Ochłystka
 Ochłystka złocista | |||
| Systematyka[1][2] | |||
| Domena | eukarionty | ||
|---|---|---|---|
| Królestwo | rośliny | ||
| Podkrólestwo | |||
| Nadgromada | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Nadklasa | okrytonasienne | ||
| Klasa | Magnoliopsida | ||
| Nadrząd | astropodobne | ||
| Rząd | selerowce | ||
| Rodzina | selerowate | ||
| Rodzaj | ochłystka | ||
| Nazwa systematyczna | |||
| Zizia W.D.J. Koch Nova Acta Phys.-Med. Acad. Caes. Leop.-Carol. Nat. Cur. 12(1): 128. 1824[3] | |||
| Typ nomenklatoryczny | |||
| Z. aurea (Linnaeus) W. D. J. Koch[3] | |||
| |||
Ochłystka, zyzja (Zizia W.D.J. Koch) – rodzaj roślin należący do rodziny selerowatych. Obejmuje 3[4], 4[5][6] lub 6[7] gatunków. Występują one w naturze w Ameryce Północnej[6]. Uprawiana jako roślina ozdobna jest ochłystka złocista Z. aurea[6][8].
Rodzajowa nazwa naukowa upamiętnia niemieckiego botanika Johanna Baptistę Ziza (1779–1829)[9].
Morfologia
- Pokrój
- Nagie lub niemal nagie byliny o pędzie rozgałęziającym się i osiągającym zwykle 30–80 cm wysokości. Korzenie grube[5].
- Liście
- Pojedynczo trójdzielnie do potrójnie pierzasto złożonych[5].
- Kwiaty
- Zebrane w wielokwiatowe baldaszki o bardzo nierównych szypułkach – kwiaty w ich centrum są niemal siedzące, a te na skraju mają długie szypułki. Baldaszki zebrane w baldachy złożone i w ich wypadku także promienie środkowych baldaszków są bardzo skrócone, a brzeżnych – długie. Pokrywki są nieliczne, równowąsko-lancetowate. Działki kielicha krótkie, trójkątne. Płatki korony żółte[5].
- Owoce
- Rozłupnie rozpadające się na dwie rozłupki, spłaszczone, jajowate lub podługowate, z wyraźnymi żebrami[5].
Systematyka
- Pozycja systematyczna
Rodzaj w obrębie rodziny selerowatych (baldaszkowatych) Apiaceae klasyfikowany jest do podrodziny Apioideae, plemienia Selineae[10].
- Wykaz gatunków (nazwy zaakceptowane według The Plant List)[7]
- Zizia aptera (A. Gray) Fernald
- Zizia arenicola Rose
- Zizia aurea Koch – ochłystka złocista[8], zyzja złota[11]
- Zizia bebbii (J.M. Coult. & Rose) Britton
- Zizia cordata DC.
- Zizia trifoliata (Michx.) Fernald
- Wykaz gatunków (nazwy zaakceptowane według USDA)[4]
- Zizia aptera (A. Gray) Fernald
- Zizia aurea Koch – ochłystka złocista
- Zizia trifoliata (Michx.) Fernald
Przypisy
- ↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
- ↑ Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-05-01] (ang.).
- ↑ a b Zizia. [w:] Index Nominum Genericorum (ING) [on-line]. Smithsonian Institution. [dostęp 2019-07-07].
- ↑ a b Genus Zizia W.D.J. Koch. [w:] plants.usda.gov [on-line]. USDA, Natural Resources Conservation Services. [dostęp 2019-07-06].
- ↑ a b c d e Zizia. [w:] WFO Monographs Details [on-line]. The New York Botanical Garden. [dostęp 2019-07-06].
- ↑ a b c David J.D.J. Mabberley David J.D.J., Mabberley’s Plant-Book, Cambridge: Cambridge University Press, 2017, s. 994, DOI: 10.1017/9781316335581, ISBN 978-1-107-11502-6, OCLC 982092200 .
- ↑ a b Zizia. [w:] The Plant List. Version 1.1 [on-line]. [dostęp 2019-07-07].
- ↑ a b WiesławW. Gawryś WiesławW., Słownik roślin zielnych, Kraków: Officina Botanica, 2008, s. 198, ISBN 978-83-925110-5-2 .
- ↑ Genus:Zizia. [w:] PlantsGalore.com [on-line]. [dostęp 2019-07-06].
- ↑ Genus: Zizia W. D. J. Koch. [w:] Germplasm Resources Information Network (GRIN-Taxonomy) [on-line]. USDA, Agricultural Research Service, National Plant Germplasm System. [dostęp 2019-07-07].
- ↑ Ludmiła Karpowiczowa (red.): Słownik nazw roślin obcego pochodzenia łacińsko-polski i polsko-łaciński. Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, 1973, s. 80.
