Okularek maskowy
Rhegmatorhina berlepschi[1] | |||
(E. Snethlage, 1907) | |||
Systematyka | |||
Domena | eukarionty | ||
---|---|---|---|
Królestwo | zwierzęta | ||
Typ | strunowce | ||
Podtyp | kręgowce | ||
Gromada | ptaki | ||
Podgromada | Neornithes | ||
Infragromada | ptaki neognatyczne | ||
Rząd | |||
Podrząd | tyrankowce | ||
Rodzina | chronkowate | ||
Podrodzina | chronki | ||
Plemię | Pithyini | ||
Rodzaj | Rhegmatorhina | ||
Gatunek | okularek maskowy | ||
Synonimy | |||
| |||
Kategoria zagrożenia (CKGZ)[4] | |||
najmniejszej troski | |||
Zasięg występowania | |||
|
Okularek maskowy[5] (Rhegmatorhina berlepschi) – gatunek małego ptaka z podrodziny chronek (Thamnophilinae) w rodzinie chronkowatych (Thamnophilidae). Występuje endemicznie w Brazylii. Niezagrożony wyginięciem.
Taksonomia
Gatunek opisała w roku 1907 Emilie Snethlage pod nazwą Anoplops berlepschi. Jako miejsce typowe wskazała Villa Braga nad rzeką Tapajós (leży u jej lewego wybrzeża[3]). Holotyp był dorosłym samcem odłowionym 5 stycznia 1907[2]. W roku 1924 holotyp znajdował się w Museu Paraense Emílio Goeldi[3].
Obecnie (2020) akceptowany przez IOC pod nazwą Rhegmatorhina berlepschi. Monotypowy[6][7].
Morfologia
Długość ciała wynosi 14–15 cm[7], jednak w pierwszym opisie podano 17 cm[2]; inne wymiary holotypu: długość skrzydła 80 mm, ogona 50 mm, dzioba 39 mm, skoku 47 mm[2]. Wyraźny dymorfizm płciowy. Wokół oka rozciąga się szeroka obrączka oczna utworzona z nagiej, szarozielonej skóry. Na wierzchu głowy tworzy się mały czub. U samca wierzch głowy pokrywa barwa ciemnobrązowa, tył głowy i kark rudokasztanowe. Wierzch ciała, skrzydła i sterówki przybierają barwę oliwkowobrązową. Obrzeża pokryw skrzydłowych i lotek rdzawe. Boki głowy i gardło porastają czarne pióra, środek piersi rudokasztanowe, a boki szyi i pozostałą część spodu ciała szare, jedynie na boku oliwkowobrązowy odcień. Samicę wyróżniają pióra grzbietowe i pokrywy skrzydłowe (na ich końcach znajdują się czarne plamki, które mają płowe obrzeżenia) oraz boki i spód ciała pokryte czarno-brązowymi pasami[7]. Tęczówka brązowa[2].
Zasięg występowania
Okularek maskowy jest endemitem Brazylii. Występuje na południe od Amazonki w pobliżu zachodniego wybrzeża Tapajós. Środowisko życia to podszyt nizinnych lasów wiecznie zielonych typu terra firme do wysokości 100 m n.p.m.[7]
Pożywienie
Żywi się owadami, głównie przedstawicielami prostoskrzydłych, pająkami i innymi stawonogami. Zdobyczy szuka w okolicach tras poruszania się mrówek koczowniczych, zwłaszcza Eciton burchellii, które wypłaszają owe zwierzęta. Podobnie jak u okularka czarnogłowego (R. gymnops), o poranku pojedyncze osobniki, pary lub grupy okularków maskowych udają się na przeszukiwanie stałych tras mrówek na wysokości 0,5–2 m nad ziemią. Może przeganiać inne ptaki z gałęzi umożliwiających dostęp do najlepszych miejsc żerowania; dominujący jest wobec gatunków mniejszych od niego, jak leśniczka plamista (Hylophylax naevius) oraz uległy wobec większych, jak gołook plamisty (Phlegopsis nigromaculata) i prawdopodobnie gołooka białoczelnego (P. borbae)[7].
Lęgi
Biologia rozrodu słabo poznana. Prawdopodobnie gniazduje w porze deszczowej, ale nieco później niż okularek czarnogłowy (R. gymnops). Prawdopodobnie osiągają szatę dorosłą od czerwca do stycznia[7].
Status
Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody (IUCN) uznaje okularka maskowego za gatunek najmniejszej troski (LC – least concern) nieprzerwanie od 1988 roku. Liczebność populacji nie została oszacowana, ale ptak ten opisywany jest jako rzadki. Trend liczebności populacji uznawany jest za spadkowy ze względu na wylesianie Amazonii[4].
Przypisy
- ↑ Rhegmatorhina berlepschi, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ a b c d e Emilie Snethlage. Neue Vogelarten aus Südamerika. „Ornithologische Monatsberichte”. 15, s. 162–163, 1907.
- ↑ a b c Charles B. Cory: Catalogue of birds of the Americas and the adjacent islands in Field Museum of Natural History. T. 13, pt. 3. 1924, s. 305.
- ↑ a b Rhegmatorhina berlepschi, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
- ↑ Systematyka i nazewnictwo polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Plemię: Pithyini Ridgway, 1911 (wersja: 2020-11-15). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2020-12-13].
- ↑ F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Antbirds. IOC World Bird List (v10.2). [dostęp 2020-12-13]. (ang.).
- ↑ a b c d e f del Hoyo, J.; Elliot, A. & Christie, D.A.: Handbook of the Birds of the World. T. 8. Broadbills to Tapaculos. Lynx Edicions, 2003, s. 677. ISBN 84-87334-50-4.
Linki zewnętrzne
- Zdjęcia, nagrania głosów i krótkie filmy. [w:] eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).