Tadeusz Czołowski

Tadeusz Mieczysław Czołowski
podpułkownik pilot podpułkownik pilot
Data i miejsce urodzenia

27 grudnia 1904
Lwów

Data i miejsce śmierci

23 lutego 1976
Chicago

Przebieg służby
Siły zbrojne

Wojsko Polskie
Polskie Siły Zbrojne

Formacja

Lotnictwo Wojska Polskiego
RAF

Jednostki

4. pułk lotniczy
3. pułk lotniczy
dywizjon 305

Stanowiska

dowódca dywizjonu

Główne wojny i bitwy

II wojna światowa

Odznaczenia
Polowa Odznaka Pilota Odznaka honorowa za Rany i Kontuzje
Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski Krzyż Walecznych (od 1941, trzykrotnie) Medal Lotniczy (czterokrotnie) Krzyż Wybitnej Służby Lotniczej (Wielka Brytania)

Tadeusz Mieczysław Czołowski (ur. 27 grudnia 1904 we Lwowie, zm. 23 lutego 1976 w Chicago) – podpułkownik pilot Wojska Polskiego, dowódca dywizjonu 305, kawaler Virtuti Militari, odznaczony Distinguished Flying Cross.

Życiorys

Karierę wojskową rozpoczął od służby w piechocie[1]. W 1927 r. ukończył kurs pilotażu dla oficerów innych broni i został przydzielony do 41. eskadry w 4. pułku lotniczego. Pełnił tam funkcję oficera taktycznego, w listopadzie 1933 r. objął dowództwo pierwszego plutonu. Jego pluton wykonywał prace fotogrametryczne dla Wojskowego Instytutu Geograficznego[2]. W 1935 r. otrzymał awans na stopień kapitana[3]. Od maja do czerwca 1936 r. pełnił czasowo obowiązki dowódcy 43. eskadry towarzyszącej[4]. Od października 1937 r. służył jako dowódca II/4 dywizjonu towarzyszącego[5]. W marcu 1939 r. został dowódcą dywizjonu towarzyszącego w 3. pułku lotniczym.

Po wybuchu II wojny światowej pełnił obowiązki zastępcy dowódcy oddziału lotnictwa myśliwskiego Bazy nr 3[6]. W trakcie wojny obronnej Polski wykonał 3 loty rozpoznawcze na rzecz dowództwa Armii „Lublin”. Po zakończeniu walk przedostał się przez Rumunię do Francji. Został skierowany do Afryki, gdzie w Marrakeszu w grudniu 1939 r. zorganizował polską szkołę pilotów. Obowiązki jej dowódcy pełnił do czerwca 1940 r.[7]

Po upadku Francji został ewakuowany do Wielkiej Brytanii. Zgłosił się do służby w Polskich Siłach Powietrznych, otrzymał numer służbowy RAF P-1079. 23 sierpnia rozpoczął naukę w Szkole Nawigacji Powietrznej. Po jej ukończeniu w 1941 r. otrzymał przydział do dywizjonu 305[8]. 10 kwietnia 1942 r., podczas nalotu na Essen, jego Wellington o znakach SM-U został ciężko uszkodzony przez nocne myśliwce nad wybrzeżem Danii i pilot był zmuszony wodować na kanale La Manche. Cała załoga została uratowana[9], on sam został ranny[10]. 1 sierpnia objął stanowisko dowódcy eskadry[11]. 28 sierpnia brał udział w nalocie na Saarbrücken, ostrzał nocnego myśliwca spowodował śmierć tylnego strzelca oraz pożar Wellingtona o znakach SM-N. Tadeusz Czołowski rozkazał załodze wyskoczyć ze spadochronami. On i drugi pilot, będąc przekonani że strzelec jest tylko ranny, zdławili pożar i doprowadzili maszynę na lotnisko. Jeden z członków załogi, którzy wyskoczyli z samolotu, zdołał wydostać się z okupowanej Europy i powrócił do Wielkiej Brytanii[12].

18 stycznia 1943 r. objął dowództwo nad dywizjonem 305[13]. To stanowisko zajmował do 28 sierpnia. Wraz z ukończeniem tury lotów bojowych zdał dowództwo mjr. Kazimierzowi Konopaskowi[14]. W sierpniu 1943 r. objął stanowisko zastępcy dyrektora nauk Wyższej Szkoły Lotniczej. Następnie od marca 1944 r. do czerwca 1945 r. służył jako oficer łącznikowy w 2. Grupie Taktycznej RAF[15].

