Elsbeth Schragmüller

Elsbeth Schragmüller (Schlüsselburg, 7. august 1887 - München, 24. februar 1940), poznatija pod pseudonimima Fräulein Doktor, Mademoiselle Docteur ili Gospođica Doktor, bila je njemačka obavještajka u Prvom svjetskom ratu, a koja se smatra jednom od najvećih legendi u historiji špijunaže.

Rođena je kao najstarije dijete pruskog oficira i državnog službenika Carla Antona Schragmüllera, a još od ranog djetinjstva je dobila izvrsno obrazovanje te je 1913. godine diplomirala politologiju na Univerzitetu u Freiburgu, postavši jedna od prvih njemačkih žena s tom akademskom titulom. Nakon izbijanja Prvog svjetskog rata ju je Colmar von der Goltz, njemački guverner okupirane Belgije angažirao u svojoj upravi, gdje je bila zadužena za otvaranje i presretanje pisama, a potom i za obavještajni rad. Godine 1915. ju je pod svoje uzeo pukovnik Walter Nicolai, šef vojne obavještajne službe Abteilung IIIb, i imenovao načelnicom odjela u Antwerpenu, odakle je rukovodila obavještajnim operacijama protiv sila Antante na Zapadnom frontu i pozadini. Iz rata je izašla sa činom poručnika i Željeznim križem.

Po završetku rata se posvetila akademskoj karijeri i radila kao profesorica na Frajburškom univerzitetu. Otac i brat Konrad su se priključili nacistima, pri čemu je Konrad postao šef Jurišnih odreda (SA) za Magderburg. Obojica su stradala u Noći dugih noževa 1934. godine. Nekoliko godina kasnije je Schragmüller umrla od tuberkuloze kostiju.

Schragmüller je, kao jedna od prvih žena na visokom položaju neke obavještajne službe, izazvala veliku pažnju kako protivničkih obavještajaca, tako i javnosti, ali je usprkos tome njen pravi identitet do kraja života ostao tajnom. Njeno pravo ime je potvrđeno tek nakon poraza Njemačke u Drugom svjetskom ratu, kada su američkim istražiteljima postale dostupne službene arhive. U međuvremenu su aktivnosti i identitet Schragmüller postale predmetom špekulacija i urbanih legendi koje su se pretočile u romane, filmove i druge oblike popularne kulture, gdje je obično prikazivana kao femme fatale i svojevrsni pandan mnogo poznatijoj Mata Hari.

Fiktivni portreti

Stamboul Quest, hollywoodski film iz 1934. godine gdje ju je glumila Myrna Loy
Salonique, nid d'espions, francuski film iz 1937. godine i njegova britanska verzija pod naslovom Under Secret Orders gdje ju je glumila Dita Parlo
Gospođica doktor, italijansko-jugoslavenski film iz 1969. gdje ju je glumila Suzy Kendall
Annemarie Lesser, zapadnonjemački TV-film iz 1971. godine gdje ju je tumačila Christine Wodetzky
Mata Hari, američki igrani film iz 1985. godine gdje ju je glumila Gaye Brown