Wkroczenie wojsk ukraińskich do obwodu kurskiego

Ten artykuł dotyczy trwającego wydarzenia. Informacje w nim zamieszczone mogą się zmienić lub zdezaktualizować wraz z postępem zdarzenia, a początkowe doniesienia mogą być niepewne. Ostatnie zmiany tego artykułu mogą nie odzwierciedlać najbardziej aktualnych informacji.

Ten artykuł od 2024-09 wymaga modyfikacji na podstawie najświeższych informacji.

Niektóre treści są na pewno lub najprawdopodobniej nieaktualne. Artykuł należy zweryfikować, wskazując w przypisach źródła informacji.
Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {{Dopracować}} z tego artykułu.

Wkroczenie wojsk ukraińskich do obwodu kurskiego

wojna rosyjsko-ukraińska
Sytuacja militarna (11 września 2024)
Czas	od 6 sierpnia 2024
Miejsce	obwód kurski
Terytorium	Federacja Rosyjska
Strony konfliktu
Ukraina  Rosja
Położenie na mapie obwodu kurskiego miejsce bitwy
Położenie na mapie Rosji miejsce bitwy
51°11′29″N 35°16′14″E/51,191389 35,270556

Wkroczenie wojsk ukraińskich do obwodu kurskiego – operacja Sił Zbrojnych Ukrainy rozpoczęta 6 sierpnia 2024 roku przekroczeniem granicy na wysokości ukraińskiego obwodu sumskiego co najmniej 1000 ukraińskich żołnierzy, wspieranych przez czołgi i pojazdy opancerzone^[1][2][3].

Jest to pierwsza akcja zbrojna zorganizowanych wojsk innego państwa na terenie Rosji od czasu operacji Barbarossa w trakcie II wojny światowej (prowadzonej wówczas na terenie Związku Radzieckiego)^[4]. Chociaż ukraińskie oddziały dokonywały już rajdów o charakterze dywersyjno-zwiadowczym na terytorium Rosji w 2023 r. i na początku 2024 r.^[5], operacja kurska była zaskoczeniem zarówno dla Rosji, jak i sojuszników Ukrainy, którzy nie zostali poinformowani o tych planach^[6].

Po nieudanej ofensywie w 2023 r. na kierunku zaporoskim, ukraińskie siły przeszły do tzw. strategicznej obrony, a rosyjskie siły skoncentrowały się na zajęciu całego Donbasu. 10 maja Rosjanie zaatakowali północną część obwodu charkowskiego, ale zostali powstrzymani. W lipcu sytuacja na niektórych odcinkach frontu w obwodzie donieckim stała się dla Ukraińców bardzo ciężka, m.in. na skutek zajęcia Awdijiwki przez Rosjan i przerwania przez nich ukraińskich umocnień w rejonie Torećka^[5].

Celem operacji było więc odciągnięcie sił rosyjskich od frontu donieckiego, udowodnienie zdolności ofensywnych armii ukraińskiej oraz oddalenie artylerii rosyjskiej od ostrzeliwanych przez nią terenów przygranicznych^[7][8]. W operacji na terytorium obwodu kurskiego mogło być zaangażowanych do 10 tys. ukraińskich żołnierzy, wspartych przez pododdziały czołgów, transporterów opancerzonych oraz wsparcie artyleryjskie^[5].

O godzinie 8:00 czasu moskiewskiego, wojska ukraińskie przekroczyły granicę rosyjską. Według Ministerstwa Obrony Federacji Rosyjskiej początkowe siły ukraińskie składały się z 300 ukraińskich żołnierzy, 11 czołgów oraz ponad 20 wozów bojowych^[9]. Ofensywa skierowana została początkowo w dwóch kierunkach: na miejscowość Olesznia w kierunku większej miejscowości Sudża, oraz w kierunku Nikołajewa-Darjino^[10]. Federacja Rosyjska zareagowała na atak, wysyłając w region walk dodatkowe siły lądowe oraz powietrzne.

W wieczornym oświadczeniu na platformie Telegram siły rosyjskie oznajmiły wyparcie sił ukraińskich z powrotem w kierunku granicy. Siły ukraińskie ponieść miały duże straty za pośrednictwem ostrzału artyleryjskiego oraz lotniczego. Oświadczenie zostało później skorygowane – oznajmiając że walki wciąż trwają.

