Yarış bisikleti

Yarış bisikleti, Uluslararası Bisiklet Birliği (UCI) tarafından yönetilen ve bu kurallara göre düzenlenen rekabetçi yol bisikleti yarışı için tasarlanmış bisiklettir.^[1] UCI kuralları, yatay bisikleti hariç tutmak için 1934'te değiştirildi.

Yarış bisikletleri, UCI kuralları uyarınca yasal kalırken maksimum performans için tasarlanmıştır. Aerodinamik sürtünmeyi, yuvarlanma direncini ve ağırlığı en aza indirmek ve pedal çevirme verimliliği için sertlik arzusunu konfor için biraz esneklik ihtiyacıyla dengelemek için tasarlanmıştır. Yarış bisikletleri, yarış dışı bisikletlere kıyasla hız uğruna konfordan ödün verir. Düşük gidonlar, sürücüyü daha aerodinamik bir duruşa sokmak için seleden daha alçak konumlandırılmıştır. Ön ve arka tekerlekler birbirine yakındır, böylece bisiklet deneyimli yarış bisikletçileri tarafından tercih edilen hızlı bir kullanım sağlar. Vites değiştirici dişli oranları, sürücünün optimum kadansında pedal çevirebilmesi için yakın aralıklıdır. Ancak, yarış bisikletleri sıkışık bir peloton içinde güvenli bir şekilde manevra yapma yeteneğini korumalı ve altı saat veya daha uzun süren yarışlarda sürüş için yeterince konforlu olmalıdır.

Profesyonel yarışmalarda kullanılan bisikletler ve tekerleklerin çoğu UCI tarafından tip onaylı olmalı^[2] ve ticari satışa sunulmalıdır.^[3]

Profesyonel yol bisikleti takımlarının ticari olarak satışa sunulmadan önce prototip bisiklet ve ekipman kullanmaları yaygındır.

Yarış bisikletleri genellikle kamu yollarında kullanım için yasaldır ve yarış dışı fitness ve faydalı sürüş için yaygın kullanılır.

Bir yarış bisikletinin en önemli özelliği rijitlik, ağırlık ve sertliğidir.^[4]

Veledromlarda yarışmak için bisikletler, pist bisikletidir. Dağ bisikleti daha zor koşullar için uyumludur.

Veledromlarda yarışan bisikletlere pist bisikletleri; arazide yarışan bisikletlere dağ bisikletleri, cyclo-cross bisikletleri, çakıl bisikletleri veya bisiklet hız yolu bisikletleri denir; Uluslararası İnsan Gücüyle Çalışan Araçlar Birliği'nin kurallarına göre yarışan bisikletlere düz zeminde dünyanın en hızlı bisikletleri olan yatay bisikletler dahildir.^[5][6][7][8] Yatay bisikletler, 1 Nisan 1934'te UCI'nin bisiklet tanımından çıkarıldı.

Zamana deneme bisikletileri, zaman deneme etkinlikleri için tasarlanmış yol bisikletlerinin alt kümesidir. Bu bisikletler için UCI kuralları, "toplu başlanılan yol yarışları" için olanlardan biraz daha az kısıtlayıcıdır (kurallar 1.3.020 ila 1.3.023'e bakın).

Triatlon bisikletleri, UCI kurallarına göre daha yeni teknolojik gelişmelere izin veren Uluslararası Triatlon Birliği (ITU) kurallarına tabidir.

Daha az hava direnci ve itme için daha iyi vücut duruşu nedeniyle, yol bisikletleri düz yollarda kullanım için daha verimlidir. Arazi pistlerinde yarışmak için kullanılan cyclo-cross bisikletleri, dağ bisikletlerinden çok yarış bisikletlerine yakındır. Daha geniş, dişli lastikleri vardır ve asfalt yollarda daha yüksek hızlarda yarış bisikletlerinden daha az verimlidir. Çakıl bisikletleri cyclo-cross bisikletlerinden evrilmiştir ve genellikle çok uzun mesafelerde bakımlı ancak asfalt olmayan yollarda sürüş için tasarlanmış drop-bar bisikletleridir.

