Puchacz białoplamy

Puchacz białoplamy

Bubo leucostictus[1]
Hartlaub, 1855
Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ptaki
Podgromada	Neornithes
Infragromada	ptaki neognatyczne
Rząd	sowy
Rodzina	puszczykowate
Podrodzina	puszczyki
Rodzaj	Bubo
Gatunek	puchacz białoplamy
Synonimy
Ketupa leucosticta Sharpe, 1869[2] * Huhua leucosticta Sharpe, 1869[2]
Kategoria zagrożenia (CKGZ)[3]
najmniejszej troski
Zasięg występowania
Kraje, w których występuje puchacz białoplamy (rzeczywisty zasięg występowania jest sporo mniejszy)
Systematyka w Wikispecies
Multimedia w Wikimedia Commons

Puchacz białoplamy^[4] (Bubo leucostictus) – gatunek średniej wielkości ptaka z rodziny puszczykowatych (Strigidae). Występuje w Afryce Subsaharyjskiej, nie jest zagrożony wyginięciem.

Puchacz białoplamy występuje niejednolicie od zachodniej Gwinei, Sierra Leone i Liberii, na wschód do Nigerii i Kamerunu, na południe do ujścia rzeki Kongo i północno-zachodniej Angoli oraz w północnej i wschodniej części Demokratycznej Republiki Konga^[5][6].

Gatunek po raz pierwszy opisał w 1855 roku niemiecki ornitolog Gustav Hartlaub na łamach „Journal für Ornithologie”^[7]. Jako miejsce typowe autor wskazał Dabocrom w Ghanie^[7]. Nie są znane gatunki siostrzane^[5]. Takson monotypowy^[6][5].

Nazwa rodzajowa: epitet gatunkowy Strix bubo Linnaeus, 1758 (łac. bubo, bubonis – puchacz < gr. βυας buas – puchacz)^[8].
Epitet gatunkowy: gr. λευκοστικτος leukostiktos – biało nakrapiany, biało cętkowany < λευκος leukos – biały; στικτος stiktos – cętkowany < στιζω stizō – tatuować^[9].

Długość ciała 40–46 cm; masa ciała samców 485–535 g, samic 525–610 g^[5]. Inne wymiary: długość skrzydła 325^[10]–330^[11] mm, długość skoku 40^[12]–49^[13] mm, długość ogona 190–200^[12] mm, długość dzioba 17–18^[12] mm. Stosunkowo mały puchacz, z relatywnie małymi stopami i krótkim dziobem. Szlara koloru ryżawego z bladymi pierścieniami, na brzegu ciemna; głowa i „uszy” ciemnobrązowe z białymi plamkami. Górne części ciała włącznie ze sterówkami brązowawe do ryżobrązowego z bladobrązowym okratowaniem, barkówki z białymi zewnętrznymi wstęgami. Ogon paskowany, z widoczną białą końcówką. Gardła białe, pierś koloru ryżobrązowego z widocznym ciemnym okratowaniem, reszta spodu ciała biała z cienkimi ryżowymi paskami i dużymi czarniawymi plamami. Skok opierzony, tęczówka jasnożółta, dziób zielonkawo-żółty^[5]. U młodych ptaków głowa i ciało białawe z wyjątkiem ryżawych plamek, kontrastujące z brązowymi skrzydłami i ogonem; upierzenie takie jak u dorosłych po 1. roku życia^[5].

Odzywa się niskim, przyspieszającym brzęczącym, przypominającym gdakanie „tok tok tok-ok-ok-okok”^[a], rzadko powtarzanym; w stanie zagrożenia odzywa się głosem przypominającym kwakanie^[5].

Ptak osiadły zamieszkujący pierwotne i wtórne nizinne lasy deszczowe, głównie przebywający przy ich krawędziach i na polanach; występuje również w lesie wzdłuż rzek i zalesionych wysp rzecznych^[5]. W Liberii obserwowany także na bagnistych obszarach dziewiczych lasów oraz na obszarach rolnych z wysokimi drzewami^[5].

Spożywa głównie owady, takie jak chrząszcze, cykady i szarańcze; w jego diecie nie zaobserwowano kręgowców^[5]. Ptaki przebywające w niewoli nie okazywały zainteresowania podczas karmienia większymi gryzoniami, ale spożywały olej palmowy^[5]. Małe stopy i słaby dziób sugerują, że ptak ten jest niezdolny do obezwładnienia dużych ptaków lub ssaków^[5]. Puchacze białoplame prowadzą nocny tryb życia, pojawiają się o zmierzchu^[5]. Polują z dogodnego miejsca znajdującego się w środkowej kondygnacji lasu, często w pobliżu polan lub ścieżek; latają nisko wzdłuż dróg i otwartych szlaków^[5]. Chwytają zdobycz, zbierając ją z liści lub bezpośrednio z ziemi; łapią owady również w powietrzu, obserwowano jak łapie karaluchy o zmierzchu^[5]. Ofiarę trzymają w szponach i dzielą ją na kawałki ostrym dziobem^[5].

Lęgi puchacza białoplamego są słabo poznane; obserwowane ptaki w kondycji rozrodczej wskazują, że okres rozrodczy w Sierra Leone przypada na okres od listopada do grudnia, w Gabonie od listopada do stycznia oraz w Demokratycznej Republice Konga w marcu i od sierpnia do września; w Liberii obserwowano pisklęta w okresie od lutego do kwietnia, natomiast młode ptaki w lipcu. Buduje gniazda najwyraźniej na ziemi^[5].

W Czerwonej księdze gatunków zagrożonych Międzynarodowej Unii Ochrony Przyrody został zaliczony do kategorii LC (ang. Least Concern – najmniejszej troski)^[3]. Globalny stan populacji nie jest znany, ale gatunek ten nie jest obserwowany zbyt często, a trend jego liczebności uznawany jest za spadkowy ze względu na utratę siedlisk^[3][14]. Rzadki w Sierra Leone i najwyraźniej również rzadki w Nigerii; uznawany za pospolitego w Liberii, maksymalnie 1 para na km² w jej północno-zachodniej części^[5]. Zważywszy, że ptaka tego jest łatwo przeoczyć, jest słabo poznany, a lęgi mniej lub bardziej nieudokumentowane – prawdopodobnie jest o wiele bardziej rozpowszechniony, niż sugerują to jego obserwacje^[5].

• J.A. Jobling (red.): The Key to Scientific Names. [w:] Birds of the World (red. S.M. Billerman et al.) [on-line]. Cornell Lab of Ornithology, Ithaca, 2021. (ang.).

• Zdjęcia i materiały multimedialne. [w:] eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).