Waleń
| Eubalaena | |||
| J.E. Gray, 1864[1] | |||
 Waleń japoński (E. japonica) | |||
| Systematyka | |||
| Domena | eukarionty | ||
|---|---|---|---|
| Królestwo | zwierzęta | ||
| Typ | strunowce | ||
| Podtyp | kręgowce | ||
| Gromada | ssaki | ||
| Podgromada | żyworodne | ||
| Infragromada | |||
| Rząd | parzystokopytne | ||
| Podrząd | Whippomorpha | ||
| Infrarząd | walenie | ||
| Parvordo | fiszbinowce | ||
| Rodzina | walowate | ||
| Rodzaj | waleń | ||
| Typ nomenklatoryczny | |||
| Balaena australis Desmoulins, 1822 | |||
| Synonimy | |||
| | |||
| Gatunki | |||
| |||
| Zasięg występowania | |||
 Eubalaena japonica Eubalaena glacialis Eubalaena australis | |||
| |||
| |||
Waleń[7] (Eubalaena) – rodzaj ssaków z rodziny walowatych (Balaenidae).
Zasięg występowania
Rodzaj obejmuje gatunki występujące w wodach półkuli południowej, północnym Atlantyku i północnym Pacyfiku[8][9][10].
Morfologia
Długość ciała 1410–1900 cm; masa ciała 60000–80000 kg[9][11].
Systematyka
Rodzaj zdefiniował w 1864 roku angielski zoolog John Edward Gray w artykule poświęconym waleniom obserwowanym w morzach otaczających Wyspy Brytyjskie, opublikowanym w czasopiśmie Proceedings of the Zoological Society of London[1]. Gatunkiem typowym jest (oznaczenie monotypowe) waleń południowy (E. australis).
Nazewnictwo
- Eubalaena: gr. ευ eu ‘ładny, piękny’; rodzaj Balaena Linnaeus, 1758 (wal)[12].
- Hunterus (Hunterius): dr John Hunter (1728–1793), anatom i chirurg, studiował anatomię wielorybów[13]. Gatunek typowy (oznaczenie monotypowe): Hunterus temminckii J.E. Gray, 1864 (= Balaena australis Desmoulins, 1822).
- Macleayius (Macleayanus): William Sharp Macleay (1792–1865), brytyjsko-australijski zoolog[14]. Gatunek typowy (oryginalne oznaczenie): Macleayius australiensis J.E. Gray, 1865 (= Balaena australis Desmoulins, 1822).
- Halibalaena: gr. ἁλι- hali- ‘morski-’, od ἁλς hals, ἁλος halos ‘morze’; rodzaj Balaena Linnaeus, 1758 (wal)[15]. Gatunek typowy (oznaczenie monotypowe): Balaena britannica J.E. Gray, 1870 (= Balaena glacialis O.F. Müller, 1776).
Podział systematyczny
Do rodzaju należą następujące występujące współcześnie gatunki[16][11][8]:
| Grafika | Gatunek | Autor i rok opisu | Nazwa zwyczajowa[7] | Podgatunki[9][8][11] | Rozmieszczenie geograficzne[9][8][11] | Podstawowe wymiary[9][11][c] | Status IUCN[17] |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | Eubalaena glacialis | (O.F. Müller, 1776) | waleń biskajski | gatunek monotypowy | północny Ocean Atlantycki, na zachodzie od Nowej Szkocji do Zatoki Meksykańskiej i Bermudów, na wschodzie na południe do 23° szerokości geograficznej północnej (Sahara Zachodnia); sporadycznie w Grenlandii, Islandii i Norwegii | DC: 1500–1600 cm MC: do 70000 kg | CR |
 | Eubalaena japonica | (Lacépède, 1818) | waleń japoński | gatunek monotypowy | północny Ocean Spokojny, od wysp Ogasawara i Riukiu (Japonia) na północ do Morza Beringa i Zatoki Alaskańskiej, rzadko na południe do Kalifornii Dolnej (Meksyk) na wschodnim Oceanie Spokojnym | DC: 1410–1900 cm MC: do 80000 kg | EN |
 | Eubalaena australis | (Desmoulins, 1822) | waleń południowy | gatunek monotypowy | półkula południowa, głównie na 20–60° szerokości geograficznej południowej (niższe szerokości geograficzne w Ameryce Południowej); latem na Antarktydzie do 65° szerokości geograficznej południowej | DC: 1500–1650 cm MC: około 60000 kg | LC |
Kategorie IUCN: LC – gatunek najmniejszej troski, EN – gatunek zagrożony, CR – gatunek krytycznie zagrożony.