Jednocześnie strona ukraińska zachowywała całkowite milczenie nt. działań w obwodzie kurskim^[5].

Regularne siły rosyjskie oraz rzekomo „kadyrowcy”^[11] kontynuowały rozpoczęte dzień wcześniej próby wyparcia sił ukraińskich z obwodu kurskiego. Milbloger stwierdził, że w przeciągu 24 godzin wojska ukraińskie zajęły 11 miejscowości i przebiły się na 14 kilometrów w głąb obwodu kurskiego^[12]. Prezydent Rosji Władimir Putin zarządził instytucjom rządowym „udzielenie niezbędnej pomocy mieszkańcom”^[13]. Aleksiej Smirnow, pełniący obowiązki gubernatora obwodu kurskiego, zarządził stan wyjątkowy na podległym mu obszarze administracyjnym^[14][15][16]. Władimir Putin spotkał się z Walerijem Gierasimowem, Aleksandrem Bortnikowem, Siergiejem Szojgu oraz z Andriejem Biełousowem w związku z ukraińską ofensywą w obwodzie kurskim.

Zdjęcia żołnierzy biorących udział w walkach potwierdziły, iż siły ukraińskie weszły na 10 kilometrów w głąb terytorium Rosji, zajmując przy tym przynajmniej dwie lokalne rosyjskie fortyfikacje obronne. Według rosyjskie milblogerów, wojska ukraińskie kontynuowały ofensywę wzdłuż drogi 38K-030 łączącej Sudżę i Korieniewo. Ukraińskie wojska nacierające zarówno w kierunku północno-zachodnim jak i południowo-wschodnim wzdłuż tej drogi, 7 sierpnia walczyły już w okolicach wspomnianej wcześniej Sudży i Korieniewa. Na podstawie zdjęć wykonanych przez Ukraińców, można wywnioskować wzięcie w niewolę przynajmniej 40 rosyjskich żołnierzy. Poprzedniego dnia, schwytanych rzekomo zostało 35 członków rosyjskiego personelu wojskowego. Ukraiński porucznik kryptonim „Alex”, zadeklarował natomiast schwytanie 300 rosyjskich jeńców wojennych od początku operacji^[17][18].

Rosyjski milbloger Jurij Podoljak oświadczył, że „Sudża została tak naprawdę przez nas utracona”^[19].

Wojska ukraińskie przejęły kontrolę nad zachodnią częścią Sudży. Drobne walki trwają w reszcie miasta. 72 godziny po rozpoczęciu operacji, siły ukraińskie obecne były na 35 kilometrów w głąb rosyjskiej granicy^[20].

Rozmaite raporty wojenne, przypisywały Ukrainie kontrolę nad od 100 do 200 kilometrami kwadratowymi terytorium obwodu kurskiego^[21][22]. CNN natomiast oznajmiło, iż Ukraina kontroluje około 250 kilometrów kwadratowych obwodu^[23].

Konwój wojsk rosyjskich został zniszczony w nalocie rakietowym z wyrzutni HIMARS, podczas przemieszczania się między rejonem głuszkowskim a miastem Kursk. Materiały przedstawiające skutki ataku, ukazują 14 spalonych ciężarówek wojskowych z pewną ilością ciał w środku. Według strony ukraińskiej każda z tych ciężarówek mogła przewozić do 35 w pełni wyposażonych i uzbrojonych żołnierzy. Sugeruje to, iż Rosja stracić mogła między 200 a 490 żołnierzy w zaledwie jednym ostrzale. Sugeruje to, że może to być jedna z największych jednorazowych strat personelu ludzkiego od początku inwazji w 2022^[24][25][26].

Generał Apti Alaudinow – dowódca „kadyrowców” stacjonujących na terenie obwodu biełgorodzkiego i kurskiego od 2023 roku – poinformował media rosyjskie, iż on i jego oddział nie wiązali walką nacierających Ukraińców, zamiast tego wycofując się z dala od granicy w celu oczekiwania na posiłki. Część rosyjskich milblogerów oskarżyła Alaudinowa o ucieczkę z pola walki^[27][28].

