Jezioro Dymaczewskie
Widok z Łodzi | |||
Położenie | |||
Państwo | Polska | ||
---|---|---|---|
Województwo | |||
Miejscowości nadbrzeżne | Dymaczewo Stare, Dymaczewo Nowe, Łódź | ||
Region | Wysoczyzna Grodziska | ||
Wysokość lustra | 64,0-64,7 m n.p.m. | ||
Morfometria | |||
Powierzchnia | 119,6-121,0 ha | ||
Wymiary • max długość • szerokość |
| ||
Głębokość • średnia • maksymalna | |||
Objętość | 6221,0 tys. m³ | ||
Hydrologia | |||
Klasa jakości wody | non[2] (w roku 2005) | ||
Rzeki zasilające | |||
Rzeki wypływające | |||
Rodzaj jeziora | rynnowe | ||
Położenie na mapie gminy Stęszew | |||
Położenie na mapie Polski | |||
Położenie na mapie województwa wielkopolskiego | |||
Położenie na mapie powiatu poznańskiego | |||
52°14′39″N 16°45′27″E/52,244167 16,757500 | |||
|
Jezioro Dymaczewskie (pol. hist. Będlewskie[3]) – jezioro w woj. wielkopolskim, w pow. poznańskim, w gminach Mosina i Stęszew, leżące na terenie Wysoczyzny Grodziskiej[4].
Charakterystyka
Jest to jezioro rynnowe położone na Pojezierzu Poznańskim w obrębie Wielkopolskiego Parku Narodowego. Linia brzegowa jest dobrze rozwinięta. Wysokie brzegi po stronie wschodniej porastają lasy. Przy południowym krańcu znajdują się wsie Dymaczewo Stare (na południowo-wschodnim) i Dymaczewo Nowe (na południowo-zachodnim). Nad północnym brzegiem jeziora znajduje się wieś Łódź. Przez Jezioro Dymaczewskie przepływa Samica Stęszewska.
Dane morfometryczne
Powierzchnia zwierciadła wody według różnych źródeł wynosi od 119,6 ha[1][5] do 121,0 ha[2]. Zwierciadło wody położone jest na wysokości 64,0 m n.p.m.[2] lub 64,7 m n.p.m.[1] Średnia głębokość jeziora wynosi 5,3 m[1], natomiast głębokość maksymalna 12,0 m[1]. Długość linii brzegowej to 8050 m[6].
W oparciu o badania przeprowadzone w 2005 roku wody jeziora zaliczono do wód pozaklasowych[2][5] i III kategorii podatności na degradację[5].
Hydronimia
Według urzędowego spisu opracowanego przez Komisję Nazw Miejscowości i Obiektów Fizjograficznych (KNMiOF) nazwa tego jeziora to Jezioro Dymaczewskie[7]. W różnych publikacjach i na mapach topograficznych jezioro to występuje pod nazwami Łódzko-Dymaczewskie[2][5] lub Łódzkie – w odniesieniu do północnej zatoki jeziora[8].
Historia
Jezioro po raz pierwszy wspomniane zostało już w XIV wieku. Należało ono do lokalnej szlachty polskiej, która wykorzystywała je do połowu ryb oraz pojenia bydła. W 1397 odnotowano je po łacinie jako „lacus”, czyli po prostu jako „jezioro”, w podziale majątku pomiędzy braćmi Wawrzyńcem z Będlewa który otrzymał jezioro Dymaczewskie, a jego bratem Janem z Łodzi. W 1401 wspomniano go ponownie kiedy prowadził spór graniczny z Adamem z Dymoczewa i uzyskał Strugę Wielką oraz jezioro, a Adam otrzymał Strugę Małą, która wypływała z jeziora. W latach 1404–1405 odnotowano go także w sporze z Adamem Dymoczewskim oraz jego bratem Janem z powodu użytkowania jeziora Dymaczewskiego do pławienia bydła przez Dymoczewskich[3].
