Sonet 129 (William Szekspir)
The expense of spirit in a waste of shame
Is lust in action: and till action, lust
Is perjured, murderous, bloody, full of blame,
Savage, extreme, rude, cruel, not to trust;
Enjoyed no sooner but despised straight;
Past reason hunted; and no sooner had,
Past reason hated, as a swallowed bait,
On purpose laid to make the taker mad.
Mad in pursuit and in possession so;
Had, having, and in quest to have extreme;
A bliss in proof, and proved, a very woe;
Before, a joy proposed; behind a dream.
- All this the world well knows; yet none knows well
- To shun the heaven that leads men to this hell.
William Shakespeare[3]
Duch się zużywa na wstydu ogromy,
Spełniwszy chuć swą; chuć zaś, nim dokona
Swojego czynu, pełna jest oskomy
Krwawej, morderczej; kłamliwa jest ona,
Podstępna, podła. Wstręt wstrząsa twem ciałem,
Ledwieś ją zażył; gonisz ją szalenie,
A dogoniwszy, gardzisz z równym szałem —
Jad, co w szaleństwo przemienia twe tchnienie,
Dzika, gdy ściga, dzika, gdy posiędzie;
Wciekła w pragnieniu i wściekła w nasycie,
Rozkosz ci daje w oczekiwań pędzie,
A gdy się spełni, obmierza ci życie,
- Wie o tem każdy, lecz nikt nie ucieka
- Od nieb, w graźń piekła strącających człeka
tłum. Jan Kasprowicz[4]
 | Zobacz w Wikiźródłach: • tłumaczenie |
Sonet 129 (incipit TH'expence of Spirit in a waſte of ſhame [a]) – jeden z cyklu 154 sonetów autorstwa Williama Szekspira. Po raz pierwszy został opublikowany w 1609 roku[5].
Treść
W sonecie tym podmiot liryczny, przez niektórych badaczy utożsamiany z autorem[6][7], bada wpływ żądzy i jej realizacji na psychikę kochanka[8][9]. Jego negatywny stosunek do seksualności może być zarówno traktowany jako wyraz przejściowego zniechęcenia poety, jak i stały element jego osobowości czy też wyraz powszechnie panujących w tych czasach poglądów jednakże nie można wykluczyć, że jego podłożem była namiętność do Czarnej Damy[8].
Analizując ten sonet w kontekście dwóch poprzednich, nie można wykluczyć, że sonety 127 i 128 są fałszywymi komplementami trawionego żądzą mężczyzny[9].
Polskie przekłady
| 1913 | Haniebnie niszczy i moc ducha trwoni | Maria Sułkowska | [10] | ||
| 1922 | Duch się zużywa na wstydu ogromy, | Jan Kasprowicz | [4] | ||
| 1948 | Jest ci sromoty pełnym marnowaniem ducha | Władysław Tarnawski | [11] | ||
| 1964 | Rozrzutność ducha, w trwonieniu bezwstydna, | Jerzy Sito | [12] | ||
| 1968 | Marnotrawienie duszy na wstydu daremność | Marian Hemar | [13] | ||
| 1979 | Trwonieniem ducha i hańbą plugawą | Maciej Słomczyński | [14] | ||
| 2011 | Haniebnym marnotrawstwem sił ducha i ciała | Stanisław Barańczak | [6] | ||
| 2015 | Żądza w swych czynach siły ducha trwoni | Ryszard Długołęcki | [15] |
Uwagi
- ↑
William Shakespeare: Shake-speares Sonnets. Neuer before Imprinted. (A Louers Complaint. By William Shake-speare.). Londyn: 1609.
Przypisy
- ↑ Wiktor Hahn: Shakespeare w Polsce : bibliografia. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1958, s. 36-38.
- ↑ Wanda Krajewska: Recepcja literatury angielskiej w Polsce w okresie modernizmu (1887-1918): informacje, sạdy, przekłady. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1972, s. 228.
- ↑ Charles Knox Pooler (red.): The Works of Shakespeare: Sonnets. Londyn: Methuen & Company, 1918, seria: The Arden Shakespeare [1st series]. OCLC 4770201.
- ↑ a b Jan Kasprowicz: William Shakespeare Sonety z angielskiego przełożył Jan Kasprowicz. Warszawa: Instytut Wydawniczy „Bibljoteka Polska“, 1922.
- ↑ Roman Dyboski: O sonetach i poematach Szekspira.. Warszawa: Gebethner&Wolff, 1914, s. 28, 81.
- ↑ a b Stanisław Barańczak: William Shakespeare Sonety Przekład, wstęp i opracowanie Stanisław Barańczak. Kraków: Wydawnictwo a5, 2011. ISBN 978-83-61298-50-2.
- ↑ Henryk Zbierski: William Shakespeare. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1988, s. 552-577. ISBN 83-214-0524-X.
- ↑ a b Shakespeare's Sonnets – Sonnet CXXIX. Oxquarry Books Ltd. [dostęp 2021-01-13]. (ang.).
- ↑ a b Katherine Duncan-Jones: Shakespeare's Sonnets. Londyn, Nowy Jork, Delhi, Sydney: Bloomsbury, 2015, s. 364-365, seria: The Arden Shakespeare. ISBN 978-1-4080-1797-5.
- ↑ Maria Sułkowska (MUS): Sonety Shakespeare’a I-CXXXIV i CXXXVII-CLIV. Kraków: G. Gebethner i spółka, 1913.
- ↑ Fragment spuścizny Władysława Tarnawskiego. Sonety, „Lukrecja”, „Wenus i Adonis”. Autograf, 3 zeszyty. Dar Joanny Tarnawskiej. Dzieła W. Sheakespeare’a w przekładzie W. Tarnawskiego.. Biblioteka Jagiellońska Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2021-01-13]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-06-16)].
- ↑ Jerzy S. Sito: William Shakespeare Sonety wybrał i opracował Jerzy S. Sito, wstępem poprzedził Jan Kott. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1964.
- ↑ Marian Hemar: Sonety Szekspira. Londyn: Polska Fundacja Kulturalna, 1968.
- ↑ Maciej Słomczyński: Shakespeare William - Dzieła tom 1 Sonety. Warszawa: Wydawnictwo Literackie, 1979.
- ↑ Ryszard Długołęcki: William Shakespeare Sonety przekład Ryszard Długołęcki. Bydgoszcz: Arspol, 2015. ISBN 978-83-936744-1-1.
Linki zewnętrzne
- Shakespeare's Sonnets – pełny tekst wraz z komentarzem. Oxquarry Books Ltd. [dostęp 2021-01-13]. (ang.).
- p
- d
- e
|