Z powodu oczekiwanych ataków powietrznych ze strony rosyjskiej, 20 000 ludzi zostało ewakuowanych z obwodu sumskiego. W tym samym czasie, posiłki rosyjskie kontynuowały wzmacnianie nowo utworzonej linii frontu w obwodzie kurskim, w którym to trwały w dalszym ciągu walki o Sudżę^[29][30][31]. Rosyjscy milblogerzy ogłosili rzekome zajęcie wsi Łukasziwka (obwód sumski) przez wojska rosyjskie, podczas gdy Ukraińcy przeprowadzili rzekomo natarcie w nowym kierunku w stronę wsi Kuczerow. Natarcie to nie powiodło się^[32].

Ministerstwo Obrony Federacji Rosyjskiej ogłosiło transport kolumny wojskowej z obwodu biełgorodzkiego na teren walk w obwodzie kurskim. Rozmaite ślady odkryte na sprzęcie będącym podmiotem transportu, dały podstawy do osądu iż Rosja przerzuca do walki jednostki zaprawione w boju^[33][34].

Władze miasta Kurczatow (obwód kurski), oznajmiły iż walki toczą się zaledwie 30 kilometrów od Kurskiej Elektrowni Jądrowej^[35][36] Razem z komunikatem, władze zablokowały dostęp do elektrowni. Ewakuowano pracowników, a sama elektrownia została pozbawiona energii. Wojska Obrony Radiologicznej, Chemicznej i Biologicznej Federacji Rosyjskiej, zostały rozmieszczone w celu ochrony elektrowni^[37].

Według komunikatu ukraińskich wojsk Siły Zbrojne Ukrainy przejęły kontrolę nad składami amunicji w Sudży, czyniąc kolejny postęp w kierunku zdobycia miasta^[38][39].

Do 9 sierpnia wojska rosyjskie przeprowadziły udany kontratak – odbijając wieś Snagost oraz wypychając Ukraińców z wysuniętych daleko na północy posterunków w Milutino i Gienierałowce^[40]. Według szacunków CEIP, ukraińskie siły liczyły w 3 dniu operacji od 10 do 12 tysięcy żołnierzy.

W odpowiedzi na Ukraińską ofensywę w obwodzie kurskim, FSB wprowadziło reżim operacji antyterrorystycznej na terenie obwodu kurskiego, briańskiego i biełgorodzkiego^[41][42].

Wojska ukraińskie przeprowadziły drobny rajd na terytoria obwodu biełgorodzkiego, ogłaszając zdobycie wsi Poroz^[43][44][45].

Na etapie czwartego dnia operacji pojawiły się dwie interpretacje stanu ofensywy. Analitycy przytoczeni przez „New York Times” ogłosili, iż ukraińskie natarcie zostało w dużej mierze zatrzymane przez napływające rosyjskie posiłki^[46]. Inne źródła takie jak „Washington Post” czy „Frankfurter Rundschau”, zgłaszały iż Rosja nie jest w stanie odzyskać kontroli nad sytuacją, a ukraińska ofensywa postępuje^[47][48]. Ministerstwo Obrony Federacji Rosyjskiej przyjęło stanowisko, iż zatrzymano wszelką ukraińską ofensywę^[49].

Siły Zbrojne Federacji Rosyjskiej ogłosiły odzyskanie kontroli nad wsią Machnowka na wschód od Sudży, w której dalej trwały walki^[50]. Według raportów, obszar walki obejmował już około 650 kilometrów kwadratowych (wzrost o około 2,5x względem dnia poprzedniego)^[51].

Gubernator obwodu kurskiego ogłosił wieczorem, iż 15 osób zostało rannych w mieście Kursk na skutek spadającej przechwyconej ukraińskiej rakiety^[52].

Ministerstwo Obrony Narodowej Federacji Rosyjskiej ogłosiło nad ranem zestrzelenie czterech ukraińskich rakiet Toczka oraz 14 dronów nad niebem obwodu kurskiego poprzedniej nocy^[53].

W nocy 11 sierpnia wojska ukraińskie weszły na terytorium rejonu biełowskiego (obwód kurski), co zostało potwierdzone przez władze rejonu^[54].

Niezależne rosyjskie medium Proekt ogłosiło, iż obszar walk powiększył się do 720 kilometrów kwadratowych^[55].

