Witania ospała

Witania ospała

Systematyka[1][2]
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	astropodobne
Rząd	psiankowce
Rodzina	psiankowate
Rodzaj	witania
Gatunek	witania ospała
Nazwa systematyczna
Withania somnifera (L.) Dunal, 1582 DC. Prodr. 13(1): 453. 1852
Systematyka w Wikispecies
Multimedia w Wikimedia Commons

Witania ospała (Withania somnifera), ashwagandha (sanskr. ashwa ‘koń’, gandha ‘zapach’^[a])^[3], żeń-szeń indyjski^[3], śpioszyn lekarski^[3], wiśnia zimowa^[3][4] – gatunek rośliny z rodziny psiankowatych (Solanaceae). Naturalnie występuje w suchych rejonach klimatu tropikalnego oraz subtropikalnego^[3], tj. w Afryce, Azji (sięgając na wschodzie do Indii i Sri Lanki), a także w południowej Europie (Hiszpania, Włochy i Grecja)^[5]. Jest to niewielki krzew o wydłużonych, matowych liściach oraz kwiatach w kształcie dzwonków, rozwijających się w pomarańczowo-czerwone, okrągłe owoce^[3].

Korzenie oraz owoce tego gatunku wykorzystywane są w hinduskiej medycynie ludowej (Ayurweda) oraz jako suplement diety. Z uwagi na zawartość wielu biologicznie czynnych związków chemicznych (m.in. alkaloidów, witanolidów, sitoinozydów oraz saponin) witania jest uznawana za adaptogen^[3].

Badanie z wykorzystaniem podwójnie ślepej próby z placebo, przeprowadzone na pacjentach cierpiących z powodu podwyższonego stresu wykazało, że podawanie przez 60 dni stężonego ekstraktu z korzenia witanii obniża poziom tribuliny (białka będącego klinicznym wskaźnikiem lęku) w mózgu, a także kortyzolu (tzw. „hormonu stresu”) w osoczu krwi^[6].

Kolejne badanie przeprowadzone z wykorzystaniem podwójnej ślepej próby z placebo wykazało, że ekstrakt z witanii zwiększa tolerancję organizmu na wysiłek i wytrzymałość na zmęczenie. Badaniu zostały poddane osoby regularnie ćwiczące na siłowni. W grupie stosującej ashwagandhę zaobserwowano istotny statystycznie wzrost siły mięśni oraz masy mięśniowej (zwiększenie obwodów bicepsów oraz klatki piersiowej), a także wzrost poziomów testosteronu oraz kinazy kreatynowej w osoczu krwi, w porównaniu z grupą kontrolną^[7].

Sproszkowany korzeń witanii, stosowany przez 30 dni, obniża średnio o 12% poziom glukozy we krwi u pacjentów, a zatem daje zbliżone wyniki do glibenklamidu – leku przeciwcukrzycowego, stymulującego wydzielanie insuliny przez trzustkę, stosowanego w cukrzycy typu 2^[8].

Inne postulowane właściwości lecznicze (dotyczące m.in. poprawy funkcji poznawczych, zwiększenia odporności, wspomagania płodności oraz funkcji seksualnych) nie zostały potwierdzone w badaniach naukowych. W badaniach na modelach zwierzęcych oraz liniach komórkowych zaobserwowano właściwości antyoksydacyjne, antybakteryjne i antynowotworowe, jednak nie potwierdzono ich w badaniach klinicznych na ludziach^[9].

Do najczęściej opisywanych skutków ubocznych wynikających ze stosowania ashwagandhy zalicza się nudności, wymioty i zaburzenia żołądkowo-jelitowe. Ponadto może wchodzić w interakcje z lekami oddziałującymi na ośrodkowy układ nerwowy^[9].