UCI düzenlemelerine göre bir yol bisikletinin kadrosu, üç düz boru şeklindeki bir "ana üçgen" kullanılarak yapılmalıdır: üst boru, alt boru ve sele borusu. Ancak bu üç boru ve kadronun diğer parçaları silindirik olmak zorunda değildir ve birçok yarış bisikleti alternatif şekiller kullanan kadroları vardır. Geleneksel olarak, yarış bisikletinin üst borusu, bisiklet normal dik pozisyonundayken yere neredeyse paraleldir. Ancak bazı yarış bisikletlerinin üst borusu bisikletin arkasına doğru eğimlidir; "kompakt" kadro geometrisi Giant tarafından popülerleştirilmiştir.

Kadro üreticileri, kadroda istedikleri herhangi bir malzemeyi kullanmakta özgürdür. Yol yarışı tarihinin çoğunda, bisiklet kadroları çelik borulardan yapılmıştır ve alüminyum ve titanyum alaşımları da yarış bisikletlerinde başarıyla kullanılmıştır. Bu üç malzemeden yapılmış yarış bisikletleri hala ticari olarak vardır ve hala bazı amatör yarış bisikletçileri veya eski yarış sınıflarında kullanılır. Ancak, neredeyse tüm profesyonel yol yarışı bisikletçileri artık çeşitli karbon elyaf kompozit malzemelerden yapılmış kadrolar kullanmaktadır ve tipik bir modern karbon elyaf kadronun 1 kg'dan (2,2 lbs) daha az ağırlığı vardır.

Özellikle karbon elyaf kadroların piyasaya sürülmesinden bu yana, kadroyu oluşturan boruların şekli, bisikletin sürüş özelliklerini değiştirmek, ağırlığı azaltmak veya sadece stil farklılığı elde etmek için geleneksel silindirden giderek farklılaşmıştır. Ancak, yol bisikleti kadro tasarımında son zamanlarda görülen eğilim, aerodinamik sürtünmeyi azalttığı iddia edilen borulardır, zaman deneme bisikletinden birçok tasarım özelliğini benimser ve üst düzey takımların çoğu en azından zaman zaman aerodinamik boru şekillendirmeli bisikletler kullanır.

Dağ bisikletlerinin aksine, çoğu yol bisikletinin özel bir süspansiyonu yoktur. Sönümlemenin çoğu lastikler, bisikletçinin giysisindeki dolgu, sele ve gidon bandı tarafından sağlanır. Tekerlekler, çerçeveler ve çatallar sınırlı miktarda esneklik sağlar ve üreticiler, katı bir kadro (özellikle sprint yaparken pedal çevirme verimliliği için istenir) ile sürüş konforu arasında en iyi dengeyi sunmak için kadro borularının kalınlığını ve yapısını ayarlar. Ayrıca birkaç üretici, ek konfor için kadrodaki önemli yerlerde ek esneme noktaları veya titreşim emici malzemeler kullanarak yarış bisikletleri sunar.^[9]

Çoğu yol bisikleti, 23–28 mm genişliğinde eşleşen lastiklerle birlikte 700C bisiklet tekerleği (622 mm boncuk oturma çapı) kullanır. Daha gelişmiş ölçümler, daha geniş lastiklerin aerodinamiği gereksiz yere etkilemeden sürücü konforunu artırdığını, kavramayı iyileştirdiğini ve yuvarlanma direncini azalttığını gösterdiğinden, 2010'larda daha geniş lastikler daha yaygın hale geldi.

Tekerlekler, bir yarış bisikletinin performansını büyük ölçüde etkiler. Tekerleğin jantı, daha fazla aerodinamik verimlilik için şekillendirilebilir ve lastik ile bir damla oluşturmak için üçgen kesit oluşturabilir.

Aerodinamik ve dönen ağırlık için, genellikle tekerlekteki tekerlek tel sayısını azaltmak daha iyidir. Üst düzey tekerlek setleri için, tekerlek telleri, rüzgar direncini daha da azaltan kanatlı bir kesite sahip olacak şekilde şekillendirilebilir.

Profesyonel yarışlar için en yaygın tekerlek malzemesi artık kalıplanmış karbon elyaf jantlar olup, profesyonel seviyedeki yarışçılar ve meraklılar için popüler bir seçimdir. Alüminyum jantlar hala yarış dışında ve daha az fonlu amatör yarışçılar tarafından yaygın olarak kullanılır. Karbon fiber jantlar, alüminyumdaki aynı şekle göre daha hafiftir ve sürücülerin kabul edilemez bir ağırlık cezası olmadan "daha derin", daha aerodinamik jantlar seçmesine olanak tanır. Yarış sınıfı tekerlek setleri çok pahalıdır ve genellikle kırılgandır.