Władze rosyjskie potwierdziły ukraińską kontrolę nad przynajmniej 28 miejscowościami^[56]. Ukraińskie instytucje podały 44 jako liczbę rzekomo kontrolowanych miejscowości^[57][58]. Głównodowodzący Sił Zbrojnych Ukrainy Ołeksandr Syrski, oznajmił iż jego siły kontrolują około 1000 kilometrów kwadratowych terytorium Federacji Rosyjskiej^[59].

Żołnierze ukraińscy opublikowali nagranie, przedstawiające ich samych jadących przez centrum Sudży, oznajmiając, iż miasto jest już pod ukraińską kontrolą^[60].

Liczba potwierdzonych nagraniem rosyjskich jeńców wojennych, wzrosła do 265^[61].

Rosja wezwała do nieformalnego spotkania Rady Bezpieczeństwa ONZ w formacie „Arria”^[62][63]. Strona ukraińska zadeklarowała, iż Rosja przemieszcza obecnie niewielkie siły z głównego frontu, konkretnie z Zaporoża i Chersonia – w celu wzmocnienia frontu w Kursku. Ma być to odpowiedź armii rosyjskiej na niezadowolenie wyrażone przez władze, szczególnie przez prezydenta Putina – w związku z postępującą ukraińską ofensywą^[64].

W wieczornym przemówieniu, prezydent Ukrainy Wołodymyr Zełeński oznajmił iż siły ukraińskie kontrolują około 1000 kilometrów kwadratowych terytorium Federacji Rosyjskiej w tym 74 miejscowości wewnątrz obwodu Kurskiego^[65]. Litewski Minister Obrony Narodowej Laurynas Kasčiūnas, oznajmił podczas spotkania z prezydentem Ukrainy, iż Rosja jest w trakcie relokowania części oddziałów z eksklawy w Królewcu do obwodu kurskiego^[66].

Ministerstwo Obrony Federacji Rosyjskiej oświadczyło, iż zatrzymało ukraińskie ofensywy w rejonie korieniewskim i rejonie sudżańskim^[67].

Su-27 należący do Sił Powietrznych Ukrainy, miał zniszczyć rosyjski posterunek dowodzenia w miejscowości Tiotkino^[68][69].

Rosja oskarżyła Ukrainę o przeprowadzanie zmasowanych ataków powietrznych na terytoria Federacji Rosyjskiej, w szczególności na terytoria obwodów kurskiego, woroneskiego, biełogorodzkiego, niżnonowogrodzkiego, wołgogradzkiego, briańskiego, orłowskiego i rostowskiego, przypisując sobie zestrzelenie 117 dronów oraz 4 rakiet^[70].

Wojska ukraińskie oznajmiły, iż walki o Sudżę dobiegły końca, a miasto znajduje się obecnie pod pełną kontrolą ukraińską. Ukraińska telewizja państwowa w reportażu potwierdziła, iż Sudża znajduje się pod kontrolą wojsk ukraińskich, ukazując nagranie przedstawiające ukraińskich żołnierzy, usuwających flagę Rosji z budynku państwowego^[71]. Siły ukraińskie zostały także ukazane podczas dostarczania pomocy humanitarnej dla mieszkańców Sudży^[72]. Dowódca „kadyrowców” gen. Apti Alaudinow zdementował te doniesienia, nie przedstawiając jednak żadnych dodatkowych dowodów^[73][74].

Ukraina zadeklarowała schwytanie 100 rosyjskich jeńców wojennych w przeciągu zaledwie 24 godzin, pochodzących rzekomo ze 144 dywizji zmechanizowanej oraz oddziału tzw. „kadyrowców”^[75][76]. Zełeński stwierdził, iż od początku ofensywy "setki" złożyły broń przed ukraińskimi wojskami^[77]. Według SBU była to największa jednorazowa kapitulacja wojsk Rosyjskich od początku inwazji^[78].

Po rzekomym zdobyciu Sudży, wojska ukraińskie kontynuowały ofensywę w trzech kierunkach: na wschód od Sudży w kierunku wsi Gir'i, na północ w kierunku miasta Lgow, oraz na północny-zachód w kierunku Korieniewa. Odnotowano stoczenie zaciekłej walki o wieś Kauczuk, około 30 kilometrów od miasta Lgow. Wojska rosyjskie rozpoczęły budowę umocnień w postaci okopów na południe od Lgowa^[79][80].

