The Stranger (film, 1946)

Za ostale upotrebe, v. Stranac (razvrstavanje).

2. 7. 1946 (1946-07-02) (Los Angeles, Salt Lake City)^[1]

Trajanje95 min.Zemlja

The Stranger

The Stranger (sh. Stranac) je američki crno-bijeli film snimljen 1946. u režiji Orsona Wellesa. U njemu Welles tumači i naslovnu ulogu - Franza Kindlera, njemačkog nacističkog čelnika i ratnog zločinca koji je pod lažnim identitetom "Charlesa Rankina" došao u SAD i dobio posao nastavnika u elitnom internatu. Radnja prikazuje kako ga istražitelj Komisije UN za ratne zločine (čiji lik tumači Edward G. Robinson) nastoji raskrinkati, ali ne može pronaći dokaze, te ih je prisiljen tražiti od Kindlerove/Rankinove američke supruge (čiji lik tumači Loretta Young), a koja je uvjerena u nedužnost svog muža.

The Stranger je predstavljao jedini pravi komercijalni uspjeh u Wellesovoj režiserskoj karijeri, iako su ga kasniji kritičari smatrali jednim od inferiornijih naslova u njegovoj filmografiji. Uspjeh filma se, između ostalog, tumačio aktualnošću teme, odnosno nedavnim završetkom drugog svjetskog rata i sveopćom zgroženošću američke i svjetske javnosti otkrićima razmjera Holokausta i nacističkih zločina u koncentracionim logorima. Na sadržaj filma su se također odrazile i rasprave o tome kako najbolje postupiti poraženoj Njemačkoj, odnosno postoji li među Nijemcima potencijal za obnovu nacističke ideologije i novu prijetnju svjetskom miru. Welles, koji je prije sudjelovanja u filmu u kolumni za New York Post iznosio da nacizam nikada neće biti iskorijenjen, slične stavove iznosi i u raspravama kao lik u filmu.

Uloge

Orson Welles ... Franz Kindler / Profesor Charles Rankin
Edward G. Robinson ... Mr. Wilson
Loretta Young ... Mary Longstreet Rankin
Philip Merivale ... Judge Adam Longstreet (Maryn otac)
Richard Long ... Noah Longstreet (Maryn brat)
Konstantin Shayne ... Konrad Meinike
Byron Keith ... Dr. Jeffrey Lawrence
Billy House ... Mr. Potter
Martha Wentworth ... Sara

Izvori

↑ ^1,0 ^1,1 ^1,2 The Stranger u katalogu Američkog filmskog instituta

Vanjske veze

The Stranger (film, 1946) na Wikimedijinoj ostavi

The Stranger dostupan kao besplatni download na Internet Archive
The Stranger u katalogu Američkog filmskog instituta
The Stranger na sajtu IMDb
The Stranger na AllMovie-u (en)

Djela čiji je autor Orson Welles

Filmografija
Radiografija
Diskografija
Nagrade i nominacije

Igrani filmovi

1940-e	Citizen Kane (1941) The Magnificent Ambersons (1942) The Stranger (1946) The Lady from Shanghai (1947) Macbeth (1948)
1950-e	Othello (1952) Mr. Arkadin (1955) Touch of Evil (1958)
1960-e	The Trial (1962) Chimes at Midnight (1965) The Immortal Story (1968)
1970-e	F for Fake (1974) · Filming Othello (1978)

Kratkometražni filmovi

The Hearts of Age (1934)
Too Much Johnson (izgubljeni film) (1938)
The Green Goddess (izgubljeni film) (1939)
Trailer za Citizen Kane (1941)
The Miracle of St. Anne (izgubljeni film) (1950)
Magic Trick (1953)
The Golden Honeymoon (1970)
F for Fake (trailer) (1976)
Orson Welles's Jeremiah (1978)
Unsung Heroes (1978)
The Spirit of Charles Lindbergh (1984)

