Jaworznia

Jaworznia

wieś
Jaworznia. Widok w kierunku Górek Szczukowskich
Państwo	Polska
Województwo	świętokrzyskie
Powiat	kielecki
Gmina	Piekoszów
Liczba ludności (2020)	1819[2]
Strefa numeracyjna	41
Kod pocztowy	26-065[3]
Tablice rejestracyjne	TKI
SIMC	0261440[4]
Położenie na mapie gminy Piekoszów Jaworznia
Położenie na mapie Polski Jaworznia
Położenie na mapie województwa świętokrzyskiego Jaworznia
Położenie na mapie powiatu kieleckiego Jaworznia
50°51′37″N 20°28′57″E/50,860278 20,482500[1]
Multimedia w Wikimedia Commons

Jaworznia – wieś w Polsce położona w województwie świętokrzyskim, w powiecie kieleckim, w gminie Piekoszów^[4][5].

W Królestwie Polskim istniała gmina Jaworznia.

W latach 1954–1961 wieś należała i była siedzibą władz gromady Jaworznia, po jej zniesieniu w gromadzie Białogon, powtórnie była siedzibą gromady Jaworznia. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa kieleckiego.

Jaworznia leży w odległości dziesięciu kilometrów od centrum Kielc i dojechać tu można miejskim autobusem obsługującym linię nr 28. Nazwa miejscowości jest związana niewątpliwie z szatą roślinną, w dokumencie z 1581 r. wspomniano o nazwie Jaworzno. Na wschód od wsi położony jest przysiółek zwany Wapiennikiem.

Niedaleko miejscowości znajduje się węzeł Kielce-Jaworznia, który znajduje się na zachodniej obwodnicy Kielc w ciągu S7.

Przez wieś przechodzi czarny szlak turystyczny z Piekoszowa do Zgórskich Gór.

We wsi znajduje się nieczynny kamieniołom wapieni dewońskich „Jaworznia”. W kamieniołomie odkryto największe w Górach Świętokrzyskich jaskinie: Chelosiową Jamę –Jaskinię Jaworznicką i Jaskinię Pajęczą. W ich pobliżu znajdują się trzy mniejsze jaskinie: Duża Dziura w Jaworzni, Gazownia i Schronisko Krótkie w Jaworzni^[6]. Wszystkie jaskinie objęto ochroną w 1997 roku jako rezerwat przyrody nieożywionej Chelosiowa Jama.

Jaworznia lub Jaworzno, w wieku XIX opisana jako wieś w powiecie kieleckim, gminie i parafii Piekoszów^[7]
Leży o 9 wiorst od Kielc, o 7 od Chęcin, śród pięknych gór lasami zarosłych, przy drodze bitej do Włoszczowy, w pobliżu Białogonu.

Znajduje się tu ogromna góra z łomami marmuru blado różowego, twardego i trudnego do obrobienia.
W r.1827 Jaworznia liczyła 18 domów, 116 mieszkańców.
Miała niegdyś znaczne kopalnie ołowiu, w 1883 był tu zaniedbany piec wapienny.

Folwark Jaworznia z wsią Jaworznia i Stanisławów posiadał rozległość 781 mórg, grunta orne i ogrody mórg 281, łąk mórg 53. pastwisk mórg 38, wody mórg 5, lasu mórg 353, nieużytki i place mórg 31. Budynków murowanych było 10, drewnianych 2. W 1883 była tu fabryka śrutu.
Wieś Jaworznie posiadała osad 32, z gruntem mórg 228. Wieś Stanisławów osad 4, z gruntem mórg 26.(Opisu dostarczył Bronisław Chlebowski Słownik t.III s.532)