W 1451 jezioro zostało odnotowane po łacinie jako „Badlyeviensis lacus” czyli jezioro Będlewskie. Dokument określał prawa własności wobec okolicznych terenów. Dziedzice z Łodzi mieli prawo korzystać z łąk nad jeziorem Będlewskim oraz mogli oczyścić rzekę Samicę na krańcu jeziora dla poprawy pracy młyna wodnego stojącego we wsi Łódź. W latach 1482–1486 Sędziwój Będlewski sprzedał jezioro w trzech transakcjach z zastrzeżeniem prawa odkupu: w 1482 połowę jeziora w Będlewie za 50 grzywien Andrzejowi Włochowi Łódzkiemu, a później jeszcze raz za 50 złotych węgierskich kasztelanowi santockiemu Sędziwojowi Czarnkowskiemu. W 1486 ponownie sprzedał on połowę jeziora w Będlewie za 40 złotych węgierskich Andrzejowi Włochowi Łódzkiemu[3].
Przyroda
W 1997 przeprowadzono badania, w trakcie których ustalono, że w strukturze odłowów wędkarskich w akwenie dominują płoć, okoń, sandacz i szczupak. Poza tym spotykany był karp, leszcz, wzdręga, ukleja oraz węgorz. 29% odławianych ryb stanowiły drapieżniki[9].
Turystyka
Wzdłuż wschodniej strony Jeziora Dymaczewskiego przebiega szlak turystyczny Trzebaw Rosnówko – Dymaczewo Stare. Przez jezioro wiedzie szlak kajakowy Samicą Stęszewską (od Grzebieniska do Rogalinka)[10].
W Łodzi mieści się schronisko koła PZW Poznań Grunwald[9].
Przypisy
- ↑ a b c d e f według IRŚ za Adam Choiński: Katalog jezior Polski. Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM, 2006, s. 552. ISBN 83-232-1732-7.
- ↑ a b c d e Adam Choiński: Katalog jezior Polski. Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM, 2006, s. 552. ISBN 83-232-1732-7.
- ↑ a b c Chmielewski 1982 ↓, s. 29.
- ↑ Regiony fizycznogeograficzne Polski po zmianach w 2018 r. [online], warmaz.pl, 2018 (pol.).
- ↑ a b c d Raport o stanie środowiska w Wielkopolsce w roku 2005. s. 78,88. [dostęp 2009-05-23].
- ↑ Jerzy Siepak, Lubomira Burchardt, Mariusz Pełechaty, Artur Osowski, Badania hydrochemiczne na terenie Wielkopolskiego Parku Narodowego, UAM, Poznań, 1999, s.9, ISBN 83-908178-4-5
- ↑ Nazewnictwo geograficzne Polski. Tom 1. Hydronimy. Część 2. Wody stojące, Ewa Wolnicz-Pawłowska, Jerzy Duma, Janusz Rieger, Halina Czarnecka (oprac.), Warszawa: Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 2006 (seria Nazewnictwo Geograficzne Polski), s. 75, ISBN 83-239-9607-5 .
- ↑ Mapa topograficzna dostępna w serwisie geoportal.gov.pl. [dostęp 2010-01-11].
- ↑ a b JerzyJ. Mastyński JerzyJ., WojciechW. Andrzejewski WojciechW., Ocena presji wędkarskiej na jezioro Łódzko-Dymaczewskie w Wielkopolskim Parku Narodowym, [w:] BogusławB. Zdanowski, MaciejM. Kamiński, AndrzejA. Martyniak, Funkcjonowanie i ochrona ekosystemów wodnych na obszarach chronionych, Olsztyn: Wydaw. Instytutu Rybactwa Śródlądowego, 1999, s. 485, ISBN 83-87506-71-0, OCLC 749898376 [dostęp 2022-12-18] .
- ↑ Rzeka Samica Stęszewska: szlak kajakowy : Powiat Poznański [online], powiat.poznan.pl [dostęp 2018-11-13] (pol.).
Bibliografia
- Stefan Chmielewski: Słownik historyczno-geograficzny województwa poznańskiego w średniowieczu, cz. I (A – H), hasła „Będlewskie”. Wrocław: Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1982, s. 29. ISBN 83-04-00938-2.
Linki zewnętrzne
- Będlewskie, [w:] Słownik historyczno-geograficzny ziem polskich w średniowieczu, Instytut Historii Polskiej Akademii Nauk, 2010–2014 .
- p
- d
- e
Obszary ochrony ścisłej |
|
---|---|
Jeziora |
|
Inne obiekty na terenie parku |
|
Szlaki turystyczne |