Phân thứ bộ Cánh cụt (danh pháp khoa học: Staphyliniformia) là một phân thứ bộ bọ cánh cứng. Có khoảng 60.000 loài được mô tả và phân bố khắp thế giới. Phần lớn các loài thuộc phân thứ bộ này sinh sống ở các nơi ẩm, ăn nhiều loài thực phẩm khác nhau như xác cây phân huỷ, nấm, phân, nhiều loài sinh sống dưới nước.
Đặc trưng
Phần lớn các loài trong phân thứ bộ này là bọ cánh cứng với kích thước từ nhỏ tới trung bình. Nhóm đa dạng này có ít đặc trưng cùng có tổ tiên (apomorphy) rõ ràng. Chúng có râu 11 đốt nguyên thủy, cổ co hẹp lại ngay phía sau mắt. Đốt ngực trước mặt lưng có rìa bên lớn, rõ nét. Các chân của ấu trùng chia 5 đốt, còn đoạn đốt bụng thứ 10 thường có gai hay móc. Các cặp "sừng" tại chỏm phía sau của phần bụng của ấu trùng có khớp ở gốc[1].
Phân loại
Staphyliniformia thuộc về phân bộ Polyphaga và thường được coi là một phân thứ bộ hay loạt. Nó chứa 3 siêu (liên) họ sau:
Một vài nghiên cứu gần đây đề xuất việc gộp nó với siêu họ Scarabaeoidea (phân thứ bộ Scarabaeiformia) để tạo ra cái gọi là dòng dõi Hydrophiloid[2][3]. Mối quan hệ nhóm chị-em của Hydrophiloidea và Histeroidea cũng được hỗ trợ mạnh[4].
Các hóa thạch rõ ràng thuộc về nhóm này có niên đại tới kỷ Trias, và nguồn gốc đầu đại Trung sinh của nhóm này là có thể[5]
Hình ảnh
Chú thích
- ^ M.Hansen. Phylogeny and classification of the staphyliniform beetle families (Coleoptera). Biologiske Skrifter 48, Copenhagen, 1997
- ^ Caterino M. S., Hunt T., Vogler A. P., 2005. On the constitution and phylogeny of Staphyliniformia (Insecta: Coleoptera). Mol. Phylogenet. Evol. 34(3):655-672
- ^ J. Kukalova-Peck, J. F. Lawrence, (1993) Evolution of the hind wings in Coleoptera[liên kết hỏng]. Canadian Entomologist, 125:181–258.
- ^ R. G. Beutel, R. A. B.Leschen, 2005. Phylogenetic analysis of Staphyliniformia (Coleoptera) based on characters of larvae and adults. Systematic Entomology. 30(4):510–548, doi:10.1111/j.1365-3113.2005.00293.x
- ^ Grimaldi D., Engel M. S. (2005). Evolution of the Insects. 772 trang. Nhà in Đại học Cambridge, ISBN 9780521821490
|
|---|
|
Phân bộ Archostemata |
|---|
- Crowsoniellidae (Crowsoniella relicta)
- Cupedidae (reticulated beetles)
- Jurodidae (Sikhotealinia zhiltzovae)
- Micromalthidae (telephone-pole beetle)
- Ommatidae
|
|
|
|---|
| Họ hiện nay | - Amphizoidae (trout-stream beetles)
- Aspidytidae
- Carabidae (ground beetles)
- Dytiscidae (predaceous diving beetles)
- Gyrinidae (whirligig beetles)
- Haliplidae (crawling water beetles)
- Hygrobiidae
- Meruidae (Meru phyllisae)
- Noteridae (burrowing water beetles)
- Rhysodidae (wrinkled bark beetles)
- Trachypachidae (false ground beetles)
|
|---|
| Họ đã tuyệt chủng | |
|---|
|
|
|
|
|---|
| Bostrichiformia | | Bostrichoidea | - Anobiidae (furniture beetles, death watch beetles, spider beetles)
- Bostrichidae (auger beetles)
- Dermestidae (skin beetles)
