Jakub Zapała
major żandarmerii | |||
Data i miejsce urodzenia | 5 lipca 1893 | ||
---|---|---|---|
Data i miejsce śmierci | 1940 | ||
Przebieg służby | |||
Lata służby | do 1940 | ||
Siły zbrojne | C. K. Armia | ||
Jednostki | 56 Pułk Piechoty Austro-Węgier | ||
Stanowiska | kwatermistrz | ||
Główne wojny i bitwy | I wojna światowa | ||
Odznaczenia | |||
| |||
|
Jakub Zapała[1] (ur. 5 lipca 1893 w Koninie, zm. 1940 w Kijowie) – major żandarmerii Wojska Polskiego, ofiara zbrodni katyńskiej.
Życiorys
Syn Jakuba i Zofii, z domu Wojtyczek. Ukończył gimnazjum w Tarnowie z maturą w 1913. Przez cztery semestry studiował na Wydziale Prawa Uniwersytetu Jagiellońskiego (miał ukończyć studia na UJ[2]). Należał wówczas do Związku Strzeleckiego.
Po wybuchu I wojny światowej został wcielony do C. K. Armii. Ukończył szkołę oficerów rezerwy na Morawach, po czym jako dowódca plutonu w randze chorążego 15 stycznia 1915 został skierowany na front. W marcu 1915 został ranny, jednak nadal uczestniczył w ofensywie na wschód. Został mianowany podporucznikiem piechoty w rezerwie z dniem 1 stycznia 1916[3]. Był przydzielony do 56 pułk piechoty[4][5]. Był instruktorem i wykładowcą na kursie podoficerskim i w szkole oficerskiej w Opawie. W marcu 1918 został mianowany komendantem dworca kolejowego Kraków Płaszów. 1 maja 1918 awansowany do rangi porucznika. Od sierpnia 1918 kierownik Ekspozytury Rolniczej w Kolbuszowej. U schyłku wojny uczestniczył w rozbrajaniu Austriaków, po czym samowolnie został dowódcą w powiecie kolbuszowskim. Organizował wówczas straż obywatelską, żandarmerię polową oraz kompanię piechoty, która następnie została wcielona do 17 pułku piechoty.
1 listopada 1918 wstąpił do Wojska Polskiego. Został awansowany na stopień kapitana ze starszeństwem z dniem 1 czerwca 1919[6]. Do marca 1919 był dowódcą wojskowym w powiecie kolbuszowskim, po czym odkomenderowany do 18 pułku piechoty na przeszkolenie. Od maja 1919 chory trafił do szpitala, po czym skierowany do 20 pułku piechoty na stanowisko adiutanta w batalionie zapasowym. Na własny wniosek przeniesiony 20 maja 1920 do żandarmerii polowej i został kierownikiem wydziału personalnego w Szefostwie Żandarmerii Polowej w Warszawie. Od 26 sierpnia 1921 oficer do zleceń i dowódca plutonu w 1 dywizjonie żandarmerii w Warszawie. Na przełomie lutego i marca 1922 przeszedł III kurs oficerów żandarmerii w Grudziądzu. W sierpniu 1922 został dowódcą plutonu nr 5 Warszawa[7]. Od 1924 do 1927 pracował nadal w 1 dywizjonie żandarmerii oraz w Oddziale II Sztabu Generalnego[8]. W kwietniu 1927 został odkomenderowany do 3 dywizjonu żandarmerii i objął tam funkcję p.o. kwatermistrza. W 1928 ponownie był oficerem 1 dywizjonu żandarmerii[9][10]. 23 grudnia 1929 został wyznaczony na stanowisko pełniącego obowiązki kwatermistrza 1 dywizjonu żandarmerii[11]. 28 stycznia 1931 został zatwierdzony na stanowisku kwatermistrza 1 dywizjonu żandarmerii[12]. 29 stycznia 1932 Prezydent RP Ignacy Mościcki awansował go na majora ze starszeństwem z dniem 1 stycznia 1932 i 1. lokatą w korpusie oficerów żandarmerii[13][14].
Na początku 1939 był II zastępcą dowódcy (kwatermistrz) 1 dywizjonu żandarmerii[15]. W lipcu 1939 miał zostać skierowany do Ministerstwa Spraw Wojskowych, rzekomo do oddziału II na kierunku wschodnim.
