie rzeki Khading) i północny-zachodni Wietnam (pomiędzy rzekami Mekong i Czarna, na południe prawdopodobnie do rzeki Rao Nay) | DC: 47–52 cm MC: około 6,4–6,6 kg | CR |
 | Nomascus siki | (Delacour, 1951) | gibboniec żałobny | gatunek monotypowy | środkowy Laos (na wschód od rzeki Mekong, na północ do rzeki Khading) i środkowy Wietnam (na północ od rzeki Rao Nay, na południe od rzeki Thạch Hãn) | DC: około 6,6 cm[b] MC: około 7,9 kg[c] | CR |
| Nomascus annamensis | Van Ngoc Thinh, Mootnick, Vu Ngoc Thanh, Nadler & Roos, 2010 | gibboniec górski | gatunek monotypowy | południowy Laos (na wschód od rzeki Mekong, do około rzeki Banghiang), środkowy Wietnam (od rzeki Thạch Hãn na południe do około rzeki Ba) i północno-wschodnia Kambodża (na wschód od rzeki Mekong, na północ od rzeki Srepok) | DC: około 44–46 cm MC: około 7 kg[d] | EN | |
 | Nomascus gabriellae | (O. Thomas, 1909) | gibboniec żółtolicy | gatunek monotypowy | południowy Wietnam (od rzeki Ba na południe do rezerwatu przyrody Nui Ong) i południowo-wschodnia Kambodża (na wschód od rzeki Mekong, na południe od rzeki Srepok) | DC: 45–49 cm MC: około 5 kg[c] | EN |
Kategorie IUCN: EN – gatunek zagrożony, CR – gatunek krytycznie zagrożony.
Uwagi
Przypisy
- ↑ a b c G.S. Miller. The Classification of the Gibbons. „Journal of Mammalogy”. 14 (2), s. 159, 1933. DOI: 10.1093/jmammal/14.2.158. (ang.).
- ↑ a b Nazwy polskie za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 53–54. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
- ↑ a b c d C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 268–270. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).
- ↑ a b c d e f D.J. Chivers, M.V. Anandam, C.P. Groves, S. Molur, B.M. Rawson, M.C. Richardson, Ch. Roos & D. Whittaker: Family Hylobatidae (Gibbons). W: R.A. Mittermeier, A.B. Rylands & D.E. Wilson (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 3: Primates. Barcelona: Lynx Edicions, 2013, s. 787–791. ISBN 978-84-96553-89-7. (ang.).
- ↑ D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Nomascus. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2020-02-06].
- ↑ a b c d e Class Mammalia. W: Lynx Nature Books: All the Mammals of the World. Barcelona: Lynx Edicions, 2023, s. 176–177. ISBN 978-84-16728-66-4. (ang.).
- ↑ N. Upham, C. Burgin, J. Widness, M. Becker, J. Zijlstra & D. Huckaby: Treeview of Mammalian Taxonomy Hierarchy. [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 1.13) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2024-08-12]. (ang.).
- ↑ Taxonomy: Nomascus – Genus. The IUCN Red List of Threatened Species. [dostęp 2024-08-08]. (ang.).
