Skowrończyk mały
Alaudala rufescens | |||
(Vieillot, 1819) | |||
Skowrończyk mały sfotografowany na wyspie Gran Canaria | |||
Systematyka | |||
Domena | eukarionty | ||
---|---|---|---|
Królestwo | zwierzęta | ||
Typ | strunowce | ||
Podtyp | kręgowce | ||
Gromada | ptaki | ||
Podgromada | Neornithes | ||
Infragromada | ptaki neognatyczne | ||
Rząd | |||
Podrząd | |||
Rodzina | skowronki | ||
Rodzaj | Alaudala | ||
Gatunek | skowrończyk mały | ||
Synonimy | |||
| |||
Podgatunki | |||
| |||
Kategoria zagrożenia (CKGZ)[3] | |||
najmniejszej troski | |||
| |||
|
Skowrończyk mały[4], skowronek karłowaty[5] (Alaudala rufescens) – gatunek małego ptaka z rodziny skowronków (Alaudidae). Zamieszkuje Półwysep Iberyjski, północną Afrykę i Bliski Wschód. Żyje na stepach i półpustyniach z niskimi, gęstymi zaroślami. W maju 2019 roku został po raz pierwszy zaobserwowany na terenie Polski (w Helu) i wciągnięty na listę krajowej awifauny[6][7][8].
Systematyka i zasięg występowania
W starszych ujęciach systematycznych gatunek ten był bardzo szeroko definiowany. Autorzy Handbook of the Birds of the World wyróżnili 16 podgatunków A. rufescens występujących od Półwyspu Iberyjskiego i północnej Afryki po wschodnie wybrzeże Chin, część autorów wydzielała jednak podgatunki ze wschodu zasięgu jako A. cheleensis (skowrończyk mongolski)[1]. W oparciu o badania Alström et al. 2021[9] podgatunki z mniej więcej środkowej części zasięgu wydzielono do osobnego gatunku o nazwie A. heinei (skowrończyk kaspijski)[4][10]. Obecnie (2023) wyróżnia się już tylko trzy podgatunki A. rufescens[10][11][12][13]:
- A. rufescens rufescens (Vieillot, 1819) – Wyspy Kanaryjskie; obejmuje takson polatzeki uznany za synonim.
- A. rufescens apetzii (A.E. Brehm, 1857) – wschodni i południowy Półwysep Iberyjski.
- A. rufescens minor (Cabanis, 1851) – Maroko do północnego Egiptu, południowa Turcja do zachodniej Arabii Saudyjskiej i zachodniego Iraku; obejmuje takson nicolli uznany za synonim.
Dawniej także pozostałe gatunki z rodzaju Alaudala – A. somalica (skowrończyk rdzawy) i A. raytal (skowrończyk malutki) – bywały uznawane za podgatunki A. rufescens, jednak wyraźnie różnią się od niego morfologią, wokalizacją i doborem siedlisk[1].
Morfologia
Skowrończyk mały jest podobny do skowrończyka krótkopalcowego, ale jest nieco ciemniejszy i ma brązowawy nalot na piersi.
Długość ciała 13–14 cm; masa ciała około 20–27 g[1][11].
Rozród
W sezonie lęgowym często wyprowadza dwa lęgi, a niekiedy nawet trzy. Budową gniazda zajmuje się samica; stanowi je mały wydrapany dołek w ziemi, w środku wyścielony roślinnością, umieszczony w pobliżu niewielkiego krzewu lub kępy roślin. W zniesieniu 2–6 jaj, zazwyczaj 3–4. Wysiadywaniem zajmuje się samica przez 13–14 dni, czasem pomaga jej w tym samiec. Opieką nad pisklętami zajmują się oboje rodzice. Młode opuszczają gniazdo po 9 dniach, czasem później (do 12 dni), ale w pełni opierzone stają się dopiero po około 15 dniach od wyklucia[11].