- Jacobsoniidae (Jacobson's beetles)
- Nosodendridae (wounded-tree beetles)
|
|---|
| Derodontoidea | - Derodontidae (tooth-necked fungus beetles)
|
|---|
|
|---|
| Cucujiformia | | Chrysomeloidea | - Cerambycidae (longhorn beetles)
- Chrysomelidae (leaf beetles)
- Disteniidae
- Megalopodidae
- Orsodacnidae
- Oxypeltidae
- Vesperidae
|
|---|
| Cleroidea | - Acanthocnemidae (Acanthocnemus nigricans)
- Chaetosomatidae
- Cleridae (checkered beetles)
- Melyridae (soft-wing flower beetles)
- Phloiophilidae (Phloiophilus edwardsi)
- Phycosecidae
- Prionoceridae
- Trogossitidae (bark-gnawing beetles)
|
|---|
| Cucujoidea | - Alexiidae
- Biphyllidae (false skin beetles)
- Boganiidae
- Bothrideridae (dry bark beetles)
- Byturidae (fruitworm beetles)
- Cavognathidae
- Cerylonidae (minute bark beetles)
- Coccinellidae (lady beetles, or God's cows)
- Corylophidae (minute fungus beetles)
- Cryptophagidae (silken fungus beetles)
- Cucujidae (flat bark beetles)
- Cyclaxyridae
- Discolomatidae
- Endomychidae (handsome fungus beetles)
- Erotylidae (pleasing fungus beetles)
- Helotidae
- Hobartiidae
- Kateretidae (short-winged flower beetles)
- Laemophloeidae (lined flat bark beetles)
- Lamingtoniidae (Lamingtonium binnaberrense)
- Latridiidae (minute brown scavenger beetles)
- Monotomidae (root-eating beetles)
- Myraboliidae
- Nitidulidae (sap beetles)
- Passandridae (parasitic flat bark beetles)
- Phalacridae (shining flower beetles)
- Phloeostichidae
- Propalticidae
- Protocucujidae
- Silvanidae (silvanid flat bark beetles)
- Smicripidae (palmetto beetles)
- Sphindidae (dry-fungus beetles)
|
|---|
Curculionoidea
(weevils) | - Anthribidae (fungus weevils)
- Attelabidae (leaf-rolling weevils)
- Belidae (primitive weevils)
- Brentidae (straight snout weevils, New York weevil)
- Caridae
- Curculionidae (true weevils, bark beetles, ambrosia beetles)
- Nemonychidae (pine flower weevils)
|
|---|
| Lymexyloidea | - Lymexylidae (ship-timber beetles)
|
|---|
| Tenebrionoidea | - Aderidae (ant-like leaf beetles)
- Anthicidae (ant-like flower beetles)
- Archeocrypticidae (cryptic fungus beetles)
- Boridae (conifer bark beetles)
- Chalcodryidae
- Ciidae (minute tree-fungus beetles)
- Melandryidae (false darkling beetles)
- Meloidae (blister beetles)
- Mordellidae (tumbling flower beetles)
- Mycetophagidae (hairy fungus beetles)
- Mycteridae (palm and flower beetles)
- Oedemeridae (false blister beetle)
- Perimylopidae, or Promecheilidae
- Prostomidae (jugular-horned beetles)
- Pterogeniidae
- Pyrochroidae (fire-coloured beetles)
- Pythidae (dead log bark beetles)
- Ripiphoridae (wedge-shaped beetles)
- Salpingidae (narrow-waisted bark beetles)
- Scraptiidae (false flower beetles)
- Stenotrachelidae (false longhorn beetles)
- Synchroidae (synchroa bark beetles)
- Tenebrionidae (darkling beetles)
- Tetratomidae (polypore fungus beetles)
- Trachelostenidae
