Krantor

Soli'li Krantor (Grekçe: Κράντωρ, gen.: Κράντορος; MÖ 276/5'te öldü^[1]), Platon'un eserleri üzerine yorumlar yazan ilk filozof olan Antik Yunan filozofu ve Eski Akademi üyesiydi.

Crantor, muhtemelen MÖ 4. yüzyılın ortalarında, Kilikya'da yer alan sahil kenti Soli'de doğdu. Felsefe okumak için Kilikya'dan Atina'ya giderek^[2] matematikçi ve filozof Xenocrates'in öğrencisi, filozof ve akademisyen Polemon'un arkadaşı ve eski Akademi felsefesinin en seçkin destekçilerinden biri oldu. Xenocrates MÖ 314/3'te öldüğüne göre, doğum tarihi bilinmemekle birlikte Krantor'un o yıldan önce Atina'ya geldiğini kabul edebiliriz. Hem Polemon'dan hem de Polemon'un yerine akademisyen olarak geçen Krates'ten önce, ödem yüzünden öldü.^[2] On iki talente ulaşan servetini, öğrencisi olan ve daha sonra Akademi'nin bilgini olarak Krates'in yerine geçecek olan Arcesilaus'a bıraktı.^[2][3]

Eserleri çok sayıda olmasına rağmen, bunlardan günümüze yalnızca parçalar ulaşabilmiştir. Bu eserler, çoğunlukla ahlaki konulara ilişkin gibi görünüyor. Nitekim, Horace^[4] onu Hrisippos ile birlikte bir ahlak filozofu olarak sınıflandırmış ve Krantor'un yazılarının o dönemde Roma'da oldukça okunmuş ve tanınmış olduğundan bahsetmiştir.^[3]

Ayrıca, şiir alanında da bazı denemeler yapmıştı. Diogenis Laertios, onun şiirlerinin bir koleksiyonunu mühürleyerek doğduğu kent Soli'deki Athena tapınağına koyduğunu anlatır. Bu nedenle, üzerine epitaf yazan şair Kirene'li Theaetetus tarafından 'Müzlerin dostu' olarak anılmıştır. En sevdiği şairlerin başında da Homeros ve Euripides gelmekteymiş.^[2]

Krantor'un Roma'da en popüler eseri, arkadaşı Hippokles'in oğlunun ölümü üzerine yazdığı 'Yas Üzerine' (Latince: De Luctu, Yunanca: Περὶ Πένθους) adlı yapıtı gibi görünüyor. Cicero'nun, 'Tusculanæ Quaestiones' adlı çalışmasında bu eserden yoğun biçimde faydalandığı anlaşılıyor.^[5] Cicero'ya göre Stoacı filozof Panaetius, onu kelimesi kelimesine ezberlemeyi hak eden "altın" bir eser olarak nitelendirmişti.^[6] Cicero, kızı Tullia'nın ölümü üzerine yazdığı ünlü Consolatio'yu yazarken de buradan büyük ölçüde yararlanmıştır. Sözde-Plutarch'ın Apollonius'a yazdığı Consolation to Apollonius adlı eserinde de bu yapıttan birkaç bölüm korunmuş. Krantor, özellikle etik konularına önem vermiş ve 'iyi' şeyleri şu sırayla sıralamıştı: erdem, sağlık, zevk, servet.

Diogenes Laërtius, Krantor'un arkasında 30.000 satırlık Açıklamalar (ύπομνήματα) bıraktığını,^[2] ancak bunlardan yalnızca bazı parçaların korunduğunu söyler.^[3] Krantor'un, Platon'un eserleri üzerine yorumlar yazan Platonik akademinin ilk üyesi olduğu anlaşılır;^[7] Proclus, Timaeus hakkındaki ilk yorumun Krantor'a ait olduğunu belirtir,^[8] ve İskenderiyeli Eudorus kendi yorumunda Krantor'un çalışmasını kullanır ve bu da Plutarch tarafından korunur.^[9]

• Laërtius, Diogenes (1925). "The Academics: Crantor" . Lives of the Eminent Philosophers. Vol. 1:4. Translated by Hicks, Robert Drew (Two volume ed.). Loeb Classical Library. § 24-27.
• Cicero, Academica
• Plutarch. "On the Generation of Soul in Timaeus". www.perseus.tufts.edu. Erişim tarihi: 26 Haziran 2023. Arşivlenmesi gereken bağlantıya sahip kaynak şablonu içeren maddeler (link)
• Pseudo-Plutarch, Consolation to Apollonius

• Dillon, John M. (1996). The Middle Platonists, 80 B.C. to A.D. 220 (İngilizce). Cornell University Press. ISBN 978-0-8014-8316-5. Erişim tarihi: 26 Haziran 2023. 
• Dorandi, Tiziano (1999). "Chapter 2: Chronology". Algra, Keimpe (Ed.). The Cambridge History of Hellenistic Philosophy. Cambridge: Cambridge University Press. s. 48. ISBN 9780521250283. 
•  Smith, William, (Ed.) (1870). "Crantor". Dictionary of Greek and Roman Biography and Mythology. 
• Vassallo, Christian, with Fleischer, Kilian and De Simone, Pia (2024). Brill's Companion to Crantor of Soli. Leiden-Boston, Brill. ISBN 978-90-04-70878-5.