Yarışan sürücüler eğitim için daha ağır, daha dayanıklı ve daha ucuz bir tekerlek seti ve yarış için daha hafif, daha aerodinamik bir tekerlek seti olmak üzere genellikle en az iki çift tekerleğe sahip olmayı tercih eder. Yeterli kaynaklara sahip yarışçılar, parkura ve hava koşullarına bağlı olarak aralarından seçim yapabilecekleri birden fazla yarış tekerlek setine sahip olabilir; daha derin jantlar aerodinamik avantajlarını kaybeder ve yüksek çapraz rüzgarlarda kontrol edilmesi zor olur ve dağlık parkurlarda bazı sürücüler tarafından mümkün olan en hafif tekerlek seti tercih edilebilir.

Yolda hem hava direncini hem de yuvarlanma direncini azaltmak için lastikler hafif, dardır ve ince, pürüzsüz bir sırt deseni vardır. Pist yarış lastikleri yaklaşık 200 libre/inçkare (14 bar)'a kadar şişirilebilir. Yol yarışları için lastikler, yuvarlanma direncini en aza indirdiği inancıyla neredeyse aynı yüksek basınçlara şişirilirdi. Ancak gerçek yol yüzeylerinde, sürücünün ağırlığına ve koşullara bağlı olarak çok daha düşük lastik basınçlarının veya yaklaşık 70 libre/inçkare (4,8 bar) değerinin hem daha konforlu bir sürüş hem de daha az yuvarlanma direnciyle sonuçlandığı keşfedildi.^[10]

Yakın zamana kadar, çoğu yarış bisikleti boncuksuz boru şeklindeki lastikler kullanıyordu: bunlar tüpün etrafına dikilir ve janta yapıştırılır. Bu lastikler ağırlık (nispeten ağır tel boncuğundan yoksun), kavrama ve sıkışmaya karşı koruma açısından avantaj sağlar, ancak en büyük avantajları U şeklindeki klinçer jant yerine çok hafif, basit bir kutu kesitli jant kullanma yeteneğindedir. U şeklindeki klinçer jant, lastik basıncının doğal olarak zayıf olan U şeklini yaymasını ve lastiğin janttan çıkmasına izin vermesini önlemek için nispeten daha ağır ölçülü malzemeden yapılmalıdır. Ancak lastik teknolojisindeki ilerlemeler, çok daha pratik (daha kolay değiştirilebilir olması nedeniyle) klinçer (boncuklu) lastiğin bu açığı kapattığını gösterdi.^[11] Bazı takımlar, lastik patlamalarına karşı tubular lastiklere göre daha dayanıklı olduğu, montajının daha kolay olduğu ve yuvarlanma direncinin tubular lastiklere göre daha düşük olduğu iddia edilen tubeless lastikleri kullanmaktadır.^[12]

Tekerlek eylemsizlik momenti tartışmalı bir konudur. Bu makalede: tekerlek teorisi, yazar tekerlek etkileri üzerinde bazı hesaplamalar yapar. Eylemsizlik momenti değişiklikleri watt'ta %0,004 ile %0,022 arasında bir azalmaya neden olurken, daha az kütle %0,2 ile %0,46 arasında ve daha iyi aerodinamik %0,6 ile %1,8 arasında güç azalması sağlıyor. Buna dayanarak, tekerlek eylemsizlik momenti etkilerinin ne fark edilebilir ne de önemli olduğu iddia edilebilir. Aynı zamanda, 2008'de bisiklet tekerleklerinin dönen eylemsizliğini dinamik olarak değiştirmek için piyasaya sürülen bir ürün "standart, eşdeğer tekerleği mil başına 5,6 saniye (veya km başına yaklaşık 3,5 saniye) geride bıraktığını" iddia etmektedir.^[13]

Yol bisikleti bileşenlerine topluca grup seti denir. Grupsetin kalitesi, bisikletin ne kadar rafine hissettirdiğini, ne kadar bakım gerektirdiğini ve bisikletin performansına katkıda bulunduğunu belirler. Yarış bisikletleri için komple grupset'lerin üç büyük groupset üreticisi Shimano, SRAM Corporation ve Campagnolo'dur. Bazı şirketler yalnızca Full Speed Ahead (genellikle FSA olarak kısaltılır) gibi grupset'in belirli bileşenlerini üretir. Şirketlerin farklı tasarım stratejileri vardır ve bazı bisikletçiler bunlardan birine veya diğerine büyük bir marka sadakati gösterir.

