Toksydrom

Schemat diagnostyczny najczęstszych toksydromów

Toksydrom (zbitka słów "toksyczny" i "syndrom") – jest to zespół objawów klinicznych, charakterystyczny dla zatrucia pewną grupą trucizn[1]. Termin ten po raz pierwszy został użyty przez Mofensona i Greenshera w roku 1970[2]. Często jest skutkiem nadużycia narkotyków lub leków.

Bardzo często u pacjentów występują zespoły mieszane[3].

Przykłady

Toksydromy[4]
Objawy toksydromu Ciśnienie krwi Tętno Liczba oddechów Temperatura Szerokość źrenic Szmery jelitowe Obfite poty
antycholinergicznego ~ wzrost ~ wzrost szerokie ciche spadek
cholinergicznego ~ ~ ~ ~ wąskie głośne wzrost
halucynogennego (substancje psychoaktywne) wzrost wzrost wzrost ~ szerokie głośne ~
sympatykomimetycznego wzrost wzrost wzrost wzrost szerokie głośne wzrost
uspokajająco-nasennego spadek spadek spadek spadek ~ ciche spadek

Do częstych toksydromów zalicza się również:

Antycholinergiczny

 Główny artykuł: Zespół antycholinergiczny.

Objawy toksydromu antycholinergicznego obejmują rozmycie obrazu, ściszone szmery jelitowe, majaczenia, suchość skóry, gorączkę, zaczerwienienie skóry, halucynacje, niedrożność jelit, utratę pamięci, rozszerzenie źrenic, mioklonie, zatrzymanie moczu, psychozę, drgawki, śpiączkę, nadciśnienie, hipertermię i tachykardię. Substancjami mogącymi wywołać ten toksydrom są leki przeciwhistaminowe, przeciwpsychotyczne, antydepresanty, leki przeciwparkinsonowskie, atropina, bieluń i skopolamina[6][8][9].

Cholinergiczny

 Główny artykuł: Zespół cholinergiczny.

Objawy toksydromu cholinergicznego obejmują śluzotok oskrzelowy, splątanie, biegunkę, wymioty, łzawienie, miozę, drżenia pęczkowe, ślinotok, drgawki, wzmożone oddawanie moczu i osłabienie. Powikłaniami są bradykardia, hipotermia i tachypnoe. Czynnikami odpowiedzialnymi za ten rodzaj zatruć są karbaminiany, grzyby[10] i związki fosforoorganiczne[6][11].

Halucynogenny

Objawami toksydromu halucynogennego są wzmożone szmery jelitowe, mydriasis, oczopląs, hipertermia, nadciśnienie, tachykardia, tachypnoe, dezorientacja, synestezja, halucynacje, dysforia, panika i drgawki. Substancjami mogącymi wywołać ten toksydrom są fencyklidyna, LSD, meskalina, ketamina[5].

Opioidowy

Objawami przedawkowania opioidów jest klasyczna triada obejmująca śpiączkę, szpilkowate źrenice i niewydolność oddechową[8], jak również odmienne stany świadomości, wstrząs, obrzęk płuc, osłupienie, porażenie perystaltyki jelit, zatrzymanie moczu, nudności, wymioty, bladość skóry, zawroty głowy, bradykardię, hipotensję i hipotermię[6].

Uspokajająco-nasenny

Objawami tego zespołu są: ataksja, zaburzenia widzenia, dezorientacja, majaczenia, zaburzenia funkcji OUN, podwójne widzenie, dysestezje, halucynacje, oczopląs, parestezje, sedacja, bełkotliwa mowa, śpiączka, stupor, bezdech. Ten toksydrom wywołać mogą leki przeciwpadaczkowe, barbiturany, benzodiazepiny, etanol, kwas 4-hydroksybutanowy, metakwalon. Dwie ostatnie substancje mogą dodatkowo wywołać drgawki[12][13].

Sympatykomimetyczny

 Główny artykuł: Zespół sympatykomimetyczny.

Objawami tego zespołu jest lęk, urojenia, nadmierna potliwość, wzmożenie odruchów, mydriasis, paranoja, piloerekcja i drgawki, nadciśnienie, tachykardia. Wywołać go mogą: kokaina, amfetamina, efedryna, metamfetamina, fenylopropanolamina, pseudoefedryna, salbutamol. Toksydrom sympatykomimetyczny jest bardzo podobny do toksydromu antycholinergicznego, odróżnia go tylko wzmożony szmer jelitowy i zwiększona potliwość[6][8][14].

