Pieśń przekomponowana

Das Veilchen – pieśń do słów Goethego skomponowana przez Mozarta stanowi przykład pieśni przekomponowanej
Początek pierwszej strofy
Początek drugiej strofy
Początek trzeciej strofy

Pieśń przekomponowana (niem. durchkomponiertes Lied[1]) – typ pieśni, w której strofy cechują się odmiennym opracowaniem muzycznym[2][3], dostosowanym do treści utworu[4][5].

Historia

Budowę przekomponowaną przyjmują niektóre renesansowe włoskie madrygały[6]. W okresie klasycyzmu forma przekomponowana zaczęła być stosowana w pieśniach solowych z akompaniamentem fortepianu, wypierając formę pieśni zwrotkowej[4], co zachodziło dalej w okresie romantyzmu[7].

Pieśni przekomponowane tworzyli m.in. Franz Schubert[8][9], Carl Loewe[10], Hugo Wolf[11] i Karol Szymanowski[12]. W XIX-wiecznej muzyce rosyjskiej pieśni przekomponowane i wariacyjne nazywano romansami[13].

Johann Wolfgang von Goethe kwestionował formę przekomponowaną[14], jako „zainteresowanie szczegółami”[3], faworyzując pieśni zwrotkowe, w których – jego zdaniem – jedność treści i melodii miała nadawać im wartość poetycką[15].

Forma

W pieśni przekomponowanej występuje zależność wyrazowa między tekstem a muzyką, polegająca na podporządkowaniu muzyki walorom wyrazowym tekstu (w odróżnieniu od zależności formalnej, podporządkowującej muzykę konstrukcji tekstu)[16]. Pieśń przekomponowana może łączyć się z formą pieśni wariacyjnej[17].

Formę przekomponowaną mogą przyjmować m.in. pieśni z tekstami o budowie stychicznej[2] oraz pieśni z krótkimi tekstami np. składającymi się z dwóch strof (pieśń o budowie AB)[18] lub takimi, w przypadku których nie można mówić o budowie zwrotkowej[19].

Przypisy

  1. ↑ Morgan i Stein 1964 ↓, s. 344.
  2. ↑ a b Chomiński i Wilkowska-Chomińska 1974 ↓, s. 212.
  3. ↑ a b Michels 2003 ↓, s. 465.
  4. ↑ a b Chomiński i Wilkowska-Chomińska 1974 ↓, s. 207.
  5. ↑ Michels 2002 ↓, s. 137.
  6. ↑ Chomiński i Wilkowska-Chomińska 1974 ↓, s. 178.
  7. ↑ Chomiński i Wilkowska-Chomińska 1974 ↓, s. 212, 235.
  8. ↑ Chomiński i Wilkowska-Chomińska 1974 ↓, s. 235.
  9. ↑ Chomiński i Wilkowska-Chomińska 1989 ↓, s. 91.
  10. ↑ Chomiński i Wilkowska-Chomińska 1989 ↓, s. 93.
  11. ↑ Chomiński i Wilkowska-Chomińska 1989 ↓, s. 98.
  12. ↑ Chomiński i Wilkowska-Chomińska 1989 ↓, s. 180.
  13. ↑ Chomiński i Wilkowska-Chomińska 1989 ↓, s. 101.
  14. ↑ Markx 2014 ↓, s. 177.
  15. ↑ Michels 2003 ↓, s. 395.
  16. ↑ Chomiński i Wilkowska-Chomińska 1974 ↓, s. 27–28.
  17. ↑ Chomiński i Wilkowska-Chomińska 1974 ↓, s. 223, 227.
  18. ↑ Chomiński i Wilkowska-Chomińska 1974 ↓, s. 229.
  19. ↑ Chomiński i Wilkowska-Chomińska 1974 ↓, s. 233.

Bibliografia

  • Józef MichałJ.M. Chomiński Józef MichałJ.M., KrystynaK. Wilkowska-Chomińska KrystynaK., Formy muzyczne, t. 3. Pieśni, Kraków: Polskie Wydawnictwo Muzyczne, 1974, OCLC 8727192 .
  • Józef MichałJ.M. Chomiński Józef MichałJ.M., KrystynaK. Wilkowska-Chomińska KrystynaK., Historia muzyki, t. 2, Kraków: Polskie Wydawnictwo Muzyczne, 1989 (Compendium Musicum), ISBN 83-224-0385-2 .
  • UlrichU. Michels UlrichU., Atlas muzyki, t. I, Warszawa: Prószyński i S-ka, 2002, ISBN 83-7255-085-9 .
  • UlrichU. Michels UlrichU., Atlas muzyki, t. II, Warszawa: Prószyński i S-ka, 2003, ISBN 83-7255-158-8 .
  • FrancienF. Markx FrancienF., Goethe und die Musik ed. by Walter Hettche, Rolf Selbmann (review), „German Studies Review”, 37 (1), Johns Hopkins University Press, 2014, DOI: 10.1353/gsr.2014.0047  (ang.).
  • Bayard QuincyB.Q. Morgan Bayard QuincyB.Q., Jack M.J.M. Stein Jack M.J.M., The Lied Sings Its Defense, „Publications of the Modern Language Association of America”, 79 (3), Cambridge University Press, 1964, DOI: 10.2307/461035, JSTOR: 461035  (ang.).
Encyklopedie internetowe (forma muzyczna):
  • Britannica: art/through-composed-music
  • DSDE: gennemkomponeret