Cerkiew św. św. Kosmy i Damiana w Tyliczu

Cerkiew św. św. Kosmy i Damiana
obecnie kaplica św. św. Kosmy i Damiana
775 z dnia 5.09.1964[1]
kaplica cmentarna
Ilustracja
Widok ogólny
Państwo

 Polska

Województwo

 małopolskie

Miejscowość

Tylicz

Wyznanie

katolickie

Kościół

rzymskokatolicki

parafia

Świętych Apostołów Piotra i Pawła w Tyliczu.

Wezwanie

śś. Kosmy i Damiana

Historia
Data zakończenia budowy

1743

Aktualne przeznaczenie

zaadaptowana na kościół rzymskokatolicki

Poprzednie wyznanie

Kościół Greckokatolicki w Polsce

Dane świątyni
Świątynia
• materiał bud.


• drewno

Położenie na mapie gminy Krynica-Zdrój
Mapa konturowa gminy Krynica-Zdrój, na dole nieco na prawo znajduje się punkt z opisem „Tylicz, cerkiew”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, na dole nieco na prawo znajduje się punkt z opisem „Tylicz, cerkiew”
Położenie na mapie województwa małopolskiego
Mapa konturowa województwa małopolskiego, na dole po prawej znajduje się punkt z opisem „Tylicz, cerkiew”
Położenie na mapie powiatu nowosądeckiego
Mapa konturowa powiatu nowosądeckiego, na dole po prawej znajduje się punkt z opisem „Tylicz, cerkiew”
Ziemia49°23′43,4″N 21°01′41,3″E/49,395389 21,028139
Multimedia w Wikimedia Commons
Przycerkiewny cmentarz - grób ks. Emiliana Afanasjewicza Wengrynowicza, proboszcza parafii w Tyliczu, przetrzymywanego w latach 1914-1917 w obozie Talerhof i zmarłego tamże

Cerkiew św. św. Kosmy i Damiana w Tyliczu – dawna greckokatolicka cerkiew, zbudowana w 1743, znajdująca się w Tyliczu.

Po 1947 przejęta przez kościół rzymskokatolicki. Obecnie użytkowana jako kaplica cmentarna parafii Świętych Apostołów Piotra i Pawła w Tyliczu.

Cerkiew wpisano na listę zabytków w 1964. Została włączona do małopolskiego Szlaku Architektury Drewnianej.

Historia

Cerkiew w Tyliczu istniała już pod koniec XVI wieku. Obecnie istniejąca powstała w 1743. Jednak kształt budynku został uformowany w czasie przebudowy w 1780 (być może z tego okresu kaplice boczne i wieża). Późniejsze przekształcenia miały jeszcze miejsce w latach 1889, ok. 1930 i w 1938[2]. W 1938 r. m. in. wykonano w cerkwi zachowaną do dnia dzisiejszego polichromię ornamentalną i figuralną nawiązującą do jubileuszu 950-lecia chrztu Rusi.

Architektura i wyposażenie

Cerkiew w Tyliczu jest cerkwią łemkowską, trójdzielną. Prezbiterium zamknięte trójbocznie. W nawie i prezbiterium kopuły namiotowe[2]. Ponad przedsionkiem (babińcem) wznosi się wieża o konstrukcji słupowo-ramowej, o ścianach pochyłych, z pozorną izbicą, z drewnianym, dwukondygnacyjnym, baniastym hełmem na wydatnej podstawie namiotowej, zwieńczonym pozorną latarnią[2] i kutym krzyżem. Znacznie mniejsze hełmy, jednokondygnacyjne, znajdują się ponad nawą i nad prezbiterium. Po obydwu stronach nawy zlokalizowane zostały dwie kaplice boczne, niższe od niej. Podobna konstrukcja występuje jedynie w świątyni w Miliku. Nawę pokrywa dach namiotowy, zaś prezbiterium - kalenicowy, wielopołaciowy. Nad kaplicami dachy kalenicowe trójpołaciowe[2]. Wszystkie dachy obecnie kryte blachą.

We wnętrzu polichromia. Część wykonanych w jej ramach malowideł (w tym postacie świętych Olgi i Włodzimierza) to kopie ikon z soboru św. Włodzimierza w Kijowie. Starszy jest ikonostas, powstały w XVIII wieku. W latach 80. XX wieku nieznani sprawcy wynieśli z niego część wizerunków, które zostały uzupełnione po roku 2001. Szczególną cechą ikonostasu w cerkwi w Tyliczu jest wielkość ikon patronów świątyni oraz św. Mikołaja, które, choć umiejscowione w najniższym rzędzie ikon, są znacznie wyższe niż królewskie wrota i sięgają rzędu następnego.

  • Widok od strony prezbiterium
    Widok od strony prezbiterium
  • Wnętrze
    Wnętrze
  • Elewacja frontowa
    Elewacja frontowa

Otoczenie

Wokół cerkwi znajduje się ogrodzenie, w którego obrębie znajduje się dzwonnica oraz dawny i współczesny cmentarz.

Przypisy

  1. ↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo małopolskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 23 lipca 2024 [dostęp 2016-12-10] .
  2. ↑ a b c d Ryszard Brykowski: Łemkowska drewniana architektura cerkiewna w Polsce, na Słowacji i Rusi Zakarpackiej. Wrocław: Ossolineum, 1986, s. 134. ISBN 83-04-01989-2.

Bibliografia

  • G. i Z. Malinowscy, E. i P. Marciniszyn, Ikony i cerkwie. Tajemnice łemkowskich świątyń, Carta Blanca, Warszawa 2009, ISBN 978-83-61444-15-2
  • Magdalena i Artur Michniewscy, Marta Duda, Cerkwie drewniane Karpat. Polska i Słowacja, Wydawnictwo Rewasz, Pruszków, 2003, ss.112,113 ISBN 83-89188-08-2
  • Szlak Architektury Drewnianej Małopolska, BartłomiejB. Cisowski i inni, Kraków: Urząd Marszałkowski Województwa Małopolskiego. Departament Promocji i Turystyki. Zespół ds. Turystyki, 2010, s. 230, ISBN 978-83-60538-61-6, OCLC 995427727 .