Isla San José

Isla San José
ilustracja
Państwo

 Panama

Akwen

Zatoka Panamska

Archipelag

Wyspy Perłowe

Powierzchnia

44 km²

Położenie na mapie Panamy
Mapa konturowa Panamy, blisko centrum na prawo znajduje się punkt z opisem „Isla San José”
8°16′29″N 79°06′35″W/8,274860 -79,109630

Isla San José – druga pod względem wielkości wyspa w archipelagu Wysp Perłowych o powierzchni 44 km². Znajduje się na niej kilkadziesiąt plaż pomiędzy skalistym wybrzeżem. Fauna obejmuje m.in. dziki i jelenie[1].

Poligon doświadczalny

W 1943 roku Stany Zjednoczone wydzierżawiły wyspę od rządu Panamy i zlokalizowały na niej poligon doświadczalny do testowania broni chemicznej, który był wykorzystywany przez Chemical Warfare Service i National Defense Research Committee oraz Wielką Brytanię i Kanadę. Lokalizacja została wybrana ze względu na duże podobieństwo pomiędzy lasami na wyspie i tymi w rejonach walk z Japonią, co umożliwiało badanie działania broni chemicznej w warunkach tropikalnych, ale także zagrożeń dla żołnierzy w skażonej dżungli i możliwości użycia w tych warunkach rur Bangalore oraz sposobów odkażania wody. Do 1947 roku, w którym zakończono badania na wyspie, wykonano przynajmniej 128 testów z użyciem ponad 31 tysięcy pocisków chemicznych (1000-funtowych bomb AN-M79 z fosgenem lub chlorocyjanem oraz 115-funtowych bomb M70 z iperytem siarkowym)[2][3]. Część broni chemicznej mogła zostać zatopiona w pobliżu wyspy[4].

Porzucona broń chemiczna

W 1998 roku odkryto na wyspie porzuconą broń chemiczną, której Stany Zjednoczone nie zadeklarowały, przystępując rok wcześniej do Konwencji o zakazie broni chemicznej[5], co wywołało szereg zarzutów o złamanie przez USA zapisów Konwencji[6][7]. Podawano informacje o możliwych ponad 3 tysiącach pocisków chemicznych, których amerykańska armia nie usunęła z wyspy[8]. Władze panamskie zgłosiły porzuconą broń chemiczną na swoim terytorium Organizacji ds. Zakazu Broni Chemicznej (OPCW), a inspekcje tej organizacji potwierdziły obecność ośmiu sztuk amunicji chemicznej[9] (sześciu bomb AN-M79 zawierających prawdopodobnie fosgen, jednej bomby AN-M78 mającej zawierać chlorocyjan i jednego pustego zbiornika M1A1)[10]. Początkowo Stany Zjednoczone odmówiły usunięcia tych pocisków, oferując w zamian odpowiednie wyposażenie i wyszkolenie[11], na które strona panamska nie zgodziła się[12]. W 2017 roku władze obu państw porozumiały się w sprawie usunięcia porzuconej broni chemicznej[10][13][14]. We wrześniu i październiku tego samego roku specjaliści z CBRNE Analytical and Remediation Activity-East wraz z żołnierzami 2nd Chemical Battalion i 48th Chemical Brigade wojsk lądowych Stanów Zjednoczonych przeprowadzili badania ujawnionej amunicji chemicznej, które potwierdziły, że jeden pojemnik był pusty i nie stwarzał zagrożenia, natomiast w przypadku pozostałych siedmiu sztuk amunicji potwierdziły wcześniejsze przypuszczenia inspektorów OPCW. Amunicja została następnie zniszczona przy użyciu materiałów wybuchowych w czasie pory deszczowej, aby zmniejszyć negatywne oddziaływanie na środowisko[15][16][17].