- Trictenotomidae
- Ulodidae
- Zopheridae (ironclad beetles, cylindrical bark beetles)
|
|---|
|
|---|
| Elateriformia | | Buprestoidea | - Buprestidae (jewel beetles, or metallic wood-boring beetles)
- Schizopodidae
|
|---|
| Byrrhoidea | - Byrrhidae (pill beetles)
- Callirhipidae (cedar beetles)
- Chelonariidae (turtle beetles)
- Cneoglossidae
- Dryopidae (long-toed water beetles)
- Elmidae (riffle beetles)
- Eulichadidae (forest stream beetles)
- Heteroceridae (variegated mud-loving beetles)
- Limnichidae (minute mud beetles)
- Lutrochidae (travertine beetles)
- Psephenidae (water-penny beetles)
- Ptilodactylidae
|
|---|
| Dascilloidea | - Dascillidae (soft bodied plant beetles)
- Rhipiceridae (cicada beetle, cicada parasite beetles)
|
|---|
| Elateroidea | - Anischiidae
- Artematopodidae (soft-bodied plant beetles)
- Brachypsectridae (Texas beetles)
- Cantharidae (soldier beetles)
- Cerophytidae (rare click beetles)
- Drilidae
- Elateridae (click beetles)
- Eucnemidae (false click beetles)
- Lampyridae (fireflies)
- Lycidae (net-winged beetles)
- Omalisidae
- Omethidae (false fireflies)
- Phengodidae (glowworm beetles, long-lipped beetles)
- Plastoceridae (Plastocerus angulosus)
- Podabrocephalidae
- Rhagophthalmidae
- Rhinorhipidae (Rhinorhipus tamborinensis)
- Throscidae (false metallic wood-boring beetles)
|
|---|
| Scirtoidea | - Clambidae
- Decliniidae (Declinia relicta)
- Eucinetidae (plate-thigh beetles)
- Scirtidae
|
|---|
|
|---|
| Scarabaeiformia | | Scarabaeoidea | - Belohinidae (Belohina inexpectata)
- Bolboceratidae
- Ceratocanthidae
- Diphyllostomatidae (false stag beetles)
- Geotrupidae (dor beetles)
- Glaphyridae (bumble bee scarab beetles)
- Glaresidae (enigmatic scarab beetles)
- Hybosoridae (scavenger scarab beetles)
- Lucanidae (stag beetles)
- Ochodaeidae (sand-loving scarab beetles)
- Passalidae (betsy beetles)
- Pleocomidae (rain beetles)
- Scarabaeidae (scarabs)
- Trogidae (hide beetles)
|
|---|
|
|---|
| Staphyliniformia | | Histeroidea | - Histeridae (clown beetles)
- Sphaeritidae (false clown beetles)
- Synteliidae
|
|---|
| Hydrophiloidea | - Epimetopidae
- Georissidae (minute mud-loving beetles)
- Helophoridae
- Hydrochidae
- Hydrophilidae (water scavenger beetles)
- Spercheidae
|
|---|
| Staphylinoidea | - Agyrtidae (primitive carrion beetles)
- Hydraenidae
- Leiodidae (round fungus beetles)
- Ptiliidae (feather-winged beetles)
- Scydmaenidae (ant-like stone beetles)
- Silphidae (carrion beetles)
- Staphylinidae (rove beetles)
|
|---|
|
|---|
|
|
† Phân bộ Protocoleoptera |
|---|
- Ademosyndidae
- Labradorocoleoidae
- Oborocoleoidae
- Permocupedidae
- Permosynidae
- Taldycupedidae
- Tshekardocoleoidae
|
|
Danh sách các phân nhóm của Bộ Cánh cứng |
 | Bài viết về bọ cánh cứng này vẫn còn sơ khai. Bạn có thể giúp Wikipedia mở rộng nội dung để bài được hoàn chỉnh hơn. |