1990'ların başında Shimano, Shimano Total Integration (STI) adlı bir sistemle çift kontrolü tanıttı. STI, birleşik freni ve vites kolları veya "brifter'ları" ile karakterize edilir. Daha önce vites kolları gövdeye, gidon uçlarına veya şasinin alt borusuna takılırdı. Çift kontrol, vites değiştirmek için bir elin konumunu değiştirme sorununu ele alıyordu. STI'yi rakip Campagnolo/Sachs Ergolever izledi. SRAM, entegre vites kolu/fren kolu için Double Tap olarak bilinen bir teknoloji kullanır.

Tekerlek setleriyle tanınan Mavic, 1990'ların ortasında, Fransa Bisiklet Turu'nda öncülüğünü Amerikalı Greg LeMond'un ve daha sonra aerobarlarından ve fren kollarından vites değiştirmeye olanak tanıyan sistemi beğenen İngiliz Chris Boardman'ın yaptığı elektronik vites sistemini tanıttı.

Tekerlek setleriyle tanınan Mavic, 1990'ların ortasında, öncülüğünü Amerikalı Greg LeMond'un ve daha sonra aerobar ve fren kollarını kullanarak vites değiştirme imkânı sağlayan sistemi İngiliz Chris Boardman'ın beğendiği elektronik vites sistemini tanıttı. Sistem teknolojik engeller nedeniyle tutmadı. 2009'da Shimano, Dura-Ace Di2 elektronik vites değiştiriciyi ticari olarak piyasaya sürdü ve Campagnolo ve SRAM 2010'ların başında bu yolu izledi. 2022 itibarıyla, üst düzey profesyonel takımların büyük çoğunluğu, birçok amatör sürücü gibi elektronik vites değiştirici kullanmaktadır. Mekanik vites değiştiriciler, maliyet nedenleriyle amatör yarışçılar ve amatör sürücüler arasında popülerliğini sürdürmektedir.

Grup seti üreticileri, yarış bisikletlerindeki vites sayısını kademeli olarak artırarak, her ardışık vites arasında nispeten küçük boşluklar korurken en yüksek ve en düşük vitesler arasında daha geniş bir aralık sağladı. 2022 itibarıyla, profesyonel yarışlarda kullanılan çoğu yarış bisikletinin 2 ön zincir halkası ve arka kaset üzerinde 11 veya 12 vitesi bulunur.

Karbon elyaf ayrıca bileşenler için daha popüler hale geldi. Shimano, Campagnolo ve SRAM, üst düzey vites değiştiricileri ve fren kolları, krankları ve vites değiştirici parçaları için karbon elyafı piyasaya sürdüler. Karbon elyaf gövdeler, gidonlar, ayakkabı tabanları, çatallar ve sele direkleri de entegre gövde/gidon kombinasyonları dahil olmak üzere daha yaygındır. Karbon elyafın avantajları az ağırlığın yanı sıra daha konforlu sürüşe yol açan artırılmış titreşim sönümlemesidir.

2022 itibarıyla profesyonel takımların çoğu, çoğu veya tüm yarışlar için hidrolik disk frenleri kullanmaktadır. Birkaç üst düzey profesyonel takım, disk frenli modelleri UCI'nin yasal asgari ağırlığı olan 6,8 kg'dan önemli ölçüde daha ağır olduğundan, dağ etaplarında hala kaliper frenli bisikletleri kullanmaktadır. Disk frenler, özellikle ıslak koşullarda daha iyi durma performansı sunar. Uzun yıllar boyunca, yarış bisikletlerinin UCI düzenlemesi gereği kaliper fren kullanması gerekiyordu, ancak üreticiler 2010'ların ortalarında eğlence amaçlı disk frenli yol bisikletleri üretmeye başladılar ve bunların kullanımı 2016 ve 2017'de profesyonel yarışlarda denendi. Sürücülerin disk frenlerin çarpışma güvenliği konusundaki huzursuzluğu, dönen diskin kesici bıçak görevi görmesi riskini azaltmak için pahlı kenarlı versiyonların piyasaya sürülmesine yol açtı. 2018'de UCI denemeyi tamamladı ve tüm yol yarışı etkinliklerinde disk frenlerin kullanımını yasallaştırdı.

