Wieża Zygmuntowska na Wawelu
Ten artykuł dotyczy wieży katedry na Wawelu. Zobacz też: Wieża Zygmunta III Wazy Zamku Królewskiego na Wawelu. |
nr rej. A-7 20.II.1933 | |||
Widok wieży od zachodu, spod Bramy Wazów | |||
Państwo | Polska | ||
---|---|---|---|
Województwo | |||
Miejscowość | Wawel, Kraków | ||
Ukończenie budowy | XIV wiek | ||
Ważniejsze przebudowy | I połowa XVI wieku, 1899 | ||
Plan budynku | |||
Położenie na mapie Starego Miasta w Krakowie | |||
Położenie na mapie Polski | |||
Położenie na mapie województwa małopolskiego | |||
Położenie na mapie Krakowa | |||
50°03′17,70″N 19°56′07,98″E/50,054917 19,935550 | |||
|
Wieża Zygmuntowska – wieża w katedrze na Wawelu, druga co do wielkości, została wzniesiona w 1 połowie XIV wieku jako baszta obronna.
Historia
Do 1 ćwierci XV wieku była wieżą obronną wchodzącą w skład fortyfikacji wawelskich. Za rządów biskupa Wojciecha Jastrzębca przeszła na własność katedry wawelskiej wraz z przyległymi murami zostając włączona w obręb kościoła. Zawieszono w niej cztery katedralne dzwony i przekształcono w dzwonnicę. W XVI wieku wieżę podwyższono, aby móc zawiesić Dzwon Zygmunt. Powstała wówczas dębowa konstrukcja wsporcza, nie stykająca się z murami wieży, zachowana do dziś. W latach 1895–1899 prowadzono prace nad konserwacją wieży, którą przykryto nowym hełmem projektu Sławomira Odrzywolskiego. Hełm łączy w sobie elementy różnych stylów.
Dzwony
Na wieży zawieszonych jest obecnie 5 dzwonów[1]:
Nazwa | Masa | Średnica | Rok odlania | Odlewnia |
---|---|---|---|---|
Zygmunt | 9650 kg | 242 cm | 1520 | Hans Behem |
Stanisław | 6000 kg | 189 cm | 1463 | nieznana* |
Kardynał | 3400 kg | 160 cm | 1455 | nieznana* |
Urban | 2628 kg | 167,5 cm | 1757 | Johannes Weidner & Samuel Scholtz |
Wacław | 1800 kg | 139 cm | 1462 | nieznana* |
Dzwon Zygmunt
- Osobny artykuł: Dzwon Zygmunt.
Dzwon Stanisław
Zwany również Tęczyński, Półzygmunt. Ufundowany w roku 1463 przez kasztelana krakowskiego Jana Tęczyńskiego w intencji zbawienia duszy jego zamordowanego brata Andrzeja. Do jego wykonania użyto materiału ze starszego dzwonu Nawoja. Nazwany imieniem świętego Stanisława, patrona katedry i Polski.
Dzwon Kardynał
Odlany w roku 1455 z fundacji Kapituły Katedralnej i dedykowany kardynałowi Zbigniewowi Oleśnickiemu. Uszkodzony w XIX wieku przez oderwany fragment serca Dzwonu Zygmunt.
Dzwon Urban
Ufundowany przez Kazimierza Wielkiego około roku 1364. Nazwany imieniem papieża Urbana V w dowód wdzięczności za jego zgodę na utworzenie Akademii Krakowskiej. Początkowo zawieszony w Niepołomicach, przeniesiony przez kardynała Zbigniewa Oleśnickiego na Wawel około roku 1450. Od wieków był najczęściej używanym dzwonem katedry. Był trzykrotnie przelewany, po raz ostatni w roku 1757 i w tej postaci dotrwał do czasów obecnych. Wśród licznych dekoracji na dzwonie wyróżnia się pobożne wezwanie: „Strzeż nas Panie, jak źrenicy oka”, które jest intencją twórców dzwonu.
W 2022 roku dzwon został wyremontowany i przywrócony do użytku, od tej pory dzwoni co niedzielę o godzinie 9:50 oraz w ważniejsze uroczystości z Dzwonem Zygmunt[2].
Dzwon Wacław
Zwany też Głownik, Homicidalis. Odlany około roku 1460 z fundacji Kapituły Katedralnej i jej kanonika Jakuba z Sienna. Nazwany na cześć świętego Wacława, patrona katedry. Nazwa Głownik przylgnęła do niego w 1462 roku, gdy bił podczas ścinania mieszczan skazanych za zabójstwo wojewody Andrzeja Tęczyńskiego.
Galeria
- Dzwon Zygmunt
- Dzwon Urban
- Dzwon Kardynał
- Dzwon Stanisław i dzwon Wacław
- Wieża Zygmuntowska (po lewej), obok niej Wieża Zegarowa i Wieża Srebrnych Dzwonów
Przypisy
Zobacz też
Bibliografia
- Michał Rożek - Krakowska katedra na Wawelu Kraków 2009
- Krzysztof J. Czyżewski - Królewska katedra na Wawelu Kraków 1999
- p
- d
- e
Historia |
| ||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Architektura zewnętrzna |
| ||||||||||
Architektura wewnętrzna |
| ||||||||||
Przedmioty związane z kultem |
| ||||||||||
Liturgia |
|