Po zakończeniu działań wojennych nie zdecydował się na powrót do Polski i pozostał na emigracji. Wyjechał w 1952 r. do Stanów Zjednoczonych, zamieszkał w Chicago. Brał aktywny udział w budowaniu polskich środowisk kombatanckich w USA. Zmarł 23 lutego 1976 r.[16]

Życie prywatne

W 1933 r. poślubił Wiktorię, z którą miał dwóch synów[16].

Ordery i odznaczenia

Za swą służbę otrzymał odznaczenia[17]:

Przypisy

  1. ↑ Oficerowie służby stałej przeniesieni do lotnictwa (1924-1945). Polskie Siły Powietrzne w II wojnie światowej. [dostęp 2024-04-15]. (pol.).
  2. ↑ Pawlak 1989 ↓, s. 292.
  3. ↑ Rybka, Stepan 2003 ↓, s. 319.
  4. ↑ Pawlak 1989 ↓, s. 309.
  5. ↑ Pawlak 1989 ↓, s. 267.
  6. ↑ Pawlak 1991 ↓, s. 465.
  7. ↑ Pawlak 1991 ↓, s. 523.
  8. ↑ Krzystek 2012 ↓, s. 145.
  9. ↑ Zieliński 2004 ↓, s. 24.
  10. ↑ ASN Wikibase Occurrence # 202425. Aviation Safety Network. [dostęp 2024-04-15]. [zarchiwizowane z tego adresu]. (ang.).
  11. ↑ Zieliński, Krzystek 2002 ↓, s. 46.
  12. ↑ Zieliński 2004 ↓, s. 30.
  13. ↑ Król 1990 ↓, s. 186.
  14. ↑ Zieliński 2004 ↓, s. 37.
  15. ↑ Zieliński, Krzystek 2002 ↓, s. 47.
  16. ↑ a b W/Cdr. Tadeusz Mieczysław Czołowski VM DFC. Aircrew Remembered. [dostęp 2024-04-15]. (ang.).
  17. ↑ Czołowski Tadeusz Mieczysław. Personel Polskich Sił Powietrznych w Wielkiej Brytanii 1940-1947. [dostęp 2024-04-14]. (pol.).
  18. ↑ POSTANOWIENIE PREZYDENTA RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ z dnia 12 maja 1995 r. o nadaniu orderów i odznaczeń. Monitor Polski. [dostęp 2024-04-15]. (pol.).

Bibliografia

  • Wacław Król: Polskie dywizjony lotnicze w Wielkiej Brytanii 1940-1945. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1990. ISBN 83-11-07695-2. OCLC 834110269.
  • Tadeusz Jerzy Krzystek, [Anna Krzystek]: Polskie Siły Powietrzne w Wielkiej Brytanii w latach 1940-1947 łącznie z Pomocniczą Lotniczą Służbą Kobiet (PLSK-WAAF). Sandomierz: Stratus, 2012. ISBN 978-83-61421-59-7. OCLC 276981965.
  • Jerzy Pawlak: Polskie eskadry w latach 1918-1939. Warszawa: Wydawnictwa Komunikacji i Łączności, 1989. ISBN 83-206-0760-4. OCLC 69601095.
  • Jerzy Pawlak: Polskie eskadry w Wojnie Obronnej 1939. Warszawa: Wydawnictwa Komunikacji i Łączności, 1991. ISBN 83-206-0795-7. OCLC 830072566.
  • Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Awanse oficerskie w Wojsku Polskim 1935–1939. Kraków: Fundacja CDCN: „Księgarnia Akademicka”, 2003. ISBN 83-7188-691-8. OCLC 831137079.
  • Józef Zieliński, Tadeusz Krzystek: Dowódcy dywizjonów Polskich Sił Powietrznych na Zachodzie = Commanders of the Polish Air Force squadrons in the West. Poznań: Bellona, 2002. ISBN 83-11-09553-1. OCLC 52033660.
  • Józef Zieliński: 305 Dywizjon Bombowy Ziemi Wielkopolskiej i Lidzkiej im. Marszałka Józefa Piłsudskiego. Warszawa: Bellona, 2004. ISBN 83-11-09813-1. OCLC 830544805.