Opisano również gatunki wymarłe:
- Eubalaena ianitrix Bisconti, Lambert & Bosselaers, 2017[18] (pliocen)
- Eubalaena shinshuensis Kimura, Narita, Fujita & Hasegawa, 2007[19] (miocen/pliocen).
Uwagi
Przypisy
- ↑ a b J.E. Gray. On the Cetacea which have been observed in the seas surrounding the British Islands. „Proceedings of the Zoological Society of London”. 1864, s. 201, 1864. (ang.).
- ↑ J.E. Gray. Notes on the Whalebone-Whales; with a synopsis of the species. „The Annals and Magazine of Natural History”. Thirth Series. 14, s. 349, 1864. (ang.).
- ↑ J.E. Gray: Catalogue of seals and whales in the British Museum. London: The Trustees, 1866, s. 78, 98. (ang.).
- ↑ J.E. Gray. Notice of the Atlas and other Cervical Vertebrae of a Right Whale in the Museum of Sydney, New South Wales. „Proceedings of the Zoological Society of London”. 1864, s. 589, 1865. (ang.).
- ↑ J.E. Gray. Notice of the skeleton of the New Zealand Right Whale (Macleayius australiensis) and other whales, and other New Zealand marine Mammalia. „Proceedings of the Zoological Society of London”. 1873, s. 140, 1873. (ang.).
- ↑ Mammalia. W: A.F. Marschall: Nomenclator zoologicus continens nomina systematica generum animalium tam viventium quam fossilium, secundum ordinem alphabeticum disposita, sub auspiciis et sumptibus C. R. Societatis zoologico-botanicae conscriptus a comite Augusto de Marschall. Vindobonae: typis C. Ueberreuter (M. Salzer), 1873, s. 8. (łac.).
- ↑ a b W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 186. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
- ↑ a b c d C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 2: Eulipotyphla to Carnivora. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 280. ISBN 978-84-16728-35-0. (ang.).
- ↑ a b c d e B. Curry & R. Brownell Jr: Family Balaenidae (Right and Bowhead Whales). W: D.E. Wilson & R.A. Mittermeier (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 4: Sea Mammals. Barcelona: Lynx Edicions, 2014, s. 209–211. ISBN 978-84-96553-93-4. (ang.).
- ↑ D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Genus Eubalaena. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2021-03-21]. (ang.).
- ↑ a b c d e Class Mammalia. W: Lynx Nature Books: All the Mammals of the World. Barcelona: Lynx Edicions, 2023, s. 566. ISBN 978-84-16728-66-4. (ang.).
- ↑ Palmer 1904 ↓, s. 272.
- ↑ Palmer 1904 ↓, s. 332.
- ↑ Palmer 1904 ↓, s. 391.
- ↑ Palmer 1904 ↓, s. 306.
- ↑ N. Upham, C. Burgin, J. Widness, M. Becker, J. Zijlstra & D. Huckaby: Treeview of Mammalian Taxonomy Hierarchy. [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 1.13) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2024-09-06]. (ang.).
- ↑ Taxonomy: Eubalaena – Genus. The IUCN Red List of Threatened Species. [dostęp 2024-09-05]. (ang.).
- ↑ M. Bisconti, O. Lambert & M. Bosselaers. Revision of "Balaena" belgica reveals a new right whale species, the possible ancestry of the northern right whale, Eubalaena glacialis, and the ages of divergence for the living right whale species. „PeerJ”. 5, s. e3464, 2017. DOI: 10.7717/peerj.3464. (ang.).
- ↑ T. Kimura, K. Narita, T. Fujita, Y. Hasegawa. 長野県上水内郡信州新町の権田累層（上部中新統∼ 下部鮮新統）産セミクジラ属（Eubalaena）の一新種 / A new species of Eubalaena (Cetacea: Mysticeti: Balaenidae) from the Gonda Formation (latest Miocene-early Pliocene) of Japan. „群馬県立自然史博物館研究報告 / Bulletin of the Gunma Museum of Natural History”. 11, s. 15-27, 2007. (jap. • ang.).
Bibliografia
- T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 1–984, 1904. (ang.).
- Britannica: animal/Eubalaena
- БРЭ: 4931949