Status i ochrona
IUCN uznaje skowrończyka małego za gatunek najmniejszej troski (LC – Least Concern); w nowym, wąskim ujęciu systematycznym po raz pierwszy sklasyfikowała go w 2022 roku. Liczebność światowej populacji wstępnie szacowana jest na 500 000 – 999 999 dorosłych osobników. Globalny trend liczebności populacji uznawany jest za prawdopodobnie spadkowy[3].
Na terenie Polski skowrończyk mały jest objęty ścisłą ochroną gatunkową jako gatunek występujący naturalnie na terytorium państw Unii Europejskiej[14].
Zobacz też
Przypisy
- ↑ a b c d de Juana, E. & Suárez, F.: Lesser Short-toed Lark (Alaudala rufescens). [w:] del Hoyo, J., Elliott, A., Sargatal, J., Christie, D.A. & de Juana, E. (red.). Handbook of the Birds of the World Alive [on-line]. Lynx Edicions, Barcelona, 2020. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-05-08)].
- ↑ Calandrella rufescens, [w:] Integrated Taxonomic Information System [dostęp 2016-02-06] (ang.).
- ↑ a b BirdLife International, Alaudala rufescens, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2019, wersja 2021-1 [dostęp 2021-05-04] (ang.).
- ↑ a b P. Mielczarek & M. Kuziemko: Rodzina: Alaudidae Vigors, 1825 – skowronki – Larks (wersja: 2020-11-17). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2023-02-05].
- ↑ D. Lepage: Lesser Short-toed Lark Alaudala rufescens. [w:] Avibase – Światowa baza danych ptaków [on-line]. [dostęp 2020-01-15]. (ang.).
- ↑ Orzeczenia pozytywne z miesiąca: październik 2019. Komisja Faunistyczna Sekcji Ornitologicznej Polskiego Towarzystwa Zoologicznego. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-11-22)].
- ↑ Komisja Faunistyczna Sekcji Ornitologicznej Polskiego Towarzystwa Zoologicznego. Raport nr 36. Rzadkie ptaki obserwowane w Polsce w roku 2019. „Ornis Polonica”. 61, s. 117–142, 2020.
- ↑ Komisja Faunistyczna Sekcji Ornitologicznej Polskiego Towarzystwa Zoologicznego: Lista awifauny krajowej. Gatunki ptaków stwierdzone w Polsce – stan z 31.12.2022. [dostęp 2023-02-05].
- ↑ Alström i inni. Multiple species delimitation approaches applied to the avian lark genus Alaudala. „Molecular Phylogenetics and Evolution”. 154, 2021. DOI: 10.1016/j.ympev.2020.106994. (ang.).
- ↑ a b F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): IOC World Bird List (v13.1). [dostęp 2023-02-05]. (ang.).
- ↑ a b c de Juana, E. and F. Suárez: Mediterranean Short-toed Lark (Alaudala rufescens), version 1.0. [w:] Birds of the World [on-line]. Cornell Lab of Ornithology, Ithaca, NY, USA, 2021. [dostęp 2023-02-05]. (ang.).
- ↑ Handbook of the Birds of the World and BirdLife International, Handbook of the Birds of the World and BirdLife International digital checklist of the birds of the world. Version 7 [online], grudzień 2022 [dostęp 2023-02-05] .
- ↑ Clements i inni, The eBird/Clements Checklist of Birds of the World: v2022 [online], 2022 [dostęp 2023-02-05] .
- ↑ Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 16 grudnia 2016 r. w sprawie ochrony gatunkowej zwierząt (Dz.U. z 2016 r. poz. 2183).
Bibliografia
- Paul Sterry, Andrew Cleve, Andy Clements, Peter Goodfellow, Ptaki Europy: przewodnik, Warszawa 2007.
Linki zewnętrzne
- Zdjęcia, nagrania głosów i krótkie filmy. [w:] eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).
- SNL: flekkdverglerke
- GBIF: 8728578
- identyfikator iNaturalist: 546379