Przypisy

  1. ↑ Uniwersytet Pedagogiczny im. Komisji Edukacji Narodowej (Kraków). WydawnictwoU.P.K.E.N.(K.). W. Naukowe. Uniwersytet Pedagogiczny im. Komisji Edukacji Narodowej (Kraków). WydawnictwoU.P.K.E.N.(K.). W., Zespół uzależnienia od alkoholu wśród dorosłych, Kraków: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Pedagogicznego, 2016, ISBN 978-83-7271-961-4, OCLC 946423767 [dostęp 2020-05-12] .
  2. ↑ H.C.H.C. Mofenson H.C.H.C., J.J. Greensher J.J., The nontoxic ingestion, „Pediatric Clinics of North America”, 17 (3), 1970, s. 583–590, DOI: 10.1016/s0031-3955(16)32453-1, ISSN 0031-3955, PMID: 5491430 [dostęp 2020-05-12] .
  3. ↑ MarcinM. Wojnar MarcinM. i inni, Standardy postępowania wobec osób używających nowych substancji psychoaktywnych (NSP) : poradnik dla pracowników medycznych, Warszawa: [Samodzielny Wojewódzki Zespół Publicznych Zakładów Psychiatrycznej Opieki Zdrowotnej], 2018, ISBN 978-83-952967-0-3, OCLC 1111755419 [dostęp 2020-05-12] .
  4. ↑ Lewis R.L.R. Goldfrank Lewis R.L.R., Goldfrank's toxicologic emergencies, wyd. 6th ed, Stamford, Conn.: Appleton & Lange, 1998, ISBN 0-8385-3148-2, OCLC 37910804 [dostęp 2020-05-12] .
  5. ↑ a b WillW. Coolidge WillW., RyanR. Waybright RyanR., Toxidromes and drug overdose management [online], 2011 [dostęp 2020-05-12] .
  6. ↑ a b c d e Dr ArturD.A. Cieślewicz Dr ArturD.A., Zatrucia lekami, alkoholem i innymi substancjami [online] [dostęp 2020-05-12] .
  7. ↑ PiotrP. Burda PiotrP., Wstępna diagnostyka w ostrych zatruciach i podejrzeniach zatruć ksenobiotykami, „Medycyna po Dyplomie”, 2013 [dostęp 2020-05-12] .
  8. ↑ a b c S. Matthew.S.M. Stead S. Matthew.S.M., Matthew SM.S. Kaufman Matthew SM.S., First aid for the emergency medicine clerkship, wyd. 2nd ed, New York: McGraw-Hill Medical Pub. Division, 2006, ISBN 978-0-07-149157-0, OCLC 71296033 [dostęp 2020-05-12] .
  9. ↑ DorotaD. Klimaszyk DorotaD., Zespół antycholinergiczny (ostry) [online], mp.pl, 6 sierpnia 2018 [dostęp 2020-05-12] .
  10. ↑ BeataB. Marciniak BeataB. i inni, Zatrucia wybranymi grzybami o działaniu neurotropowym i halucynogennym, „Medycyna Pracy”, 61 (5), 2010 [dostęp 2020-04-12] [zarchiwizowane z adresu 2016-10-19] .
  11. ↑ DorotaD. Klimaszyk DorotaD., Zespół cholinergiczny (ostry) [online], mp.pl, czerwiec 2018 [dostęp 2020-05-12] .
  12. ↑ Dr ChrisD.Ch. Nickson Dr ChrisD.Ch., Sedative Toxidrome [online], 25 sierpnia 2019 [dostęp 2020-05-12] .
  13. ↑ Dr JamesD.J. Wheeler Dr JamesD.J., CME: Toxidromes [online], 1 grudnia 2015 [dostęp 2020-05-12] .
  14. ↑ PatrickP. C PatrickP., Toxcards: Sympathomimetic vs. Anticholinergic Toxidromes [online], 28 lutego 2017 [dostęp 2020-05-12] .

Przeczytaj ostrzeżenie dotyczące informacji medycznych i pokrewnych zamieszczonych w Wikipedii.