Kłuiszka
| Neacomys | |||
| O. Thomas, 1900[1] | |||
| Systematyka | |||
| Domena | eukarionty | ||
|---|---|---|---|
| Królestwo | zwierzęta | ||
| Typ | strunowce | ||
| Podtyp | kręgowce | ||
| Gromada | ssaki | ||
| Podgromada | żyworodne | ||
| Infragromada | |||
| Rząd | gryzonie | ||
| Podrząd | Supramyomorpha | ||
| Infrarząd | myszokształtne | ||
| Nadrodzina | myszowe | ||
| Rodzina | chomikowate | ||
| Podrodzina | bawełniaki | ||
| Plemię | Oryzomyini | ||
| Rodzaj | kłuiszka | ||
| Typ nomenklatoryczny | |||
| Hesperomys spinosus O. Thomas, 1882 | |||
| Gatunki | |||
| |||
| |||
Kłuiszka[2] (Neacomys) – rodzaj ssaków z podrodziny bawełniaków (Sigmodontinae) w obrębie rodziny chomikowatych (Cricetidae).
Rozmieszczenie geograficzne
Rodzaj obejmuje gatunki występujące w południowej Ameryce Środkowej i Ameryce Południowej[3][4][5].
Morfologia
Długość ciała (bez ogona) 60–105 mm, długość ogona 62–165 mm, długość ucha 10–18 mm, długość tylnej stopy 18–27 mm; masa ciała 9–35 g[4][6]. Rodzaj Neacomys obejmuje małe bawełniaki pokryte krótkimi kolcami na grzbiecie, z małymi uszami, średnio długimi wibrysami, ośmioma sutkami i ogonami równymi lub nieco dłuższymi od długości ciała[3].
Systematyka
Rodzaj zdefiniował w 1900 roku angielski zoolog Oldfield Thomas w artykule poświęconym nowym południowoamerykańskim ssakom opublikowanym na łamach The Annals and magazine of natural history[1]. Gatunkiem typowym jest (oryginalne oznaczenie) kłuiszka kolczasta (N. spinosus).
Etymologia
Neacomys: gr. νεος neos ‘nowy’; rodzaj Acomys I. Geoffroy Saint-Hilaire, 1838 (kolcomysz)[7].
Podział systematyczny
Do rodzaju należą następujące gatunki[8][6][3]:
| Grafika | Gatunek | Autor i rok opisu | Nazwa zwyczajowa[2] | Podgatunki[4][3][6] | Rozmieszczenie geograficzne[4][3][6] | Podstawowe wymiary[4][6][a] | Status IUCN[9] |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Neacomys paracou | Voss, Lunde & Simmons, 2001 | kłuiszka czarna | gatunek monotypowy | skrajnie wschodnia Wenezuela, region Gujana i północna Brazylia (Amazonas, Pará i Amapá) | DC: 7–8,3 cm DO: 6,5–8,1 cm MC: 10–19 g | LC | |
| Neacomys serranensis | Colmenares-Pinzón, 2021 | gatunek monotypowy | endemit Kolumbii (znany z dwóch miejsc w Serrania de los Yariguíes (Santander; granice zasięgu nieznane; zakres wysokości: 1595–2125 m n.p.m. | DC: około 8 cm DO: około 10,2 cm MC: około 14 g | NE | ||
| Neacomys vargasllosai | Hurtado & Pacheco, 2017 | gatunek monotypowy | południowe Peru (Puno) do środkowej Boliwii (zachodnie Santa Cruz); zakres wysokości: do 1985 m n.p.m. | DC: 7,6–9,8 cm DO: 7,9–11,8 cm MC: 16,5–31 g | NE | ||
| Neacomys spinosus | (O. Thomas, 1882) | kłuiszka kolczasta | gatunek monotypowy | endemit Peru (południowa rzeka Marañón do północnej rzeki Huallaga (Amazonas, San Martín i Huánuco; zakres wysokości: 1125–2375 m n.p.m. | DC: 7,5–10,5 cm DO: 8,8–12,2 cm MC: 15–35 g | LC | |
| Neacomys amoenus | O. Thomas, 1903 | gatunek monotypowy | zachodnio-środkowa Brazylia (Rondônia i Mato Grosso) oraz północna i wschodnia Boliwia (Pando, La Paz i Santa Cruz) | DC: 6,5–7,9 cm DO: 7,2–10,2 cm MC: 20–30 g | NE | ||
| Neacomys carceleni | Hershkovitz, 1940 | gatunek monotypowy | wschodni Ekwador (Napo na południe do Zamora-Chinchipe) i wschodnie Peru (Loreto na południe do Madre de Dios); zakres wysokości: 200–1885 m n.p.m. | DC: 6,5–7,9 cm DO: 7,2–10,2 cm MC: 20–30 g | NE | ||