Wsie takie jak Czerkasskaja Konopielka, Kuriłowka, Borki i Krupiec znalazły się także pod rzekomą okupacją ukraińską, insynuując przejęcie kontroli nad obszarami na aż 20 kilometrów na wschód od centrum Sudży^[81]. Z rozkazu gubernatora obwodu kurskiego, z powodu postępującej ukraińskiej ofensywy, całość rejonu głuszkowskiego została poddana ewakuacji^[82].

Prezydent Ukrainy Wołodymyr Zełeński przyznał, iż Ukraina rozważa ustanowienie administracji wojskowej w postaci okupacji wojskowej, na okupowanych terytoriach rosyjskich^[83].

Głównodowodzący Ukraińskich Sił Zbrojnych Ołeksandr Syrski ogłosił utworzenie administracji wojskowej na terytorium obwodu kurskiego, pod dowództwem generała Eduarda Moskaliowa. Syrski dodał, iż Ukraina kontroluje obecnie aż 82 miejscowości w obwodzie kurskim^[84].

W wieczornym orędziu Wołodymyr Zełeński ogłosił całkowite zajęcie Sudży, czym potwierdził doniesienia z dnia poprzedniego o rzekomym zakończeniu walk w tym mieście^[85].

Ministerstwo Obrony Federacji Rosyjskiej poinformowało o odbiciu utraconej dzień wcześniej wsi Krupiec, potwierdzając jednocześnie posunięcie się wojsk ukraińskich o kolejne 2 kilometry w głąb Rosji^[86][87].

Dziennikarze z włoskiego Rai oraz ukraińskiego Hromadśke.TV odwiedzili zdobytą przez Ukraińców Sudżę i przeprowadzili szereg wywiadów z lokalnymi mieszkańcami^[88][89][90].

Siły ukraińskie opublikowały nagranie ukazujące zniszczenie rosyjskiego posterunku i schwytanie ponad 50 rosyjskich jeńców wojennych w pierwszych godzinach ofensywy^[91][92][93].

Na podstawie ogłoszeń na terytorium Federacji Rosyjskiej oraz raportu rosyjskiego BBC, Rosja pilnie zatrudnia cywili w celu kopania umocnień. Oferowana jest stawka 2 500 $ (około 9600 zł) na miesiąc, z zapewnieniem iż prace odbywać się będą poza strefą walk. Śledczy insynuują, iż Rosja próbuje pilnie ufortyfikować obszary kilkanaście kilometrów od obecnego frontu w obwodzie kurskim. Zdjęcia satelitarne potwierdziły znaczny wzrost rosyjskich umocnień w regionie^[94].

W Głuszkowie, w wyniku ukraińskiego ostrzału, zniszczony został ważny most nad rzeką Sejm. Jego zniszczenie może znacznie utrudnić relokację około 20 000 cywili w rejonie^[95][96].

8 Regiment Sił Operacji Specjalnych Ukrainy opublikował nagranie z zasadzki na rosyjską ciężarówkę, rzekomo zabijając kilkunastu rosyjskich żołnierzy w „kilka minut”^[97].

Ukraińskie Ministerstwo Kultury opublikowało zdjęcia pomnika Włodzimierza Lenina w Sudży, demontowanego przez siły ukraińskie. W komentarzu dodano, iż „proces dekomunizacji postępuje także w Sudży”^[98].

Według doniesień, siły rosyjskie wysadziły w powietrze dwa mosty w pobliżu Tiotkina i Popowa-Leżaczi po wycofaniu się z prawego brzegu Sejmu w tym rejonie^[99].

Ukraińskie wojsko twierdziło, że zajęło osadę Korieniewo, rosyjskie ministerstwo obrony zaprzeczało^[100].

Siły ukraińskie zniszczyły kolejny most na rzece Sejm w pobliżu Zwannoje^{[101][102][103]}.

80. Brygada Powietrzno-Szturmowa opublikowała film przedstawiający czołg T-90M zdobyty w obwodzie kurskim. Twierdzili, że naprawili czołg i użyją go przeciwko Rosjanom^[104].