Przypisy

  1. ↑ TimT. Johnson TimT., Panama hopes U.S. will clean up chemical weapons it left on island [online], McClatchyDC, 9 października 2013 [dostęp 2015-07-05] [zarchiwizowane z adresu 2019-04-13]  (ang.).
  2. ↑ Benjamin C.B.C. Garrett Benjamin C.B.C., JohnJ. Hart JohnJ., Historical Dictionary of Nuclear, Biological, and Chemical Warfare, Historical Dictionaries of War, Revolution, and Civil Unrest, nr 33, Lanham: Scarecrow Press, 2007, s. 184–185, ISBN 978-0-8108-5484-0  (ang.).
  3. ↑ Leo P.L.P. Brophy Leo P.L.P., Wyndham D.W.D. Miles Wyndham D.W.D., Rexmond C.R.C. Cochrane Rexmond C.R.C., The Chemical Warfare Service. From Laboratory to Field, seria United States Army in World War II, The Technical Services, Washington: Center of Military History, United States Army, 1988, s. 41, OCLC 19081522 .
  4. ↑ DavidD. Pugliese DavidD., Panama: Bombs on the Beach, „Bulletin of the Atomic Scientists”, 58 (4), 2002, s. 55–60, DOI: 10.1080/00963402.2002.11460589  (ang.).
  5. ↑ LeszekL. Konopski LeszekL., Historia broni chemicznej, Warszawa: Bellona, 2009, s. 227, ISBN 978-83-11-11643-6 .
  6. ↑ News Chronology. May through August 1998, „The CBW Conventions Bulletin”, 41, Harvard Sussex Program, wrzesień 1998, s. 39 [dostęp 2015-07-07] [zarchiwizowane z adresu 2021-12-08]  (ang.).
  7. ↑ Test Tube Republic: Chemical Weapons Tests in Panama and U.S. Responsibility [online], United States Fellowship of Reconciliation, 1998 [dostęp 2015-07-07] [zarchiwizowane z adresu 2016-04-21]  (ang.).
  8. ↑ News Chronology. May through July 1999, „The CBW Conventions Bulletin”, 45, Harvard Sussex Program, wrzesień 1999, s. 35 [dostęp 2015-07-07] [zarchiwizowane z adresu 2021-12-08]  (ang.).
  9. ↑ News Chronology. February through April 2002, „The CBW Conventions Bulletin”, 56, Harvard Sussex Program, czerwiec 2002, s. 25 [dostęp 2015-07-07] [zarchiwizowane z adresu 2023-02-07]  (ang.).
  10. ↑ a b Panama: Concept Plan for the Destruction of Eight Old Chemical Weapons, [w:] Documents from the Eighty-Fifth Session of the Executive Council of the Organisation for the Prohibition of Chemical Weapons [online], 16 lipca 2017 [dostęp 2017-12-07]  (ang.).
  11. ↑ News Chronology. August through October 2003, „The CBW Conventions Bulletin”, 60, Harvard Sussex Program, czerwiec 2003, s. 39 [dostęp 2015-07-07] [zarchiwizowane z adresu 2021-12-08]  (ang.).
  12. ↑ News Chronology. August through October 2004, „The CBW Conventions Bulletin”, 66, Harvard Sussex Program, grudzień 2004, s. 36 [dostęp 2015-07-07] [zarchiwizowane z adresu 2021-12-08]  (ang.).
  13. ↑ DavidD. Pugliese DavidD., Chemical weapons from secret Canadian-U.S. mustard gas program in Panama to be destroyed, [w:] National Post [online], 17 lipca 2017 [dostęp 2017-12-07]  (ang.).
  14. ↑ OPCW Endorses Plan for the Destruction of Chemical Weapons on San José Island, Panama [online], Ministerio de Relaciones Exteriores, 14 lipca 2017 [dostęp 2017-12-07] [zarchiwizowane z adresu 2017-12-08]  (ang.).
  15. ↑ Chi K.Ch.K. Nguyen Chi K.Ch.K., Destruction of Chemical Munitions on San Jose Island, Panama, „Army Chemical Review”, 2018, s. 9–13  (ang.).
  16. ↑ US destroys old chemical weapons left in Panama, [w:] France24 [online], 29 września 2017 [dostęp 2023-05-21]  (ang.).
  17. ↑ SuzanS. Holl SuzanS., 2nd Chemical Battalion team destroys WWII munitions [online], United States Army, 2 lutego 2018  (ang.).
  • Catalana: 0421480