Yol bisikletleri, genellikle "sportif" bisikletler veya "düşük gidon fitness bisikletleri" olarak etiketlenen, gündelik eğlence amaçlı kullanım için üretilir. Bunlar, rekabetçi bir yarış bisikletiyle çok ortak özelliği vardır ancak kadro geometrisi, bisikleti uzun mesafelerde daha konforlu hale getirmek için gevşetilmiştir, ancak kısa hız patlamaları için daha az etkilidir. Genellikle daha geniş bir dişli oranı aralığına (her oran arasında daha fazla boşluk olacak şekilde) ve daha az yüksek teknoloji yarış özelliğine sahiptirler.^[14]

Eğlence amaçlı yol bisikleti için, 1980'lerde, tur bisikleti (daha yumuşak bir sürüş ve direksiyon ve denge bozukluklarına karşı daha az hassasiyet sağlamak için biraz daha uzun dingil mesafeli, düşük gidonlu bisiklet) ile birlikte, düşük gidonlu yol tarzı bisikletler standarttı. "Yol bisikletleri" veya günlük dilde "yarış bisikletleri" olarak adlandırılan bu tasarımlar, son yıllarda daha az popüler oldu. Düz gidonları ve dik oturma pozisyonu (şehir bisikletine benzeyen) ile dağ bisikleti geometrisi, yüksek performanslı alanlara taşındı ve yüksek üretim hacimleri maliyetleri önemli ölçüde düşürdü.

UCI kuralları şu anda bir yol bisikletinin aşağıdaki özelliklere sahip olduğunu belirtmektedir^[15]:

• ön tekerleği gidonla yönlendirilen ve arka tekerleği pedallar ve bacakların dairesel hareketle hareket ettiği bir zincirden oluşan bir sistemle tahrik edilen bir araç olmalı
• tek destek noktaları şunlar pedallardaki ayaklar, gidonlardaki eller ve sele üzerindeki koltuk olmalı
• Jantlar eşit çapta, 70 cm ve 55 cm arasında olmalı ve en az 12 kollu olmalıdır; tekerlek telleri yuvarlak, yassı veya oval olabilir, ancak kesitlerinin hiçbir boyutu 10 mm'yi geçmemelidir
• maksimum uzunluk 185 cm
• maksimum genişlik 50 cm
• selenin üst noktası, alt braket milinden geçen dikey bir düzlemin en az 5 cm gerisinde olmalıdır
• sele uzunluğu 24 cm ile 30 cm arasında olmalıdır
• orta göbek mili ile zemin arasındaki mesafe 24 cm ile 30 cm arasında olmalıdır
• alt göbek milinden geçen dikey ile ön tekerlek mili arasındaki mesafe 54 cm ile 65 cm arasında olmalıdır
• orta göbek milinden geçen dikey ile arka tekerlek mili arasındaki mesafe 35 cm ile 50 cm arasında olmalıdır
• ön çatal uçları arasındaki maksimum iç mesafe 10,5 cm, arka desteklerin ise 13,5 cm'dir
• minimum kütle 6,8 kg (14,99 lb)
• kadro, her birinin şekli düz bir çizgiyi çevreleyecek şekilde boru şeklindeki elemanlardan (dairesel olmayan kesitlere sahip olabilir) oluşan ana üçgenin etrafına inşa edilmelidir
• kadro elemanlarının maksimum yüksekliği 8 cm ve en az kalınlığı 2,5 cm olmalıdır. Zincir destekleri ve sele destekleri için en az kalınlık 1 cm'ye düşürülmelidir. Ön çatal elemanlarının minimum kalınlığı 1 cm olmalıdır; bunlar düz veya kavisli olabilir. Üst boru, bu elemanın maksimum 16 cm yükseklik ve en az 2,5 cm kalınlıkla tanımlanan yatay bir şablona uyması koşuluyla eğimli olabilir

Bisikletin boyutlarına ilişkin düzenlemelerin, sürücünün bacak boyutuna veya diğer faktörlere dayanarak istisna için morfolojik bir ihtiyaç gösterebilmesi koşuluyla istisnaya izin verildiğine dikkat ediniz.

Bu kurallar, 1934'ten beri yatay bisikletleri etkin ve kasıtlı olarak yasaklar.

• Bisiklet
• Trotinet
• Bisiklet türleri listesi
• Bisiklet yarışı