Według rosyjskich blogerów zarówno Ukraina, jak i Rosja wzmocniły swoje siły walczące pod Kurskiem, a Rosja przeniosła część sił z innych frontów do Kurska^[105].

Marines z 501. Oddzielnego Batalionu Piechoty Marynarki Wojennej opublikowali wideo, na którym zrywają rosyjską flagę z budynku miejskiego w Apanasowce^[106].

Rosja twierdziła, że wojsko ukraińskie zniszczyło trzeci i ostatni most na rzece Sejm w rejonie korieniewskim, co spowodowało możliwe obciążenia logistyczne na ponad 700 kilometrach kwadratowych terytorium Rosji^[107].

W wieczornym przemówieniu prezydent Zełenski powiedział, że siły ukraińskie kontrolują 92 osady w obwodzie kurskim i 1250 kilometrów kwadratowych terytorium Rosji^[108].

Rosyjskie Ministerstwo Spraw Wewnętrznych ostrzegło mieszkańców obwodów briańskiego, kurskiego i białogrodzkiego przed korzystaniem z internetowych serwisów randkowych i kamer bezpieczeństwa, powołując się na obawy związane z gromadzeniem informacji przez siły ukraińskie^[109]. 20 sierpnia 2024 roku zastępcą Andrieja Biełousowa w Radzie Koordynacyjnej ds. Bezpieczeństwa Terytoriów Przygranicznych został Junus-biek Jewkurow, były szef Inguszetii i urzędujący zastępca szefa Ministerstwa Obrony Narodowej. Biełousow poinformował, że Jewkurow był już tego dnia w obwodzie kurskim^[110].

Ministerstwo Obrony Ukrainy podało, że siły ukraińskie zbliżyły się do wsi Nowoiwanówka i Kulbaki. Stwierdzono również, że Korieniewo było atakowane od południa. Twierdzono także, że Ukraina kontroluje również osadę Martynowka na drodze Sudża-Kursk oraz że przejęła Plechowe na południu, ale Birky, Ocheretane i Girji znajdują się pod kontrolą Rosji^[111].

Ukraina twierdziła, że zniszczyła kilka mostów pontonowych używanych przez siły rosyjskie na rzece Sejm^[112].

Rosyjskie Siły Powietrzne przeprowadziły 17 nalotów przy użyciu 27 kierowanych bomb lotniczych na terytorium Rosji zajętym przez Ukraińców, a armia rosyjska przeprowadziła ataki artyleryjskie na ukraińskie osady graniczne Porozok i Pożnię^[113].

Rosyjskie Ministerstwo Obrony twierdziło, że jego siły odparły ukraińskie ataki z Komarowki, Korieniewa, Małej Łokni i Ruskiej Konopielki oraz zaatakowały ukraińskich żołnierzy w pobliżu ośmiu wsi w obwodzie kurskim i dziewięciu wsiach w obwodzie sumskim^[113].

Ukraińskie lotnictwo opublikowało nagranie wideo z uderzenia na rosyjski „punkt umocnienia plutonu” za pomocą amerykańskich bomb precyzyjnych GBU-39 SDB^[114].

Pełniący obowiązki gubernatora obwodu kurskiego, Aleksiej Smirnow, poinformował, że na 12 sierpnia 2024 ukraińska armia kontrolowała strefę wymiarów 12 na 40 km, w której znajduje się 28 rosyjskich miejscowości^[115].

W odpowiedzi na atak, w obwodzie kurskim ogłoszono stan wyjątkowy, a na ten obszar skierowano rezerwowe siły rosyjskie^[6]. W nocy z 9 na 10 sierpnia władze rosyjskie wprowadziły reżim „operacji antyterrorystycznej” na terenie obwodów biełgorodzkiego, briańskiego i kurskiego^[116][117].

W wyniku walk strona rosyjska przesiedliła co najmniej 121 000 cywilów^[118].

 Osobny artykuł: Rajd na obwód biełgorodzki.

Od początku pełnoskalowej inwazji Rosji na Ukrainę w 2022 roku doszło poprzednio do kilku mniejszych wtargnięć sił proukraińskich na terytorium Rosji^[119], które zostały poparte przez stronę ukraińską, zaprzeczającą jednak bezpośredniemu zaangażowaniu w nie.