Kongre Polonyası
Królestwo Kongresowe Polskie Polonya Kongre Krallığı | |||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 1815-1915 | |||||||||||||||||
  Üst: Kraliyet Standardı Alt: Vistül Filosu'nun askeri sancağı  Arma | |||||||||||||||||
Slogan Z nami Bóg! (Tanrı bizimle!) | |||||||||||||||||
 Kongre Polonya Haritası, yaklaşık 1815, Viyana Kongresi'nden sonra. Rus İmparatorluğu açık yeşil renkle gösterilmiştir. | |||||||||||||||||
| Tür | Vassal
| ||||||||||||||||
| Başkent | Varşova | ||||||||||||||||
| Yaygın dil(ler) | Lehçe, Rusça (1867'den itibaren)[1] | ||||||||||||||||
| Demonim | Polonyalılar | ||||||||||||||||
| Hükûmet | Anayasal monarşi (1815–1832) Mutlak monarşi (1832–1915) | ||||||||||||||||
| Kral | |||||||||||||||||
| |||||||||||||||||
| Tarihçe | |||||||||||||||||
| |||||||||||||||||
| Nüfus | |||||||||||||||||
• Sayılan | 1897 nüfus sayımı: 9.402.253 | ||||||||||||||||
| |||||||||||||||||
| Günümüzdeki durumu | Polonya Litvanya Belarus¹ | ||||||||||||||||
¹Sapotskin bölgesi | |||||||||||||||||
Kongre Polonyası[2] veyahut resmi adıyla Polonya Krallığı[3], ya da Rus Polonyası, 1815'te Viyana Kongresi'nde egemen bir Polonya devleti olarak oluşturulan bir yönetimdi. Polonya, Habsburg Monarşisi, Rusya ve Prusya tarafından bölündükten sonra Rus egemenliği altında kuruldu. 1831 Kasım Ayaklanması'na kadar, krallık Rus Çarları ile birlikteydi. Daha sonra devlet, 19. yüzyıl boyunca Rus İmparatorluğu'na zorla entegre edildi. 1915 yılında, I. Dünya Savaşı sırasında, Polonya, 1918'de bağımsızlığını yeniden kazanana kadar, İttifak Devletleri tarafından Polonya'nın nominal Polonya Krallığı ile değiştirildi.
18. yüzyılın sonlarında Polonya'nın bölünmesinin ardından, Polonya'nın 123 yıl boyunca bağımsız bir devlet olarak varlığı sona erdi. Bölge, yerli nüfusu ile Habsburg Monarşisi, Prusya Krallığı ve Rus İmparatorluğu arasında bölünmüştü. 1804'ten sonra, Avusturya İmparatorluğu'ndaki Kongre Polonyası'na eşdeğer, yaygın olarak "Avusturya Polonyası" olarak da adlandırılan Galiçya Krallığı ve Lodomeria idi. Prusya'ya ve daha sonra Alman İmparatorluğu'na dahil olan bölge çok az özerkliğe sahipti ve sadece bir eyaletti (Posen Eyaleti).
Kongre Polonyası, liberal anayasa ile güvence altına alınan önemli bir siyasi özerkliğe sahipti. Bununla birlikte, yöneticileri, Rus İmparatorları, güçleri üzerinde herhangi bir kısıtlamayı göz ardı ettiler. Bu nedenle, Rus İmparatorluğu'nda statü bazında bir kukla devletten biraz daha fazlasıydı.[4][5] 1830–31 ve 1863'teki ayaklanmaların ardından özerklik, ülke başkan yardımcıları tarafından yönetildiği ve daha sonra valiliklere (vilayetlere) bölündüğü için ciddi şekilde kısıtlandı.[4][5] Böylece, Polonya özerkliği başından bozulmuş oldu.[6]
Başkent, 20. yüzyılın başına doğru St.Petersburg ve Moskova'dan sonra Rus İmparatorluğu'nun üçüncü büyük şehri haline gelen Varşova'da bulunuyordu. Kongre Polonyası'nın orta çok kültürlü nüfusunun 1897'de 9.402.253 nüfusu olduğu tahmin edilmektedir. Çoğunlukla Polonyalılar, Polonyalı Yahudiler, Alman azınlıklar ve küçük bir Rus azınlıktan oluşuyordu. Hakim din Roma Katolikliği idi ve devlet içinde kullanılan resmi dil, Rusçanın ortak-resmi dil haline geldiği 1863 Ocak Ayaklanması'na kadar Lehçe idi. Yidiş ve Almanca azınlık dilleri tarafından yaygın olarak konuşuluyordu. Kongre Polonyası toprakları kabaca günümüzün Kalisz Bölgesi ve Polonya'nın Lublin, Łódź, Mazovian, Podlaskie ve Holy Cross Voyvodalıkları yanı sıra güneybatı Litvanya ve Grodno Bölgesini kapsamaktaydı.
