Jakub Dembiński
Odrowąż | |
Rodzina | Dembińscy herbu Odrowąż |
---|---|
Data urodzenia | 1427 |
Data śmierci | 15 stycznia 1490 |
Jakub Dembiński (Jakub z Dębna, Szczekocin) herbu Odrowąż (ur. 1427, zm. 15 stycznia 1490) – kasztelan krakowski, kanclerz wielki koronny. Pochodził z rycerskiego rodu Odrowążów pieczętujących się herbem Odrowąż.
Życiorys
W latach 1448–1460 był podczaszym krakowskim, w latach 1457–1459 cześnikiem koronnym. W 1460 występuje w źródłach jako kasztelan małogoski, a w latach 1460–1468 jako podskarbi wielki koronny. Kanclerzem królestwa został w 1469 i był nim do 1473. W latach 1473–1478 wojewoda sandomierski. Kasztelanem krakowskim był od 1478 do 1490. Zgromadził ponadto liczne starostwa: był starostą bieckim i sandomierskim 1462–1479, przedeckim 1463–1471, oświęcimskim 1467–1473 i krakowskim 1463–1490. W czasie wojny trzynastoletniej walczył pod Chojnicami (1454), Gniewem (1457) i Wałczem (1460). Brał udział w wielu misjach dyplomatycznych na Węgry, do Czech i Rzymu. Był architektem polityki Kazimierza Jagiellończyka wobec południowych sąsiadów Polski. W latach 1473–1474 stał na straży południowo-zachodnich granic królestwa od strony Górnego Śląska.
Był gwarantem pokoju toruńskiego 1466 roku[1]. Jakub z Dębna oprócz krótkiego udziału w zmaganiach Wojny trzynastoletniej odgrywał znaczną rolę w polityce Kazimierza Jagiellończyka wobec Czech i Węgier. W niespokojnych latach 70. XV w. Jakub stał w związku z tym na straży porządku u południowych granic państwa. W 1477 roku dowodził on wyprawą, mającą na celu ukrócenie konszachtów Mikołaja Komorowskiego herbu Korczak z królem Węgier Maciejem Korwinem. Jak podaje Długosz: „Jakub Dębieński, przygotowawszy wojsko z własnych i najemnych żołnierzy i obległszy wspomniane zamki, zdobywa je w ciągu siedmiu tygodni, bijąc w nie z najcięższych dział”. Po zdobyciu zamek w Barwałdzie został zniszczony, a Żywiec doszczętnie spalono. Zamek w Szaflarach zaś otrzymał Marek, syn Ratolda, „ponieważ miał na nim zapisane przez króla pieniądze”.
Z fundacji Jakuba z Dębna wzniesiono w Dębnie kościół św. Małgorzaty (w latach 1470–1504) oraz zamek rycerski (w latach 1470–1480). Szymon Starowolski w swym dziele Sarmatiae Bellatores (pełna nazwa polska: Wojownicy sarmaccy, czyli pochwały mężów słynących męstwem wojennym w pamięci naszej lub naszych pradziadów) z roku 1631 tak o nim pisał ...był poważny, stanowczy, surowy, a często pełen miłosierdzia. Miał bardzo rzadką właściwość: przystępność nie umniejszała jego powagi, a surowośc miłości. Umarł w podeszłym wieku: szczątki jego przewieziono do Krakowa, by złożyć w grobie ojca, i tam odbył się pogrzeb. Przyjaciele płaczem i okrzykami okazywali swój ból. Ozdóbmy jego grób napisem: Tu spoczywa starosta krakowski Jakub z Dębna, najpierw podskarbi, potem kanclerz wielki Korony Polskiej. Mąż ów umiał sprostać wszystkim obowiązkom, jakie mu życie wskazywało. Gardził bogactwem, wytrwały był w dobrym, stały, nie znający bojaźni. Całe życie spędził prowadząc wojny i biorąc udział w rządach Rzecząpospolitą. Najpierw zdobył sławę zwycięstwem pod Wałczem i poselstwami, jakie odbywał dla Ojczyzny. W podeszłym wieku uległ wyrokom losu. Zostawił niezwykle rzadki przykład senatorskiej roztropności.
Przypisy
- ↑ Antoni Gąsiorowski, Polscy gwaranci traktatów z Krzyżakami XIV-XV wieku, w: Komunikaty Mazursko-Warmińskie nr 2-3, 1971, s. 260.
Linki zewnętrzne
- Katalog Skarbów Dziedzictwa Narodowego. dziedzictwo.polska.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-01-25)].
- Dębno, kościół pw. św. Małgorzaty
- p
- d
- e
- p
- d
- e
|
- p
- d
- e
- Przemysław (1290–1306)
- Leszek (1306–1336)
- Mieszko cieszyński (1306–1308)
- Mikołaj II (1336–1365)
- Jan I, Mikołaj III, Wacław I, Przemek I (1365–1377)
- Jan I (1377–1380/1382)
- Jan II Żelazny, Mikołaj IV (1380/2–1385)
- Jan II Żelazny (1385–1424)
- Mikołaj V, Wacław II (1424–1437)
- Wacław II (1437–1456)
- Małgorzata z Szamotuł (regent i współrządząca 1456–1462)
- Jan V (1456–1493)
- Mikołaj VI, Jan VI, Walentyn Garbaty (1493–1506)
- Walentyn Garbaty (1506–1521)
- Jan Dobry (1521–1532)
- Jerzy Hohenzollern (1532–1543)
- Jerzy Fryderyk Hohenzollern (1543–1552)
- Ferdynand I (1552–1564)
- Maksymilian I (1564–1576)
- Rudolf I (1576–1612)
- Maciej I (1612–1619)
- Ferdynand II (1619–1637)
- Ferdynand III (1637–1645)
- Władysław IV Waza (1646–1648)
- Jan Kazimierz Waza (1648)
- Karol Ferdynand Waza (1648–1655)
- Jan Kazimierz Waza (1655)
- Ludwika Maria Gonzaga (1655–1663)
- Juliusz I d’Enghien (1663)
- Ludwika Maria Gonzaga (1663–1666)
- Leopold I (1666–1705)
- Józef I (1705–1740)
- Karol I (1711–1740)
- Maria Teresa I (1740–1742)
- Fryderyk I (1742–1786)
- Fryderyk Wilhelm I (1786–1797)
- Fryderyk Wilhelm II (1797–1840)
- Fryderyk Wilhelm III (1840–1861)
- Wilhelm I (1861–1880)
- Wiktor I Maurycy (1880–1893)
- Wiktor II Amadeusz (1893–1923)
- Wiktor III August (1923–1945)
- Franciszek I Albrecht (1945)
|
- p
- d
- e
|
- PWN: 3916434