Palcownik
| Dactylopsila | |||
| J.E. Gray, 1858[1] | |||
 Palcownik pręgowany (D. trivirgata) | |||
| Systematyka | |||
| Domena | eukarionty | ||
|---|---|---|---|
| Królestwo | zwierzęta | ||
| Gromada | ssaki | ||
| Podgromada | żyworodne | ||
| Infragromada | |||
| Rząd | dwuprzodozębowce | ||
| Podrząd | kangurokształtne | ||
| Rodzina | lotopałankowate | ||
| Podrodzina | Dactylopsilinae | ||
| Rodzaj | palcownik | ||
| Typ nomenklatoryczny | |||
| Dactylopsila trivirgata J.E. Gray, 1858 | |||
| Synonimy | |||
| |||
| Gatunki | |||
| |||
| |||
| |||
Palcownik[3] (Dactylopsila) – rodzaj ssaków z podrodziny Dactylopsilinae w obrębie rodziny lotopałankowatych (Petauridae).
Rozmieszczenie geograficzne
Rodzaj obejmuje gatunki występujące na Nowej Gwinei i w północno-wschodniej Australii[4][5].
Morfologia
Długość ciała (bez ogona) 17–28 cm, długość ogona 17–39 cm; masa ciała 252–550 g[4][6].
Systematyka
Rodzaj zdefiniował w 1858 roku angielski zoolog John Edward Gray w artykule poświęconym liście gatunków ssaków wysłanych z Wysp Aru przez Alfreda Russela Wallace’a do Muzeum Brytyjskiego, opublikowanym w czasopiśmie Proceedings of the Zoological Society of London[1]. Gatunkiem typowym jest (oznaczenie monotypowe) palcownik pręgowany (D. trivirgata).
Etymologia
- Dactylopsila: gr. δακτυλος daktulos ‘palec’; ψιλος psilos ‘nagi, gładki’[7].
- Dactylonax: gr. δακτυλος daktulos ‘palec’[8] ; ονυξ onux, ονυχος onukhos ‘pazur, szpon’[9] . Gatunek typowy (oryginalne oznaczenie): Dactylopsila palpator Milne-Edwards, 1888.
Podział systematyczny
Do rodzaju należą następujące gatunki[10][11]:
| Grafika | Gatunek | Autor i rok opisu | Nazwa zwyczajowa[3] | Podgatunki[4][11][6] | Rozmieszczenie geograficzne[4][11][6] | Podstawowe wymiary[4][6][a] | Status IUCN[12][13] |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Dactylopsila palpator | Milne-Edwards, 1888 | palcownik długopalcy | gatunek monotypowy | Indonezja i Papua-Nowa Gwinea: góry Nowej Gwinei (Pegunungan Arfak, Góry Centralne do skrajnie południowo-wschodniej części, Huon); zakres wysokości: 850–3050 m n.p.m. | DC: 20–26 cm DO: 17–24 cm MC: 320–550 g | LC | |
| Dactylopsila kambuayai | K.P. Aplin, 1999 | gatunek monotypowy | endemit Indonezji północno-zachodnia Nowa Gwinea (Pegunungan Arfak); zakres wysokości:około 860 m n.p.m. | brak danych | NE | ||
 | Dactylopsila megalura | W. Rothschild & Dollman, 1932 | palcownik wielkoogonowy | gatunek monotypowy | Indonezja i Papua-Nowa Gwinea: Góry Centralne w zachodniej i środkowej Nowej Gwinei (Góry Weyland, Góry Śnieżne i Star Mountains); zakres wysokości: 1000–2300 m n.p.m. | DC: 20–24 cm DO: 28–29 cm MC: brak danych | LC |
 | Dactylopsila tatei | Laurie, 1952 | palcownik wyspowy | gatunek monotypowy | endemit Papui-Nowej Gwinei (Wyspy d’Entrecasteaux (wyspa Fergusson) u wybrzeży południowo-wschodniej Nowej Gwinei); zakres wysokości: 600–1000 m n.p.m. | DC: 17–21 cm DO: 26–29 cm MC: około 252 g | EN |
 | Dactylopsila trivirgata | J.E. Gray, 1858 | palcownik pręgowany | 4 podgatunki | Indonezja i Papua-Nowa Gwinea (Waigeo, Nowa Gwinea, Yapen i Wyspy Aru) oraz północno-wschodnia Australia (Iron Range do Mount Spec, północno-wschodni Queensland) | DC: 24–28 cm DO: 32–39 cm MC: 310–545 g | LC |
Kategorie IUCN: LC – gatunek najmniejszej troski, EN – gatunek zagrożony; NE – gatunki niepoddane jeszcze ocenie.
Uwagi
- ↑ DC – długość ciała; DO – długość ogona; MC – masa ciała
Przypisy
- ↑ a b J.E. Gray. List of species of Mammalia sent from the Aru Islands by Mr A.R. Wallace to the British Museum. „Proceedings of the Zoological Society of London”. 26, s. 109, 1858. (ang.).
- ↑ O. Thomas. A new Genus for Dactylopsila palpator. „The Annals and Magazine of Natural History”. Eighth Series. 6, s. 610, 1910. (ang.).
- ↑ a b Nazwy polskie za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 13–14. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
- ↑ a b c d e S. Jackson: Family Petauridae (Striped Possums, Leadbeater’s Possum and Lesser Gliders). W: D.E. Wilson & R.A. Mittermeier (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 5: Monotremes and Marsupials. Barcelona: Lynx Edicions, 2015, s. 559–560. ISBN 978-84-96553-99-6. (ang.).
- ↑ D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Genus Dactylopsila. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2020-10-26].
- ↑ a b c d Class Mammalia. W: Lynx Nature Books: All the Mammals of the World. Barcelona: Lynx Edicions, 2023, s. 59. ISBN 978-84-16728-66-4. (ang.).
- ↑ T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 214, 1904. (ang.).
- ↑ Jaeger 1959 ↓, s. 75.
- ↑ Jaeger 1959 ↓, s. 174.
- ↑ N. Upham, C. Burgin, J. Widness, M. Becker, J. Zijlstra & D. Huckaby: Treeview of Mammalian Taxonomy Hierarchy. [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 1.13) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2024-09-12]. (ang.).
- ↑ a b c C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 88. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).
- ↑ Taxonomy: Dactylopsila – Genus. The IUCN Red List of Threatened Species. [dostęp 2024-09-12]. (ang.).
- ↑ Taxonomy: Dactylonax – Genus. The IUCN Red List of Threatened Species. [dostęp 2024-09-12]. (ang.).
Bibliografia
- E.C. Jaeger: Source-book of biological names and terms. Wyd. 3 (Revised second printing). Springfield: Charles C. Thomas, 1959, s. 1–316. (ang.).