İsmi
Devletin resmî adı Polonya Krallığı (Lehçe: Królestwo Polskie; Rusça: Царство Польское) olmasına rağmen, Polonya'nın diğer krallıklarından ayırt edilebilmesi için sıklıkla "Kongre Polonyası" olarak anılır.[7]
Tarihi
Polonya Kongre Krallığı, Napolyon Savaşları'nın ardından büyük güçlerin Avrupa'yı yeniden düzenlediği 1815 Viyana Kongresi'nde, Fransız bir müşteri devlet olan Varşova Düklüğü'nden yaratıldı. Krallık, 1807'de Napolyon Bonapart tarafından Varşova Düklüğü'ne dönüştürülen Avusturya ve Prusya arasında bölünen Polonya topraklarının parçalarından yaratıldı. Napolyon'un 1812'deki yenilgisinden sonra, Varşova Düklüğü'nün kaderi Rusya'ya bağlıydı. Prusya, düklüğün tamamen ortadan kaldırılması konusunda ısrar etti. Rus birlikleri 1812'de Paris'e ulaştıktan sonra, Çar I. Aleksandr, tarihsel olarak Polonya-Litvanya Birliği'nde bulunan düklüğü ve Litvanya topraklarının bazı kısımlarını ilhak etmeyi amaçladı. Ancak hem Avusturya hem de Birleşik Krallık bu fikri şiddetle reddetti, Avusturya, IV. George, Başbakan Robert Jenkinson ve Kongre'deki İngiliz delegesi Robert Stewart, Viscount Castlereagh'ın desteğiyle 1795 kararlarına geri dönüş hakkında bir muhtıra yayınladı.
Kongre'nin ardından Rusya, Polonya'nın daha büyük bir payını (Varşova ile birlikte) elde etti ve 1831'deki bir ayaklanmayı bastırdıktan sonra Kongre Krallığı'nın özerkliği kaldırıldı. Polonyalılar mülklerine el konulması, sürgün, zorunlu askerlik hizmeti ve kendi üniversitelerinin kapatılmasıyla karşı karşıya kaldılar.[8][9] Kongre, devletin kuruluşunda o kadar önemli bir rol oynamıştır ki, yeni ülkeye gayriresmi olarak "Kongre" ismi verilmiştir.[10][11] Krallık 1831'de egemen bir devlet statüsünü kaybetti ve idari bölümler yeniden düzenlendi. Rus yönetiminin sonraki yıllarında "Vistula Ülkesi" (Rusça: Привислинский Край) ile değiştirilmesine rağmen, ismi resmi Rus kullanımında kalacak kadar belirgindi.[12] Kasım Ayaklanması'nın yenilgisinin ardından, Rus İmparatorluğu ile daha yakın bir şekilde bütünleşmek için artan Ruslaştırma kapsamında ayrı kurumları ve idari düzenlemeleri kaldırıldı. Ancak, bu resmi ilhakın ardından bile, bölge belirli bir ölçüde farklılığını korudu ve 1915'te I. Dünya Savaşı sırasında İttifak Devletleri ordularının ilerlemesi sonucunda Rus yönetimi sona erene kadar gayri resmi olarak Kongre Polonyası olarak anılmaya devam etti. Krallığın alanı 128.500 km2 idi ve başlangıçta yaklaşık 3,3 milyonluk bir nüfusa sahipti. Yeni devlet, Polonya'nın şimdiye kadarki en küçük devletlerinden biri olacak, önceki Varşova Düklüğü'nden ve 10 milyondan fazla nüfusu, 1 milyon km2'lik alanı olan Polonya-Litvanya Birliği'nden çok daha küçük olacaktı.[11]
Kaynakça
Notlar
- ^ Kaynak hatası: Geçersiz
<ref>etiketi;Kamusellaisimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: Kaynak gösterme) - ^ Lehçe: Królestwo Kongresowe [kruˈlʲɛstfɔ kɔnɡrɛˈsɔvɛ]; Rusça: Конгрессовая Польша
- ^ Lehçe: Królestwo Polskie [kruˈlɛstfɔ ˈpɔlskʲɛ]; Rusça: Царство Польское, Tsarstvo Polskoye, Rusça telaffuz: [kərɐˈlʲɛfstvə ˈpolʲskəje, ˈtsarstvə ˈpolʲskəje], Lehçe: Carstwo Polskie, tercüme: Polonya Çarlığı
- ^ a b The Congress of Vienna: A Study in Allied Unity, 1812–1822. New York: Grove Press. 2001. s. 171. ISBN 0-8021-3744-X.
- ^ a b Twilight of the Habsburgs: The Life and Times of Emperor Francis Joseph. Boston: Atlantic Monthly Press. 1997. s. 7. ISBN 0-87113-665-1.
- ^ Agnieszka Barbara Nance, Nation without a State: Imagining Poland in the Nineteenth Century, dissertation for the degree of Doctor of Philosophy, The University of Texas at Austin, pp. 169-88
- ^ "Poland - Partitioned Poland". Encyclopedia Britannica. Erişim tarihi: 5 Nisan 2019. Arşivlenmesi gereken bağlantıya sahip kaynak şablonu içeren maddeler (link)
- ^ W. Caban, ‘The Nineteenth-Century Ideas of Polish Roads to Independence’, Yearbook of the Institute of East-Central Europe, 2018, vol. 16, no. 2, pp. 105-127.
- ^ Henderson, WO (1964). Castlereagh et l'Europe, w: Le Congrès de Vienne et l'Europe. Paris: Bruxelles. s. 60.
- ^ Miłosz, Czesław (1983). The history of Polish literature. Berkeley: University of California Press. s. 196. ISBN 0-520-04477-0. Erişim tarihi: 10 Nisan 2008.
- ^ a b Nicolson, Harold George (2001). The Congress of Vienna: A Study in Allied Unity, 1812–1822. New York: Grove Press. ss. 179-180. ISBN 0-8021-3744-X. Erişim tarihi: 10 Nisan 2008.
- ^ "Kingdom of Poland" (Rusça). The Brockhaus and Efron Encyclopedia (1890–1906). 2 Eylül 2006 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Temmuz 2006.
