Naszacowice

Naszacowice

wieś
Centrum wsi
Państwo	Polska
Województwo	małopolskie
Powiat	nowosądecki
Gmina	Podegrodzie
Wysokość	300–450 m n.p.m.
Liczba ludności (2022)	847[2]
Strefa numeracyjna	18
Kod pocztowy	33-386[3]
Tablice rejestracyjne	KNS
SIMC	0460598
Położenie na mapie gminy Podegrodzie Naszacowice
Położenie na mapie Polski Naszacowice
Położenie na mapie województwa małopolskiego Naszacowice
Położenie na mapie powiatu nowosądeckiego Naszacowice
49°33′44″N 20°33′24″E/49,562222 20,556667[1]
Multimedia w Wikimedia Commons

Naszacowice (Naszczowice; w 2. poł. XX wieku okresowo również Naszęcowice^[4]) – wieś w Polsce położona w województwie małopolskim, w powiecie nowosądeckim, w gminie Podegrodzie. Jest jedną z najstarszych miejscowości w Małopolsce. Graniczy z gminami Stary Sącz i Łącko.

Naszacowice położone są w Kotlinie Sądeckiej, na lewym brzegu Dunajca, u ujścia rzeki Słomki i Jastrząbka. Leży na wysokości od 300 do 450 m n.p.m. Zajmuje 3,90 km² (6,0% powierzchni gminy)^[5]. Graniczy z: Podegrodziem, Juraszową, Rogami, Olszanką, Kadcza, Gołkowicami Dolnymi. Przez południową część wsi przebiega obwodnica Podegrodzia, w ciągu drogi wojewódzkiej nr 969 (Stary Sącz – Nowy Targ).

Nazwa pochodzi od jej założyciela Nosacza, co wyklucza tezę wiążącą nazwę wsi z Sączem. Mówiła ona, że Naszacowice to osada na dawnym Sączu, czyli Naszącowice. Najstarsze zapisy nazwy pochodzą z lat 1233 i 1292 i brzmi ona: Nossaczouicy. Dokumenty z 1353 roku podają nazwę de Naszocowice. Jan Długosz w „Liber beneficiorum dioecesis Cracoviensis” zapisuje nazwę na dwa sposoby: Nossaczowycze i Noszaczowycze. Spis miejscowości z 1794 roku podaje dwie nazwy: Naszacowice i Naschatowitz Colonia.

Na przełomie VIII i IX w. istniał tu duży gród warowny o powierzchni ok. 15 ha^[8], który pełnił rolę centrum w tym regionie. W Naszacowicach znajdują się resztki grodziska z epoki łużyckiej i z okresu wczesnego średniowiecza. W IX–XI wieku pełniło ono rolę centrum osadniczego dla Kotliny Sądeckiej i było ważnym punktem strażniczym na szlaku handlowym biegnącym wzdłuż Dunajca^[9].

Wieś, ulokowana w 1293 roku na prawie magdeburskim, należała przed rozbiorami Polski do zakonu klarysek ze Starego Sącza. W XVI w. Naszacowice były własnością Jana Wierzbięty (herbu Janina). W 1789 roku w ramach akcji kolonizacyjnej cesarza Józefa II osiedliło się tu 8 rodzin niemieckich.

Wiosną 1941, w Naszacowicach, powstał oddział Batalionów Chłopskich, którym dowodził Józef Krzyżak ps. „Potok”. Teren działania oddziału obejmował gminy Podegrodzie i Stary Sącz. Licząca około 20 partyzantów jednostka przeprowadziła kilkadziesiąt akcji bojowych i dywersyjno-sabotażowych^[10].

W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa nowosądeckiego.

Wierni Kościoła rzymskokatolickiego należą do parafii w Podegrodziu.

Obiekt wpisany do rejestru zabytków nieruchomych województwa małopolskiego^[11].

• Grodzisko w Naszacowicach
  Wczesnośredniowieczne grodzisko istniejące od VIII do XI wieku (o pow. 10 ha). Część znalezionych tu pamiątek można zobaczyć w Muzeum Lachów Sądeckich

We wsi znajduje się filia Gminnego Ośrodka Kultury w Podegrodziu, która prowadzi m.in. punkt biblioteczny^[12].

W miejscowości znajduje się boisko sportowe Orlik Plus, z którego bezpłatnie korzystają mieszkańcy wsi.

 Zobacz więcej w artykule Sport w Gminie Podegrodzie, w sekcji Orlik Plus.

We wsi mieszka Kazimierz Twardowski, malarz akwarelowy. Jego dzieła to przede wszystkim pejzaże, prezentowane w Polsce i za granicą. We własnym domu prowadzi małą galerię. Dwa razy otrzymał nagrodę im. Bolesława Barbackiego, za całokształt twórczości^[13][14]. Jest też autorem polichromii kościoła św. Jakuba w Podegrodziu^[15].

Jednostka Ochotniczej Straży Pożarnej w Naszacowicach jest stosunkowo młodą jednostką, gdyż powstała w 2007. Jednostka posiada na wyposażeniu: samochód Magirus Deutz GBA 2,5/16 i motopompę oraz podstawowy sprzęt ratowniczy i gaśniczy.

• Zenon Piotr Szewczyk: O pochodzeniu nazw miejscowych Gminy Podegrodzie i okolic. Nowy Sącz: UG Podegrodzie, Biblioteka Gminna w Podegrodziu, 2009. ISBN 978-83-60822-59-3. Brak numerów stron w książce
• Naszacowice. W: Jan Pastuszczak: Gmina Podegrodzie. Jacek Kula, Jerzy Nieć, Krzysztof Bodziony (ilustracje); Stanisław Mendelowski (redakcja). Krosno: P.U.W. „Roksana” Sp. z.o.o., 2006, s. 34-35. ISBN 83-7343-126-8.

• Naszacowice, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. VI: Malczyce – Netreba, Warszawa 1885, s. 929 .
• Naszacowice, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XV, cz. 2: Januszpol – Wola Justowska, Warszawa 1902, s. 372 .