Nedovršeni filmovi

It's All True (1942)
The Dominici Affair (1955)
Moby Dick—Rehearsed (izgubljeni film) (1955)
Don Quixote (1957~69)
The Heroine (lost film) (1966)
The Deep (1967~70)
Orson's Bag (1968~9), uključuje Vienna (1968), The Merchant of Venice (1969) and One Man Band, aka London (1968~71)
Moby Dick (1971)
The Other Side of the Wind (1970~6)
Filming 'The Trial' (1981)
The Dreamers (1980~2)
Orson Welles' Magic Show (1976~85)
King Lear (1985)

Filmovi u kojima
je Welles režirao
pojedine scene

Journey into Fear (1943)
Follow the Boys (1944)
Black Magic (1949)
Three Cases of Murder (1955)
David and Goliath (1960)
No Exit (1962)
The Southern Star (1969)

Televizija

1950-e	Orson Welles' Sketch Book (1955) Around the World with Orson Welles (1955) Orson Welles and People (lost) (1956) The Fountain of Youth (1958) Portrait of Gina (1958)
1960-e	In the Land of Don Quixote (1964)
1970-e	The Orson Welles Show (1979)

Kazalište

1930s	Voodoo Macbeth (1936) Horse Eats Hat (1936) The Tragical History of Doctor Faustus (1937) The Second Hurricane (1937) The Cradle Will Rock (musical) (1937~8) Caesar (1937~8) The Shoemaker's Holiday (1938) Heartbreak House (1938) Too Much Johnson (1938) Danton's Death (1938) Five Kings (Part One) (1939) The Green Goddess (1939)
1940-e	Native Son (1941) The Mercury Wonder Show (1943) Around the World (mjuzikl) (1946)
1950-e	The Blessed and the Damned (1950) Othello (1951) The Lady in the Ice (ballet) (1953) Moby Dick—Rehearsed (1955) King Lear (1956)
1960-e	Chimes at Midnight (1960) Rhinoceros (1960)

Radio

1930-e	Les Misérables (1937) The Shadow (1937~8) The Mercury Theatre on the Air (uključujući The War of the Worlds) (1938) The Campbell Playhouse (1938~40)
1940-e	Orson Welles Show (1941~2) Ceiling Unlimited (1942~3) Hello Americans (1942~3) Orson Welles Almanac (1944) This Is My Best (1945) Orson Welles Commentaries (1945~6) The Mercury Summer Theatre (1946)
1950-e	The Adventures of Harry Lime (1951~2)

Knjige

Everybody's Shakespeare (ko-urednik; ko-autor: Roger Hill) (1934)
The Mercury Shakespeare (ko-urednik; ko-autor: Roger Hill) (1939)
The Lives of Harry Lime (kratke priče) (1952)
Une Grosse Légume (pisac iz sjene: Maurice Bessy) (1953)
Mr. Arkadin (pisan iz sjene: Maurice Bessy) (1955)
Moby Dick—Rehearsed (play) (1965)
The Trial (scenario, ur. Nicholas Fry) (1970)
The Citizen Kane Book (scenario, ko-autor: Herman J. Mankiewicz, ur. Pauline Kael) (1971)
Touch of Evil (scenario; ur. Terry Comito) (1985)
Chimes at Midnight (scenario, ur. Bridget Gellert Lyons) (1988)
Orson Welles on Shakespeare: The W.P.A. and Mercury Theatre Playscripts (ur. Richard France) (1990)
The Big Brass Ring (neproducirani scenario; ko-autor: Oja Kodar) (1991)
This is Orson Welles (ko-autor: Peter Bogdanovich) (1992, rev.1998)
The Cradle Will Rock (neproducirani scenario; ko-autor: Oja Kodar) (1994)
Les Bravades (1996)
Orson Welles Interviews (ur. Mark W. Estrin) (2002)
The Other Side of the Wind (scenario; ko-autor: Oja Kodar, ur. Giorgio Gosetti) (2005)