Po wybuchu II wojny światowej podczas kampanii wrześniowej w dniach ok. 5–7 września 1939 ewakuował się wraz z pracownikami ministerstwa. Po agresji ZSRR na Polskę z 17 września 1939 został aresztowany przez funkcjonariuszy NKWD w okolicach Probużnej. Został przewieziony do więzienia przy ulicy Karolenkiwskiej 17 w Kijowie. Tam w 1940 został zamordowany przez NKWD. Jego nazwisko znalazło się na tzw. Ukraińskiej Liście Katyńskiej opublikowanej w 1994 (został wymieniony na liście wywózkowej 57/3-11 oznaczony numerem 1092)[16]. Ofiary tej części zbrodni katyńskiej zostały pochowane na otwartym w 2012 Polskim Cmentarzu Wojennym w Kijowie-Bykowni.
Był żonaty, miał córki Danutę i Alinę[17].
Ordery i odznaczenia
- Medal Niepodległości (3 maja 1932)[18]
- Srebrny Krzyż Zasługi (19 marca 1931)[19]
- Medal Pamiątkowy za Wojnę 1918–1921
- Państwowa Odznaka Sportowa[20]
- Odznaka Strzelecka[20]
- Krzyż Oficerski Orderu Korony Rumunii (Rumunia, przed 1924)[21]
- Krzyż „Pro Ecclesia et Pontifice” (Stolica Apostolska)
- Srebrny Medal za Męstwo Wojskowe (Włochy)
austro-węgierskie
- Srebrny Medal Zasługi Wojskowej na wstążce Krzyża Zasługi Wojskowej (przed 1918)[5]
- Brązowy Medal Zasługi Wojskowej na wstążce Krzyża Zasługi Wojskowej (przed 1917)[4] i z mieczami (przed 1918)[5]
- Brązowy Medal Waleczności 2 klasy (przed 1917)[4]
- Krzyż Wojskowy Karola (przed 1918)[5]
Zobacz też
- jeńcy polscy w niewoli radzieckiej (od 1939 roku)
- obozy NKWD dla jeńców polskich
- ofiary zbrodni katyńskiej – zamordowani z Ukraińskiej Listy Katyńskiej
- kampania wrześniowa
Przypisy
- ↑ W ewidencji wojskowych C. K. Armii był określany w języku niemieckim jako „Jakob Zapala”. W ewidencji Wojska Polskiego II RP stosowano zapis „Jakób Zapała”.
- ↑ Tablica Katyńska. tygodniksalwatorski.icm.com.pl. [dostęp 2014-12-11].
- ↑ Ranglisten des Kaiserlichen und Königlichen Heeres 1917. Wiedeń: 1917, s. 238.
- ↑ a b c Ranglisten des Kaiserlichen und Königlichen Heeres 1917. Wiedeń: 1917, s. 499.
- ↑ a b c d Ranglisten des Kaiserlichen und Königlichen Heeres 1918. Wiedeń: 1918, s. 639.
- ↑ Rocznik Oficerski 1923 ↓, s. 1064.
- ↑ Rocznik Oficerski 1923 ↓, s. 1053.
- ↑ Rocznik Oficerski 1924 ↓, s. 9, 960, 966.
- ↑ Rocznik Oficerski 1928 ↓, s. 675, 675.
- ↑ Rocznik Oficerski 1932 ↓, s. 791.
- ↑ Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych Nr 20 z 23 grudnia 1929 roku, s. 379.
- ↑ Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych Nr 1 z 28 stycznia 1931 roku, s. 6.
- ↑ Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych Nr 2 z 30 stycznia 1932 roku, s. 98.
- ↑ Rocznik Oficerski 1932 ↓, s. 288.
- ↑ Rocznik Oficerski 1939 ↓, s. 814.
- ↑ Ukraińska Lista Katyńska. Rada Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa, 1994. s. 110. [dostęp 2014-10-27].
- ↑ Jakub Zapała. muzeumkatynskie.pl. [dostęp 2014-12-11].
- ↑ M.P. z 1932 r. nr 109, poz. 142 „za pracę w dziele odzyskania niepodległości”.
- ↑ M.P. z 1931 r. nr 64, poz. 103 „za zasługi na polu bezpieczeństwa wojska”.
- ↑ a b Na podstawie
- ↑ Rocznik Oficerski 1924 ↓, s. 9, 960.
Bibliografia
- Dzienniki Personalne Ministerstwa Spraw Wojskowych.
- Rocznik Oficerski 1923. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1923.
- Rocznik Oficerski 1924. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1924.
- Rocznik Oficerski 1928. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1928.
- Rocznik Oficerski 1932. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1932.
- Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Rocznik Oficerski 1939. Stan na dzień 23 marca 1939. T. 29. Kraków: Fundacja Centrum Dokumentacji Czynu Niepodległościowego. Biblioteka Jagiellońska, 2006. ISBN 83-7188-899-6.