| Neacomys auriventer | Brito, Tinoco, Burneo, C. Koch, Arguero, Vargas & C.M. Pinto, 2021 | gatunek monotypowy | endemit Ekwadoru (znany z 4 miejsc w Cordillera del Cóndor); zakres wysokości: 1460–1885 m n.p.m. | DC: 6,4–7,5 cm DO: 8–11,9 cm MC: 12,5–18 g | NE | ||
| Neacomys dubosti | Voss, Lunde & Simmons, 2001 | kłuiszka kajeńska | gatunek monotypowy | południowo-wschodni Surinam, Gujana Francuska i północno-wschodnia (Amapá i Pará) | DC: 6,4–8,1 cm DO: 7,1–9,2 cm MC: 11–19 g | LC | |
| Neacomys vossi | Semedo, M.N.F. Silva, Gutiérrez, Ferreira, Nunes, Mendes-Oliveira, Farias & R.V. Rossi, 2020 | gatunek monotypowy | endemit Brazylii (wschodni górny i środkowy bieg rzeki Tapajós i zachodni dolny bieg rzeki Xingu) | DC: 6,5–7,7 cm DO: 11–15,6 cm MC: 9–15,5 g | NE | ||
| Neacomys elieceri | Semedo, M.N.F. Silva, Carmignotto & R.V. Rossi, 2021 | gatunek monotypowy | endemit Brazylii (zachodni brzeg górnego i środkowego biegu rzeki Tapajós (Pará)) | DC: 7,1–7,7 cm DO: 14,8–16,5 cm MC: 14–31 g | NE | ||
| Neacomys xingu | Semedo, M.N.F. Silva, Gutiérrez, Ferreira, Nunes, Mendes-Oliveira, Farias & R.V. Rossi, 2020 | gatunek monotypowy | endemit Brazylii (wschodni dolny bieg rzeki Xingu i region Serra de Carajás) | DC: 6,8–7,5 cm DO: 13,8–15,6 cm MC: 11,5–18,5 g | NE | ||
| Neacomys marajoara | Semedo, M.N.F. Silva, Gutiérrez, Ferreira, Nunes, Mendes-Oliveira, Farias & R.V. Rossi, 2020 | gatunek monotypowy | endemit Brazylii (znany tylko z wyspy Marajó (Pará)) | DC: 6,2–7,7 cm DO: 12,8–15,3 cm MC: 9–16,5 g | NE | ||
| Neacomys guianae | O. Thomas, 1905 | kłuiszka gujańska | gatunek monotypowy | południowo-wschodnia Wenezuela, Gujana, Surinam i prawdopodobnie przyległa północno-wschodnia Brazylia | DC: 6,4–8,5 cm DO: 6,7–8,1 cm MC: 10–16 g | LC | |
| Neacomys jau | Semedo, M.N.F. Silva, Carmignotto & R.V. Rossi, 2021 | gatunek monotypowy | endemit Brazylii (prawy brzeg rzeki Jaú i lewy brzeg rzeki Japurá (Amazonas) | DC: 6,9–10 cm DO: 13–15,1 cm MC: 13–16 g | NE | ||
| Neacomys minutus | Patton, M.N.F. Silva & Malcolm, 2000 | kłuiszka malutka | gatunek monotypowy | Peru (dorzecze rzeki Gálvez, Loreto) i Brazylia (środkowy i dolny bieg rzeki Juruá, Amazonas) | DC: 6,5–7,9 cm DO: 7–8,4 cm MC: 10–15 g | LC | |
| Neacomys macedoruizi | Sánchez-Vendizú, Pacheco & Vivas-Ruiz, 2018 | gatunek monotypowy | endemit peru (znany tylko z Parku Narodowego Tingo María) | DC: 6,5–8 cm DO: 7,5–8,5 cm MC: brak danych | NE | ||
| Neacomys aletheia | Semedo, M.N.F. Silva, Carmignotto & R.V. Rossi, 2021 | gatunek monotypowy | Brazylia (oba brzegi rzeki Juruá, Amazonas) i Peru (wschodni brzeg rzeki Ukajali, Loreto) | DC: 6,7–7,9 cm DO: 14,8–16,3 cm MC: 11–15 g | NE | ||
| Neacomys musseri | Patton, M.N.F. Silva & Malcolm, 2000 | kłuiszka dżunglowa | gatunek monotypowy | zachodnia Nizina Amazonki we wschodnim i południowo-wschodnim Peru oraz skrajnie zachodnia Brazylia; prawdopodobnie przyległa Boliwia | DC: 6,5–7 cm DO: 6,8–9 cm MC: 11–17 g | LC | |
| Neacomys rosalindae | Sánchez-Vendizú, Pacheco & Vivas-Ruiz, 2018 | gatunek monotypowy | północna rzeka Amazonka w północno-wschodnim Peru (Amazonas i Loreto) i wschodni Ekwador (Pastaza i Napo) | DC: 6,2–9,9 cm DO: 6,1–8,7 cm MC: brak danych | NE | ||
