Pingo
| Ten artykuł od 2022-10 wymaga zweryfikowania podanych informacji. Należy podać wiarygodne źródła w formie przypisów bibliograficznych. Część lub nawet wszystkie informacje w artykule mogą być nieprawdziwe. Jako pozbawione źródeł mogą zostać zakwestionowane i usunięte. Sprawdź w źródłach: Encyklopedia PWN • Google Books • Google Scholar • Federacja Bibliotek Cyfrowych • BazHum • BazTech • RCIN • Internet Archive (texts / inlibrary) Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {{Dopracować}} z tego artykułu. |
Pingo, bułgunniach, hydrolakkolit, kriolakkolit, lakkolit lodowy – pagórkowata forma ukształtowania powierzchni ziemi, charakterystyczna dla terenów wiecznej (wieloletniej) marzłoci. Jest to stożkowaty pagór lodowy o wys. do 80 m i średnicy do 400 m. Tworzy go soczewka lodu gruntowego, powstającego w wyniku zamarzania wody przenikającej ku górze z głębiej położonych warstw gruntu (lód iniekcyjny), pokryta grubą warstwą zamarzniętych osadów. Osady te sezonowo mogą rozmarzać, ale tylko w przypowierzchniowej części. Wyróżnia się dwa typy genetyczne pingo: typ Mackenzie (zamknięty) i typ wschodniogrenlandzki (otwarty).
Pingo typu Mackenzie (zamknięte)
Tworzy się tam, gdzie na zmarzlinowej tundrze znajduje się stosunkowo głębokie jezioro, na tyle głębokie, że zimowy lód nie sięga dna. W miejscu tym ocieplający wpływ wody doprowadza do powstania w jednolitej niegdyś warstwie zmarzliny. Gdy jezioro ulegnie spłyceniu następuje powolne zasklepianie wytopiska zmarzliny, z góry i z boków, co w rezultacie prowadzi do pełnego zamknięcia w zmarzlinie soczewki wodnistego gruntu. Przy dużym parciu, postępującego procesu zamarzania, dojdzie w końcu do wysadzenia pagórka, którego wnętrze stanowi wyparta z dołu woda lub ziemista breja. Zamarzając tworzy on lodowy trzon pagórka
Pingo typu wschodniogrenlandzkiego (otwarte)
Tworzy się w obrębie nieciągłej wieloletniej zmarzliny, gdzie jest stały dopływ wód (np. artezyjskich) i dzięki nim narasta jądro lodowe.
Ślad po wielkim plejstoceńskim pingo odkryto w drugiej połowie lat 90. w Polsce północno-wschodniej.
- Zobacz też: bugier mrozowy.
- PWN: 3881939
- Britannica: science/pingo-ice, science/pingo, science/hydrolaccolith
- The Canadian Encyclopedia: pingo
- Treccani: pingo
- SNL: pingo
- DSDE: pingo