| Neacomys marci | Brito & Tinoco, 2023 | gatunek monotypowy[10] | endemit Ekwadoru (znany z 6 miejsc w Carchi, Pichincha i Esmeraldas); zakres wysokości: 450–1630 m n.p.m.[10] | DC: 6,2–8,5 cm DO: 5–8,8 cm MC: brak danych[10] | NE | ||
| Neacomys tenuipes | O. Thomas, 1900 | kłuiszka wąskostopa | gatunek monotypowy | lasy w północno-środkowej i zachodniej Kolumbii, północnej Wenezueli oraz północno-zachodnim Ekwadorze; zakres wysokości: 400–1750 m n.p.m. | DC: 7,2–9,7 cm DO: 7,4–10,8 cm MC: 12–22 g | LC | |
| Neacomys pictus | E.A. Goldman, 1912 | kłuiszka pstra | gatunek monotypowy | endemit Panamy (znany tylko ze skrajnie wschodniej części (Darién)); zakres wysokości: 550–600 m n.p.m. | DC: 6–8,8 cm DO: 7,4–8,7 cm MC: brak danych | DD | |
| Neacomys leilae | Caccavo & Weksler, 2021 | gatunek monotypowy | endemit Wenezueli (środkowa Kordyliera Nadbrzeżna (Aragua, Dystrykt Stołeczny i Miranda; zakres wysokości: 1050–1470 m n.p.m. | DC: 6,7–8,2 cm DO: 9,2–11,8 cm MC: 12,2–14,5 g | NE | ||
| Neacomys oliveirai | Caccavo & Weksler, 2021 | gatunek monotypowy | endemit Brazylii (Floresta Nacional de Carajás (Pará)); zakres wysokości: 655–745 m n.p.m. | DC: 6,8–8,1 cm DO: 6,2–8,2 cm MC: 10–15 g | NE |
Kategorie IUCN: LC – gatunek najmniejszej troski, DD – gatunki o nieokreślonym stopniu zagrożenia; NE – gatunki niepoddane jeszcze ocenie.
Uwagi
- ↑ DC – długość ciała; DO – długość ogona; MC – masa ciała
Przypisy
- ↑ a b O. Thomas. New South-American Mammals. „The Annals and magazine of natural history”. Seventh Series. 5 (25), s. 153, 1900. (ang.).
- ↑ a b Nazwy polskie za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 250. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
- ↑ a b c d e C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 400–402. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).
- ↑ a b c d e U. Pardiñas, P. Myers, L. León-Paniagua, N.O. Garza, J. Cook, B. Kryštufek, R. Haslauer, R. Bradley, G. Shenbrot & J. Patton. Opisy gatunków Cricetidae: U. Pardiñas, D. Ruelas, J. Brito, L. Bradley, R. Bradley, N.O. Garza, B. Kryštufek, J. Cook, E.C. Soto, J. Salazar-Bravo, G. Shenbrot, E. Chiquito, A. Percequillo, J. Prado, R. Haslauer, J. Patton & L. León-Paniagua: Family Cricetidae (True Hamsters, Voles, Lemmings and New World Rats and Mice). W: D.E. Wilson, R.A. Mittermeier & T.E. Lacher (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 7: Rodents II. Barcelona: Lynx Edicions, 2017, s. 437–439. ISBN 978-84-16728-04-6. (ang.).
- ↑ D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Genus Neacomys. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2020-11-30].
- ↑ a b c d e Class Mammalia. W: Lynx Nature Books: All the Mammals of the World. Barcelona: Lynx Edicions, 2023, s. 255–257. ISBN 978-84-16728-66-4. (ang.).
- ↑ T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 449, 1904. (ang.).
- ↑ N. Upham, C. Burgin, J. Widness, M. Becker, J. Zijlstra & D. Huckaby: Treeview of Mammalian Taxonomy Hierarchy. [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 1.13) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2024-09-15]. (ang.).
- ↑ Taxonomy: – Genus. The IUCN Red List of Threatened Species. [dostęp 2024-09-15]. (ang.).
- ↑ a b c N. Tinoco, C. Koch, J.E. Colmenares-Pinzón, F.X. Castellanos & J. Brito. New species of the Spiny Mouse genus Neacomys (Cricetidae, Sigmodontinae) from northwestern Ecuador.. „ZooKeys”. 1175, s. 187–221, 2023. DOI: 10.3897/zookeys.1175.106113. (ang.).
